Արցախ ՀԷԿ

Արցախ ՀԷԿ
Տեսակ	շահույթ հետապնդող
Ընկերության տեսակ	բաց բաժնետիրական ընկերություն
Հիմնադրված է	2007 թվականի նոյեմբերի 1
Հիմնադիր	Արցախի կառավարություն
Վայր	Ստեփանակերտ, Արցախ
Երկիր	Արցախ
Տնօրեն	Վահրամ Բեգլարյան
Արդյունաբերություն	էներգետիկա
Արտադրանք	էլեկտրաէներգիա
Աշխատողների թիվ	160
Նախկին	«Արցախէներգո» ՓԲԸ
Սեփականատեր	բաժնետերեր
Կայք	artsakhhek.am
Բորսա	ՀՖԲ․ AHEK

Արցախ ՀԷԿ ԲԲԸ, առաջին հայկական բաց բաժնետիրական ընկերությունը, որը հիմնադրվել է Արցախի կառավարության՝ 2007 թվականի նոյեմբերի 1-ի որոշմամբ՝ ի սկզբանե որպես փակ բաժնետիրական ընկերություն, որի համաձայն՝ ընկերության 100% բաժնետոմսերի սեփականատեր էր կառավարությունը։ Արցախի կառավարության 2008 թվականի մայիսի 13-ի մեկ այլ որոշմամբ՝ «Արցախ ՀԷԿ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը վերակազմակերպվել է բաց բաժնետիրական ընկերության^[1]։

Ընկերության բաժնետոմսերի տեղաբաշխմանը մասնակցել է, ընդհանուր առմամբ, 1265 բաժնետեր՝ աշխարհի 10 երկրներից։ «Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի գործունեության հիմնական ուղղությունն էլեկտրաէներգիայի արտադրությունն է, որն էլ հանդիսանում է շահույթի ստացման միակ աղբյուրը։ 2015 թվականի հուլիսի դրությամբ՝ «Արցախ ՀԷԿ»-ն ունի 6 գործող հիդրոէլեկտրակայան՝ 71,7 մեգավատտ դրվածքային հզորությամբ։

Պատմություն խմբագրել

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ն հիմնադրվել է Արցախի Հանրապետության կառավարության 2007 թ. նոյեմբերի 1-ի N 484 որոշմամբ (պետական գրանցում է ստացել 2007 թվականի դեկտեմբերի 12-ին «Արցախ ՀԷԿ» անվանումով և «փակ բաժնետիրական ընկերություն» կազմակերպա-իրավական ձևով), որի համաձայն՝ ընկերության 100% բաժնետոմսերի սեփականատեր էր ԼՂՀ-ը՝ ի դեմս կառավարության։ «Արցախ ՀԷԿ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը ստեղծվել է «ԱՐՑԱԽԷՆԵՐԳՈ» ՓԲԸ-ի (գրանցված՝ ԼՂՀ-ի արդարադատության նախարարության ռեգիստրի բաժնի կողմից 28.02.2005 թ., գրանցման համար՝ 443.120.20892, վկայական՝ 001350) առանձնացման միջոցով վերակազմակերպման արդյունքում և հանդիսանում է նրա իրավահաջորդը՝ բաժանիչ (առանձնացման) հաշվեկշռին համապատասխան։ Արցախի Հանրապետություն կառավարության 2008 թվականի մայիսի 13-ի «Արցախ ՀԷԿ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը վերակազմակերպելու մասին» թիվ 360 որոշման համաձայն՝ «ԱՐՑԱԽ ՀԷԿ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը վերակազմավորման միջոցով վերակազմակերպվել է «Արցախ ՀԷԿ» բաց բաժնետիրական ընկերության։ 2008 թվականի հունիսի 9-ից ընկերությունը կրում է «ԱՐՑԱԽ ՀԷԿ» ԲԲԸ ֆիրմային անվանումը և կազմակերպա-իրավական ձևը^[1]։

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ն իր գործունեության ընթացքում կազմակերպել է բաժնետոմսերի 3 հրապարակային տեղաբաշխում՝ 2009, 2010 և 2011 թվականներին։

Արտադրական հնարավորություններ խմբագրել

«Թրղի-1» ՓՀԷԿ-ի սարքավորումները, Մարտակերտի շրջան, Արցախի Հանրապետություն

2015 թվականի հուլիսի դրությամբ՝ «ԱՐՑԱԽ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի դրվածքային հզորությունը կազմել է 71,7 մեգավատտ։ Ընկերության կազմի մեջ մտնում են հետևյալ ՀԷԿ-երը՝

Սարսանգի ՀԷԿ՝ 50 ՄՎվտ/ժ հզորություն,
Թրղի-1 ՓՀԷԿ՝ 3 ՄՎտ/ժ հզորություն,
Թրղի-2 ՓՀԷԿ՝ 5,9 ՄՎվտ/ժ հզորություն,
Թրղի-3 ՓՀԷԿ՝ 5 ՄՎտ/ժ հզորություն,
Մատաղիս-1 ՓՀԷԿ՝ 4,8 ՄՎտ/ժ հզորություն,
Մատաղիս-2 ՓՀԷԿ՝ 3 ՄՎտ/ժ հզորություն^[1]^[2]։

2015 թվականի հուլիսի դրությամբ՝ նախատեսվում է կառուցել Թրղի-4 ՓՀԷԿ-ը։ 2012 թվականին ընկերության կողմից արտադրված էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր ծավալը կազմել է 133,2 միլիոն կիլովատ-ժամ։

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի հիմնական ակտիվը Սարսանգի հիդրոէլեկտրակայանն է, որը կառուցվել է 1976 թվականին ԼՂՀ հիմնական գետի՝ Թարթառի վրա և համարվում է նախկին ԽՍՀՄ լավագույն և սարքավորումներով առավելագույնս հագեցած ՀԷԿ-երից մեկը։ Այն հագեցած է երկու հիդրոտուրբիններով՝ յուրաքանչյուրը 25 ՄՎտժ դրվածքային հզորությամբ և վայրկյանում 33,2 մ³ ջրի օգտագործման ծավալներով։ Տուրբինները կապիտալ վերանորոգվում են յուրաքանչյուր 7 տարին մեկ։ Բացի դրանից, ամեն 3 տարին մեկ կատարվում են պարտադիր վերականգնողական աշխատանքներ։

Սարսանգի ՀԷԿ-ը տեղակայված է Սարսանգի ջրամբարի վրա։ Վերջինս ունի 500 միլիոն մ³ արդյունավետ ծավալ։ Ամբարտակի բարձրությունը և լայնությունը կազմում են համապատասխանաբար 730 մ և 550 մ, որը նույնիսկ եվրոպական երկրների շարքում համարվում է ամենաբարձրերից մեկը^[3]։

Ֆինանսատնտեսական գործունեություն խմբագրել

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի գործունեության հիմնական ուղղությունն էլեկտրաէներգիայի արտադրությունն է, որն էլ հանդիսանում է շահույթի ստացման միակ աղբյուրը։ Ընկերությունն իր գործունեությունը ծավալում է ներքին շուկայում։ Արտադրված էլեկտրաէներգիան ընկերությունը վաճառում է «Արցախէներգո» ՓԲԸ-ին և «ԷՅ-Ի-ՋԻ» ՍՊԸ-ին, որոնք ունեն Արցախի Հանրապետության տարածքում էլեկտրաէներգիայի փոխանցման և բաշխման լիցենզիա։ Վաճառքն իրականացվում է համաձայն առքուվաճառքի համապատասխան պայմանագրերի, որոնք գրանցված են Արցախի Հանրապետության Հանրային ծառայությունները և տնտեսական մրցակցությունը կարգավորող պետական հանձնաժողովի կողմից։ Վաճառքի գները որոշվում են Հանձնաժողովի կողմից սահմանված սակագների հիման վրա^[4]։

Բաժնետիրական կապիտալ խմբագրել

ՀԷԿ-երի շինարարության ծրագրերը ֆինանսավորվում են բաժնետոմսերի տեղաբաշխումից ներգրավված միջոցների և փոխառությունների հաշվին։ Ընդհանուր առմամբ, ընկերությունը կազմակերպել է բաժնետոմսերի 3 հրապարակային տեղաբաշխում.

2009 թվականի հունվար–մայիս, որի արդյունքում տեղաբաշխվել է 862,074 բաժնետոմս՝ յուրաքանչյուր բաժնետոմսի համար 1,000 դրամ անվանական արժեքով,
2010 թվականի նոյեմբեր–դեկտեմբեր, որի արդյունքում տեղաբաշխվել է 1,400,000 բաժնետոմս՝ յուրաքանչյուր բաժնետոմսի համար 1,000 դրամ անվանական արժեքով,
2011 թվականի սեպտեմբեր-հոկտեմբեր, որի արդյունքում տեղաբաշխվել է 3,287,926 բաժնետոմս, յուրաքանչյուր բաժնետոմսի համար 1,000 դրամ անվանական արժեքով։

Նշված բաժանորդագրումների արդյունքում Ընկերության կանոնադրական կապիտալն աճել է 5 մլրդ 550 մլն դրամով, և 2012 թվականի Ապրիլի 1-ի դրությամբ կազմել է 10 մլրդ 650 մլն դրամ^[5]։

Ընկերության բոլոր բաժնետոմսերը շրջանառվում են NASDAQ OMX Armenia ֆոնդային բորսայի երկրորդային՝ B ցուցակում։ Ընկերության բաժնետոմսերի իրացվելիությունն ապահովում է «Արմսվիսբանկ» ՓԲԸ-ն, որն ապահովում է բաժնետոմսերի առուվաճառքի ամենօրյա գնանշումները։ «Արմսվիսբանկ»-ը հանդիսանում է նաև «Արցախ ՀԷԿ»-ի բաժնետոմսերի տեղաբաշխողն ու հաշվարկային բանկը^[6]։

Բաժնետերեր խմբագրել

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի կանոնադրական կապիտալի կառուցվածքը բաժնետոմսերի 3-րդ տեղաբաշխումից հետո ընդունել է հետևյալ տեսքը՝

47.89%, կամ՝ 5,100,000,000 դրամ – Արցախի կառավարություն,
35.0%, կամ՝ 3.726.863.000 դրամ - թվով 4 խոշոր բաժնետեր,
17.11%, կամ՝ 1,823,137,000 դրամ - 1261 փոքր բաժնետերեր։

Այսպիսով, ընկերության բաժնետոմսերի տեղաբաշխմանն մասնակցել է, ընդհանուր առմամբ, 1265 բաժնետեր՝ աշխարհի 10 երկրներից^[5]։ «Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետոմսերի երրորդ լրացուցիչ տեղաբաշխման արդյունքներով ավելացել է ընկերության խոշոր բաժնետերերի թիվը։ Հաշվի առնելով խոշոր բաժնետերերի՝ ընկերության խորհրդի կազմում ընդգրկվելու ցանկությունը՝ խորհրդի քանակական կազմը 2011 թվականին 5 անդամից փոխվեց 7 անդամի։ Բաժնետոմսերի երրորդ լրացուցիչ տեղաբաշխման արդյունքներով՝ ընկերության ամենախոշոր բաժնետերն Արցախի Հանրապետությունն է՝ ի դեմս կառավարության։

Ստորև ներկայացվում են «Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի 5 խոշոր բաժնետերերը՝ իրենց գրանցման վայրերով, հասարակ բաժնետոմսերի քանակով և ընկերության կանոնադրական կապիտալում ունեցած բաժնեմասով։

Հ/Հ	Բաժնետերը	Գրանցման վայրը	Բաժնետոմսերի քանակը	Տոկոսը
1.	Արցախի կառավարություն	Արցախ	5,100,000 հատ	47.89%
2.	«Մ.Էներգոինվեստ» ՓԲԸ	Արցախ	1,274,057 հատ	11.96%
3.	Ժոզեֆ Ուղուռլյան	ԱՄՆ	1,262,901 հատ	11.86%
4.	«Մուլտիկոնտինինտալ դիտրիբյուշն» ՍՊԸ	Միացյալ թագավորություն	868,270 հատ	8.15%
5.	«Զանգեզուրի պղ.-մոլ. Կոմբինատ» ՓԲԸ	Հայաստան	657,933 հատ	6.18%

Անուղղակիորեն ընկերության խոշոր բաժնետեր է հանդիսանում հայազգի գործարար Վարտան Սերմաքիսը (Շվեյցարիա), քանի որ նրան են պատկանում խոշորությամբ 2-րդ և 4-րդ բաժնետեր ձեռնարկությունների՝ «Մ. Էներգոինվեստ» ՓԲԸ-ի և «Մուլտիկոնտինենտալ դիստրիբյուշն» ՍՊԸ-ի բաժնետոմսերը՝ ընդհանուր առմամբ 20.11 տոկոսով^[7]։

Կառավարում խմբագրել

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի կառավարումը կատարվում է կորպորատիվ սկզբունքով, որն ուղղված է ոչ միայն բաժնետերերի աչքերում ընկերության դրական պատկերի ձևավորմանը, այլև՝ ռիսկերի նվազեցմանը, ընկերության բնականոն գործունեության և ֆինանսական ցուցանիշների կայուն աճի ապահովմանը։ Հաշվի առնելով, որ ընկերությունը հիմնադրվել է ԼՂՀ-ում, իսկ Արցախում կորպորատիվ կառավարման ընդունված սկզբունքները սահմանվում են հիմնականում «Բաժնետիրական ընկերությունների մասին» ԼՂՀ օրենքով և այլ օրենքներով՝ ուստի, ընկերության կառավարման համակարգը կառուցված է այդ օրենսդրության պահանջների շրջանակներում։ Ավելին, ընկերության կառավարման մարմինների գործունեությունը կարգավորվում է նաև ընկերության կողմից հաստատված առանձին կանոնակարգերով, որոնց մշակման հիմքում հաշվի են առնվել ոչ միայն ԼՂՀ-ում և ՀՀ-ում սահմանված, այլ նաև՝ արժեթղթերի զարգացած շուկա ունեցող երկրներում ձևավորված կորպորատիվ կառավարման սկզբունքները և էներգետիկ ոլորտում գործող օտարերկրյա հայտնի ընկերությունների փորձը։

«Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի կառավարման մարմինները հետևյալներն են՝

Բաժնետերերի տարեկան ժողով,
Տնօրենների խորհուրդ,
Գլխավոր տնօրեն,
Վերստուգող հանձնաժողով,
Կորպորատիվ քարտուղար,
Գլխավոր հաշվապահ^[8]։

2012 թվականի Դրությամբ՝ «Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ն ունի 160 աշխատակից, որոնցից վարչական՝ 44, իսկ արտադրական և սպասարկման ոլորտում ընդգրկված՝ 116 աշխատակից^[1]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի պատմությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.
↑ «Թրղի-3» ՓՀԷԿ-ի գործարկումը, հուլիս, 2015 թվական(չաշխատող հղում)
↑ ««Սարսանգի ՀԷԿ»-ի արտադրական գործունեությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.
↑ ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի ֆինանսատնտեսական գործունեությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետիրական կապիտալը». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.
↑ «Արմսվիսբանկ»-ը կունենա «Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետոմսերի շուկա ստեղծողի կարգավիճակ
↑ ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետերերի կազմը և կառուցվածքը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.
↑ ««Արցախ ՀԷԿ»-ի կառավարումը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 18-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

[ԸՊ-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի պատմությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.

[2] «Թրղի-3» ՓՀԷԿ-ի գործարկումը, հուլիս, 2015 թվական(չաշխատող հղում)

[3] ««Սարսանգի ՀԷԿ»-ի արտադրական գործունեությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.

[4] ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի ֆինանսատնտեսական գործունեությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.

[ԲԿ-5] 5,0 ^5,1 ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետիրական կապիտալը». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.

[6] «Արմսվիսբանկ»-ը կունենա «Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետոմսերի շուկա ստեղծողի կարգավիճակ

[7] ««Արցախ ՀԷԿ» ԲԲԸ-ի բաժնետերերի կազմը և կառուցվածքը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 17-ին.

[8] ««Արցախ ՀԷԿ»-ի կառավարումը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 18-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]