Վիքիպեդիա

Աննա Մարսեթ Հալդեման

Մարսեթ Հալդեման-Ջուլիուս (1887[1][2][3] կամ հունիսի 18, 1887(1887-06-18), Girard, Կանզաս, ԱՄՆ - փետրվարի 13, 1941(1941-02-13)[4]), ամերիկացի ֆեմինիստ, դերասանուհի, դրամատուրգ, քաղաքացիական իրավունքների պաշտպան, խմբագիր, հեղինակ և բանկի նախագահ։

Աննա Մարսեթ Հալդեման
Դիմանկար
Ծնվել է1887[1][2][3] կամ հունիսի 18, 1887(1887-06-18)
ԾննդավայրGirard, Կանզաս, ԱՄՆ
Մահացել էփետրվարի 13, 1941(1941-02-13)[4]
ԳերեզմանCedarville Cemetery
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունբանկիր և գրող
ԱմուսինEmanuel Haldeman-Julius?
Ծնողներհայր՝ Henry Winfield Haldeman?, մայր՝ Alice Haldeman
ԵրեխաներAlice Haldeman-Julius? և Josephine Haldeman-Julius?
 Anna Marcet Haldeman Վիքիպահեստում

Նա ծնվել է Կանզաս նահանգի Ժիրարդ քաղաքում, բժիշկ Հենրի Ուինֆիլդ Հալդեմանի և նրա կնոջ՝ Ալիսի ընտանիքում։ Ալիսը սոցիալական ակտիվիստ Ջեյն Ադդամսի քույրն էր, ում հետ Մարսեթը մտերիմ հարաբերություններ պահպանեց մինչև Ադամների կյանքի վերջ[5]։

Մարսեթը սովորել է երիտասարդ տիկնանց Ռոքֆորդի ճեմարանում՝ Մայր բուհ[6], այնուհետև մինչև 1905 թվականը՝ հոր մահը, սովորել է Չիկագոյի Դիրբորն ճեմարանում, իսկ ավելի ուշ՝ Փենսիլվանիայի Բրին֊Մար քոլեջում սովորելու ընթացքում նա դարձավ բանաստեղծուհի Մարիաննա Մուրի ամենամոտ ընկերներից և վստահված անձանցից մեկը[7][8]։ Երեք տարի անց նա հեռացավ քոլեջից՝ դերասանուհու կարիերան բեմում շարունակելու համար, իսկ 1910 թվականին ավարտեց դրամատիկական արվեստի ամերիկյան ակադեմիան[9]։ 1910-1915 թվականներին նա ելույթ է ունեցել Orpheum Players նվագախմբի և այլ բաժնետիրական ընկերությունների հետ Նյուարքում, Նյու Յորքում, Մոնրեալում, Սենթ Լուիսում և այլ քաղաքներում՝ Ժան Մարկե անունով[10]։

Մարսեթի հայրն ու մայրը ղեկավարում էին Ժիրարդի բանկը։ Երբ նրա մայրը՝ Ալիսը, մահացավ 1915 թվականին, Մարսեթը կրկին վերադարձավ իր հայրենի քաղաք, որտեղ ստանձնեց բանկի կառավարումը։ Նույն թվականին նա հիմնադրեց «Ուրախ ակումբ» մոտակա Ռեդլիում շատ երիտասարդ ներգաղթյալների համար (բազմաթիվ երկրներից, բայց հատկապես Իտալիայից), ովքեր եկել էին աշխատելու տեղական հանքերում։ Ուրախ ակումբում անցկացվեցին անգլերենի դասեր, գործնական պարապմունքներ և անվտանգ ժամանց[11]։ Հաջորդ տարի նա սկսեց հիմնել այլ ակումբներ, այդ թվում՝ երիտասարդ տղաների և իտալերեն լեզվի ուսուցման ակումբ։ 1921 թվականին նա դրանցից մեկը վերածեց դպրոցի, որտեղ դասավանդում էր։ Իր երիտասարդության տարիներին Մարսեթը ամառը հաճախ էր անցկացնում իր մորաքույր Ջեյն Ադամսի հետ Hull House-ում․ նա Ադամսին էր վերագրում իր ոգեշնչման մեծ մասը և տարիների ընթացքում նրանք երկուսով քննարկում էին Մարսետի ակումբները ինչպես անձամբ, այնպես էլ նամակագրության միջոցով[12]։

1916 թվականին նա ամուսնացավ ակտիվիստ և հրատարակիչ Էմանուել Ջուլիուսի հետ։ Մորաքույր Ջեյնի առաջարկով[13] նա վերցրել է Հալդեման-Ջուլիուս ազգանունը[14]։ Նրանք գրում էին ինչպես առանձին, այնպես էլ միասին, նրանց ամենահայտնի համատեղ աշխատանքը (1921) «Փոշին» վեպն էր։ 1931-1932 թվականներին նա մեկնել է Խորհրդային Միություն՝ ամերիկյան «Ֆրիմեն» ամսագրի համար ռեպորտաժ պատրաստելու ռուսական հեղափոխության ընթացքի մասին։ 1930-ականներին նա գրել է բազմաթիվ հոդվածներ և պատմվածքներ «Holdeman-Julius Press»-ի գրող Ջոն Վ.Գանի հետ միասին[15]։ 1932 թվականին Նա Ամերիկայի Սոցիալիստական կուսակցության ազգային համագումարի պատվիրակ էր, իսկ նույն թվականին Էմանուելը Սոցիալիստական կուսակցությունից առաջադրվեց Սենատ[16]։

Մարսեթն և Էմանուելը ունեին երկու երեխա՝ Ալիսը (1917-1991) և Հենրին (1919-1990), և նրանք որդեգրեցին իրենց երրորդ դստերը՝ Ժոզեֆինային (ծն. 1910)։ «1933 թվականին զույգը օրինականորեն բաժանվել է, բայց շարունակել է ապրել նույն տանը»[17], չնայած նա «շատ ժամանակ է անցկացրել Սեդարվիլի Ադդամս ընտանեկան ֆերմայում»[18]։

Մարսեթը մահացավ քաղցկեղից Ժիրարդում 1941 թվականին և թաղված է Իլինոյս նահանգի Սեդարվիլ քաղաքում։ Նրա էպիտաֆը մի բառի պարաֆրազ է, որը Վ. Կ. Քլիֆորդը գրել է իր համար. «Ես սիրում էի և մի քիչ աշխատեցի։ Ես այդպիսին չեմ և գոհ եմ»[19]։ Փաստաթղթերը պահվում են Կանզասի պետական համալսարանի[20], Բրին Մաուրի[21], Պիտսբուրգի պետական համալսարանի[22], Չիկագոյի Իլինոյսի համալսարանի[23] և Ինդիանայի համալսարանի գրադարաններում[24]։

Ընտրված աշխատություններ

խմբագրել
  • The People's Bank and the Bank's People, 1916.
  • Sketches (with Emanuel Haldeman-Julius), 1917.
  • "Dreams and Compound Interest" (with Emanuel Haldeman-Julius), 1919.[25]
  • "Caught" (with Emanuel Haldeman-Julius), 1919.[26]
  • "The Unworthy Coopers" (with Emanuel Haldeman-Julius), 1921.[27]
  • Dust (with Emanuel Haldeman-Julius), 1921.
  • What Great Men Have Said About Women, 1922.[28]
  • Embers: A Play in One Act (with Emanuel Haldeman-Julius), ca. 1923.
  • "Impressions of the Scopes Trial," 1925.[29]
  • "An Interview with Harry Houdini," 1925.[30]
  • Clarence Darrow's Defense of a Negro, 1926.
  • Clarence Darrow's Two Great Trials: Reports of the Scopes Anti-Evolution Case and the Dr. Sweet Negro Trial, 1927.[31]
  • The Story of a Lynching: An Exploration of Southern Psychology, 1927.[32]
  • Why I Believe in Companionate Marriage, ca. 1927.[33]
  • "What the Negro Students Endure in Kansas", 1928.[34]
  • Violence (with Emanuel Haldeman-Julius), 1929.
  • Great Court Trials of History, ca. 1930s.
  • Spurts from an Interrupted Pen, ca. 1931.
  • Talks with Joseph McCabe, and Other Confidential Sketches, ca. 1931.
  • Jane Addams As I Knew Her, 1936.
  • Famous and Interesting Guests at a Kansas Farm: Impressions of Upton Sinclair, Lawrence Tibbett, Mrs. Martin Johnson, Clarence Darrow, Will Durant, E.W. Howe, Alfred Kreymborg and Anna Louise Strong, 1936.
  • Three Generations of Changing Morals, ca. 1936.
  • A Popular History of the United States, ca. 1937.
  • The King and Mrs. Simpson, ca. 1937.
  • Assassinations of American Presidents, With Two Attempted Assassinations, 1938.
  • Five Short Stories, (repub. 1982).
  • Short Works (with Emanuel Haldeman-Julius), (repub. 1992).

Մատենագրություն

խմբագրել
  • Addams, Jane. The Selected Papers of Jane Addams (edd. Mary Lynn Bryan and Barbara Bair). Urbana: Univ. Illinois Press, 2002 (vol. 1) and 2009 (vol. 2).
  • Addams, Jane. Peace and Bread in Time of War (ed. Katherine Joslin). Urbana: Univ. Illinois Press, 2002 [1922], pp. xvi-xvii, xxv-xxvi.
  • Barrett-Fox, Jason. Feminism, Socialism, and Pragmatism in the Life of Marcet Haldeman-Julius, 1887-1941 (thesis, University of Kansas, 2008; online at KU here).
  • Barrett-Fox, Jason. “A Rhetorical Recovery: Self-Avowal and Self-Displacement in the Life, Fiction, and Nonfiction of Marcet Haldeman-Julius, 1921-1936.” Rhetoric Review, vol. 21.1 (2010), pp. 14–30 (abstract).
  • Barrett-Fox, Jason. Feminisms, Publics, and Rhetorical Indirections: Figuring Marcet Haldeman-Julius, Anita Loos, and Mae West, 1905-1930 (diss., Univ. Kansas, 2013).
  • Breaux, Richard M. "Using the Press to Fight Jim Crow at Two White Midwestern Universities, 1900-1940" in The History of Discrimination in U.S. Education (ed. E.H. Tamura). New York: Palgrave Macmillan, 2008, pp. 141–164.
  • Brown, Melanie Ann. Five-Cent Culture at the "University in Print": Radical Ideology and the Marketplace in E. Haldeman-Julius's Little Blue Books, 1919-1929 (diss., Univ. Minnesota, 2006; see here).
  • Burnett, Betty. "Haldeman-Julius, Emanuel." American National Biography (edd. John A. Garraty and Mark C. Carnes). 24 vols. New York: OUP, 1999. Vol. 9.
  • Davis, Rebecca L. "'Not Marriage at All, but Simple Harlotry: The Companionate Marriage Controversy." Journal of American History, vol. 94, no. 4 (March, 2008), pp. 1137–1163.
  • DeGruson, Eugene. "Afterword." Washburn Univ. Center for Kansas Studies, 1992.[35]
  • Gunn, John W. "Marcet." Girard: Haldeman-Julius, 1941.
  • Leavell, Linda. Holding On Upside Down: The Life and Work of Marianne Moore. New York: Farrar, Straus and Giroux, 2013.
  • Moore, Marianne. Selected Letters (ed. Bonnie Costello). New York: Penguin, 1997.
  • Wright, Holly. The Anna Marcet Haldeman-Julius Story (thesis, Wichita State University, 2001).

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Swartz A. Open Library — 2007.
  2. ↑ 2,0 2,1 Faceted Application of Subject Terminology
  3. ↑ 3,0 3,1 (not translated to mul) Գուտենբերգ նախագիծ(բազմ․) — Project Gutenberg Literary Archive Foundation, 1971.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
  5. ↑ See Addams, Selected Papers (Bryan & Bair) in bibliography, both volumes passim. "Marcet immediately became the focus of attention and affection for a small family circle that included her Uncle George Haldeman, Grandmother Anna Addams, and parents. Jane Addams was also a doting aunt. […] For the remainder of Jane Addams's life and as Marcet grew to maturity, the Haldemans made sure that their daughter and her close Illinois relatives saw each other regularly. Alice Haldeman took her to visit family in Illinois at least once each year, usually during the summer. They customarily stayed for a time with Jane Addams at Hull-House and also stopped in Cedarville with [Sarah] Weber [(Addams)] and Laura Shoemaker Addams[,] so Marcet could visit her grandmother Anna Addams and Uncle George Haldeman" (from Vol. 1, p. 522).
  6. ↑ "James Addams - Biographical" at NobelPrize.org.
  7. ↑ Leavell pp. 82-85, 87.
  8. ↑ Moore, pp. 6, 20, 29-31, 47. Some of Moore's letters to Marcet are on pp. 32-41, 48-49 (example here).
  9. ↑ New York Clipper, 26 March 1910, p. 156, "Graduation Exercises of American Academy of Dramatic Arts."
  10. ↑ See Marcet's Wikimedia Commons page for photographs and some newspaper clippings.
  11. ↑ “Settling the Sunflower State: Jolly Club provided service for youth”, Laurence Journal-World, 13 Dec. 1981, p. 13. See photo here.
  12. ↑ See Barrett-Fox in bibliography, pp. 56-59, online here.
  13. ↑ Julie Herrada, "Emanuel Haldeman-Julius", The New Encyclopedia of Unbelief, p. 375.
  14. ↑ "Soon after arriving in Girard, Julius made the observation that the area had only two interesting women: one an art teacher in Fort Scott, the other the vice president of a Girard bank. He pursued the banker, and within six months, on June 1, 1916, they were wedded at the Addams homestead in Cedarville, Illinois. Six months after the wedding, their name was legally changed to the now familiar ‘Haldeman-Julius.’ They were soon starting a family, raising registered cattle, and writing fiction together" (Gene DeGruson, "Afterword").
  15. ↑ Quoted from a finding aid for the special collections of the Univ. Illinois Chicago library (ca. 1969, p. 1). Though dated, the aid has some useful information about the extended Haldeman(-Julius) and Addams families.
  16. ↑ J.G. Gabe and C.S. Sullivant, Kansas Votes: National Elections, 1859-1956 (Univ. Kansas, 1957), p. 92.
  17. ↑ Kansas Historical Society, Kansapedia, sub lem. "Marcet and Emanuel Haldeman-Julius, 2004."
  18. ↑ Julie Herrada, "Emanuel Haldeman-Julius", The New Encyclopedia of Unbelief, p. 375
  19. ↑ Clifford ended his with "and grieve not." Photograph of Marcet's stone, taken by K. Cochran, here(չաշխատող հղում).
  20. ↑ Haldeman-Julius Family Papers, Richard L. D. and Marjorie J. Morse Department of Special Collections, Kansas State University Libraries; see here.
  21. ↑ College Library, Canaday Special Collections - Archives, BMC.M123; see here(չաշխատող հղում).
  22. ↑ Leonard H. Axe Library; see here Արխիվացված 2015-09-01 Wayback Machine and here Արխիվացված 2015-09-01 Wayback Machine.
  23. ↑ Richard J. Daley Library, MSHald72; see here Արխիվացված 2015-09-28 Wayback Machine. "The collection is rich in material on all aspects of Marcet's life and provides an interesting look at the intellectual currents in the Midwest during the period between the two World Wars" (finding aid, p. 1).
  24. ↑ Lilly Library Manuscript Collections, Haldeman mss. [I], II and III. See here.
  25. ↑ Atlantic Monthly, April 1919, pp. 444-451.
  26. ↑ Atlantic Monthly, November 1919, pp. 628-639.
  27. ↑ Atlantic Monthly, May 1921, pp. 614-623.
  28. ↑ At Hathi Trust here.
  29. ↑ Haldeman-Julius Monthly, vol. 2.4 (Sept. 1925), pp. 323-347. Included in Clarence Darrow's Two Great Trials (1927). Excerpt here.
  30. ↑ Haldeman-Julius Monthly Vol. 2.5 (October, 1925), pp. 387-397; online here.
  31. ↑ Excerpts regarding the Sweet Trials here and here.
  32. ↑ The man killed was John Carter of Little Rock; see the Arkansas Times here.
  33. ↑ The question of "companionate marriage" became an urgent and controversial one in 1927, when Marcet and Emanuel's 18-year-old daughter Josephine entered into such an arrangement at the Haldeman-Julius home. See R.L. Davis in the bibliography.
  34. ↑ This concerned the University of Kansas and in particular its medical school. For background, see here.
  35. ↑ DeGruson Արխիվացված 2010-06-10 Wayback Machine was curator of the Pittsburg State Haldeman-Julius collection Արխիվացված 2015-09-01 Wayback Machine.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 

* Marcet Haldeman-Juliusի գործերը Գուտենբերգ նախագծում

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աննա_Մարսեթ_Հալդեման&oldid=10022558» էջից