Վիքիպեդիա

Անեմիան հղիության ընթացքում

Անեմիան վիճակ է, երբ արյունը ունի նորմայից ցածր արյան կարմիր բջիջներ (էրիթրոցիտներ) կամ հեմոգլոբին[1]։ Անեմիան հղիության ընթացքում արյան կարմիր բջիջների (էրիթրոցիտների) կամ հեմոգլոբինի նվազում է։ Անեմիան ամբողջ աշխարհում հղիության ընթացքում չափազանց տարածված վիճակ է, որը մի շարք առողջական վտանգներ է ներկայացնում մոր և երեխայի համար[2]։ Թեև հղիության ընթացքում անեմիան կարող է պաթոլոգիական լինել, նորմալ հղիության դեպքում արյան կարմիր բջիջների զանգվածի աճն ավելի փոքր է, քան պլազմայի ծավալի ավելացումը, ինչը հանգեցնում է հեմոգլոբինի կոնցենտրացիայի մեղմ նվազմանը, որը կոչվում է ֆիզիոլոգիական (կամ նոսրացման) անեմիա[3]։ Մայրական նշաններն ու ախտանիշները սովորաբար ոչ սպեցիֆիկ են, բայց կարող են ներառել՝ հոգնածություն, գունատություն, հևոց, սրտխփոց և գլխապտույտ[4]։ Կան բազմաթիվ հայտնի պատճառներ մայրական անեմիայի համար, այդ թվում՝ մայրական սրտանոթային լարվածություն, ֆիզիկական և մտավոր աշխատանքի նվազում, ծննդաբերական շրջանում արյան պաշարների նվազում, ծննդաբերությունից հետո արյան արտադրանքի փոխներարկման ռիսկի բարձրացում և մայրական մահացության ռիսկի բարձրացում[5]։

Նշաններ և ախտանիշներ

խմբագրել

Ընդհանուր ախտանշաններն են՝ գլխացավը, հոգնածությունը, անտարբերությունը, տախիկարդիան, հաճախասրտությունը, պարեստեզիան, գունատությունը, գլոսիտը և խեյլիտը[6][7]։ Ծանր ախտանշանները ներառում են սրտային անբավարարություն, առաջադիր պլացենտա, պլացենտայի վաղաժամ շերտազատում և ծննդաբերություն կեսարյան հատումով[6][8]։

Պատճառները

խմբագրել

Պարզ ասած, անեմիան առաջանում է կարմիր արյան բջիջների արտադրության խանգարման, կարմիր արյան բջիջների ոչնչացման կամ արյան կորստի պատճառով։ Անեմիան կարող է լինել բնածին (այսինքն այնպիսի պայմաններ, ինչպիսիք են մանգաղաբջջային անեմիան և թալասեմիան ) կամ ձեռքբերովի (այսինքն, այնպիսի պայմաններ, ինչպիսիք են երկաթի դեֆիցիտային անեմիան կամ սակավարյունությունը վարակի հետևանքով)։ Հղիության ընթացքում անեմիայի պատճառները կարելի է բաժանել երկու հիմնական կատեգորիայի` ֆիզիոլոգիական և ոչ ֆիզիոլոգիական պատճառներ

Ֆիզիոլոգիական պատճառներ

Դիուլյուցիոն անեմիա . Հղիության ընթացքում արյան ընդհանուր ծավալի աճ է նկատվում, բայց արյան ընդհանուր կարմիր բջիջների զանգվածի աճ չի նկատվում, արյան մյուս բաղադրիչների աճը, օրինակ՝ պլազմային, նվազեցնում է արյան կարմիր բջիջների ընդհանուր տոկոսը շրջանառությունում[9]։

Ոչ ֆիզիոլոգիական պատճառներ[10]

Երկաթի դեֆիցիտային անեմիա . դա կարող է առաջանալ էրիթրոցիտների արտադրության ավելացումից, որը պահանջում է շատ երկաթ, ինչպես նաև երկաթի անբավարար քանակի հետևանքով, որն ավելանում է հղիության ընթացքում։

Հեմոգլոբինոպաթիաներ . թալասեմիա և մանգաղաբջջային հիվանդություն

Սննդային անբավարարություն . ֆոլաթթվի և վիտամին B12-ի պակասը հղիության ընթացքում անեմիայի ընդհանուր պատճառներն են։ Ֆոլաթթվի անբավարարությունը առաջանում է տերևավոր կանաչ բանջարեղենի և սպիտակուցի կենդանական աղբյուրների քիչ քանակ պարունակող դիետաների պատճառով[11]։ B12-ի դեֆիցիտը հակված է ավելի տարածված լինել Կրոնի հիվանդությամբ կամ գաստրէկտոմիայով տառապող անձանց մոտ[12]։

Բջջաթաղանթների խանգարումներ՝ ժառանգական սֆերոցիտոզ։

Աուտոիմուն պատճառներ. հանգեցնում են կարմիր արյան բջիջների հեմոլիզի (օրինակ՝ աուտոիմուն հեմոլիտիկ անեմիա)[13]։

Հիպոթիրեոզ և երիկամների քրոնիկ հիվանդություն[14][15]:

Մակաբույծներով պայմանավորված. որոշ օրինակներ են անկիլորդ կամ պլազմոդիումի տեսակները։

Բակտերիալ կամ վիրուսային վարակներ:

Երկաթի պակասը հղի կնոջ մոտ անեմիայի ամենատարածված պատճառն է։ Հղիության ընթացքում երկաթի ընդհանուր պահանջարկը կազմում է մոտ 1200 մգ օրական 55կգ կնոջ համար։ Այս երկաթը օգտագործվում է արյան կարմիր բջիջների զանգվածի ավելացման, պլացենտայի պահանջների և պտղի աճի համար։ Կանանց մոտ 40%-ը հղիությունը սկսում է երկաթի պակասից մինչև բացակայող պաշարներով, իսկ մինչև 90%-ի մոտ երկաթի պաշարները անբավարար են հղիության և հետծննդյան շրջանում երկաթի ավելացված պահանջները բավարարելու համար[16]։

Հետծննդաբերական անեմիա ունեցող կանանց մեծամասնությունն ունի նախածննդյան երկաթի դեֆիցիտի կամ երկաթի դեֆիցիտային անեմիա՝ զուգորդված ծննդաբերության ընթացքում արյան սուր կորստի հետ[17]։

Անբարենպաստ հետևանքներ

խմբագրել

Մայրական արդյունքները

խմբագրել

Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մայրական ծանր հիվանդացությունը մոտ երկու անգամ ավելանում է նախածննդյան մայրական անեմիայի դեպքում։ Մայրական ծանր հիվանդացությունը ընթանում է մայրական մահով, էկլամպսիայով, փոխներարկումով, հիստերէկտոմիայով կամ ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք ընդունվելով ծննդաբերության ժամանակ։ Լրացուցիչ բարդությունները կարող են ներառել հետծննդյան արյունահոսությունը, պրեէկլամպսիան, կեսարյան հատումը և վարակները[18]։

Պտղի արդյունքները

խմբագրել

Հղիության ընթացքում երկաթի անբավարարությունը կապված է պտղի վրա մի շարք վնասակար հետևանքների հետ, ինչպիսիք են ներարգանդային աճի հապաղում, ներարգանդային մահը, վարակը, վաղաժամ ծննդաբերությունը և նյարդային զարգացման խանգարումը, որոնք կարող են անդառնալի լինել[19][20][21]։

Ախտորոշում

խմբագրել

Անեմիայի ախտորոշման համար ամենաօգտակար թեստը արյան կարմիր բջիջների ցածր քանակի հայտնաբերումն է, սակայն հեմոգլոբինի և հեմատոկրիտի արժեքները առավել հաճախ օգտագործվում են անեմիայի նախնական ախտորոշման համար։ Հղի կանանց մոտ անեմիայի ախտորոշման հետ կապված թեստավորումը պետք է հարմարեցվի յուրաքանչյուր հիվանդի համար։ Առաջարկվող թեստերը ներառում են՝ հեմոգլոբին և հեմատոկրիտ (արյան կարմիր բջիջների հարաբերակցությունը արյան ընդհանուր ծավալին), հեմոգլոբինի միջին ծավալը (MCV), հեմոգլոբինի միջին կոնցետրացիան (MCH), էրիթրոցիտների քանակը (արյան կարմիր բջիջների քանակը), կարմիր բջիջների բաշխումը։ լայնությունը (RDW), ռետիկուլոցիտների քանակը և ծայրամասային արյան քսուք՝ կարմիր արյան բջիջների մորֆոլոգիան գնահատելու համար։ Եթե կա երկաթի անբավարարության կասկած, կարող են առաջարկվել լրացուցիչ թեստեր, ինչպիսիք են՝ շիճուկի երկաթը, երկաթը կապող ընդհանուր կարողությունը (TIBC), տրանսֆերինի հագեցվածությունը և պլազմայի կամ շիճուկի ֆերիտինը։ Կարևոր է նշել, որ այս թեստերերի արժեքների միջակայքերը հաճախ նույնը չեն հղի կանանց համար։ Բացի այդ, հղիության լաբորատոր արժեքները հաճախ փոխվում են կնոջ հղիության ընթացքում։ Օրինակ, հեմոգլոբինի մակարդակը, որը անեմիկ է համարվում հղիության տվյալ ժամկետի համար տարբերվում է հղիության յուրաքանչյուր եռամսյակում[22][23]։

- Առաջին եռամսյակի հեմոգլոբին < 11 գ/դլ

- Երկրորդ եռամսյակի հեմոգլոբին < 10,5 գ/դլ

- Երրորդ եռամսյակի հեմոգլոբին < 11 գ/դլ

- Հետծննդյան հեմոգլոբին < 10 գ/դլ

Ստորև թվարկված են անեմիայի ախտորոշման համար կարևոր լաբորատոր արժեքների նորմալ միջակայքերը։ Հիշեք, որ այս միջակայքերը կարող են փոխվել՝ կախված յուրաքանչյուր հիվանդի հղիության փուլից[24]՝

- Հեմոգլոբին. տղամարդիկ (13.6-16.9), կանայք (11.9-14.8)

- հեմատոկրիտ՝ տղամարդիկ (40-50%), կանայք (35-43%)

- MCV՝ 82,5 - 98

- Ռետիկուլոցիտների քանակ. տղամարդիկ (16-130X10^3/միկրոԼ կամ X10^9), կանայք (16-98/միկրոԼ կամ X10^9)

Դիֆերենցիալ օգտագործելով MCV

MCV-ն կարող է հիանալի միջոց լինել անեմիայի տարբեր ձևերը տարբերելու համար։ MCV-ն չափում է էրիթրոցիտների միջին չափը։ MCV-ի կտրվածքի երեք չափումներ կան։ Եթե MCV-ն < 80fL է, այն համարվում է միկրոցիտիկ։ Եթե MCV-ն 80-ից 100 fL է, ապա դա համարվում է նորմոցիտային անեմիա։ Եթե MCV-ն ավելի քան 100 fL է, ապա դա համարվում է մակրոցիտիկ անեմիա։ Անեմիայի որոշ պատճառներ կարող են բնութագրվել MCV-ի տարբեր տիրույթներով՝ կախված հիվանդության ծանրությունից։ Ահա MCV-ով պայմանավորված անեմիայի ընդհանուր պատճառները[25]։

MCV < 80 fL

- Երկաթ պակասուրդային

- Թալասեմիա

- Քրոնիկ հիվանդության անեմիա կամ բորբոքային հիվանդության անեմիա

MCV 80 - 100 fL

- Երկաթ պակասուրդային

- Վարակ

- Հիպոթիրեոզ

- Լյարդի հիվանդություն կամ ալկոհոլի օգտագործում

- Դեղորայքային

- Հեմոլիզ

- Վիտամին B12 կամ ֆոլաթթվի անբավարարություն

MCV > 100 fL

- Վիտամին B12 կամ ֆոլաթթվի անբավարարություն

- Թմրամիջոցների օգտագործման պատճառով առաջացած

- Լյարդի հիվանդություն կամ ալկոհոլի օգտագործում

- Հիպոթիրեոզ

- Միելոդիսպլաստիկ սինդրոմներ

Հղիություն

Հղի կանայք գրեթե երկու անգամ ավելի շատ երկաթի կարիք ունեն, քան ոչ հղի կանայք։ Հղիության ընթացքում բավարար քանակությամբ երկաթ չստանալը մեծացնում է վաղաժամ ծննդաբերության կամ ցածր քաշ ունեցող երեխայի վտանգը[26]։ Հղի կնոջ հորմոնալ փոփոխությունները հանգեցնում են շրջանառվող արյան ծավալի ավելացմանը մինչև 100 մլ/կգ, ընդհանուր արյան ծավալը մոտավորապես 6000-7000 մլ է։ Մինչ հղիության ընթացքում կարմիր բջիջների զանգվածն ավելանում է 15-20%-ով, պլազմայի ծավալն ավելանում է 40%-ով[27]։ Հեմոգլոբինի մակարդակը 11 գ/դլ-ից պակաս է առաջին եռամսյակում, 10,5 գ/դլ-ից պակաս՝ երկրորդ և երրորդ եռամսյակում և 10 մգ/դլ-ից պակաս հետծննդյան շրջանում,որը համարվում է անեմիա[28]։

Կանխարգելում

խմբագրել

Անեմիան հղիության շատ տարածված բարդություն է։ Անեմիայի թեթև ձևը կարող է լինել արյան նոսրացման հետևանք։ Բոլոր հղիություններում արյան պլազմայի համեմատաբար ավելի մեծ աճ է նկատվում կարմիր բջիջների ընդհանուր զանգվածի համեմատ, ինչը հանգեցնում է արյան նոսրացման և առաջացնում է ֆիզիոլոգիական անեմիա։ Այս փոփոխությունները տեղի են ունենում ապահովելու համար, որ պտուղը մատակարարվի համապատասխան քանակությամբ արյունով և պատրաստի մարմինը ծննդաբերության ժամանակ սպասվող արյան կորստին[29]։

Անեմիայի ավելի ծանր ձևերը կարող են պայմանավորված լինել երկաթի, վիտամինների պակասի կամ այլ պատճառներով։

Երկաթի դեֆիցիտային անեմիայի կանխարգելում

խմբագրել

Երկաթի անբավարարությունը ոչ ֆիզիոլոգիական անեմիայի ամենատարածված պատճառն է։ Երկաթի դեֆիցիտային սակավարյունությունը կարելի է կանխել 27–30 մգ օրալ հավելյալ երկաթով օրական[30]։ Այս չափաբաժինը սովորաբար համապատասխանում է երկաթ պարունակող նախածննդյան վիտամիններում առկա երկաթի քանակին։ Խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ՝ որոշելու, թե արդյոք լրացուցիչ հավելումներ են անհրաժեշտ։ Հղիության ընթացքում անհրաժեշտ է արյան ընդհանուր անալիզներ իրականացնել՝ երկաթի դեֆիցիտային անեմիայի վաղ հայտնաբերման համար[30]։

Երկաթի դեֆիցիտային անեմիան կարելի է կանխարգելել նաև երկաթով հարուստ մթերքներ օգտագործելու միջոցով։ Սա ներառում է մուգ կանաչ տերևավոր բանջարեղեն, ձու, միս, ձուկ, չորացրած լոբի և հարստացված ձավարեղեն[31]։

Անեմիայի այլ պատճառների կանխարգելում

խմբագրել

Սա կարող է կիրառելի լինել միայն ընտրված անհատների համար։

Վիտամին B12 . Կանանց, ովքեր օգտագործում են խիստ վեգան դիետա, խորհուրդ է տրվում ընդունել վիտամին B12 հավելումներ. սա օգնում է կանխարգելել անեմիան՝ կապված վիտամին B12-ի ցածր մակարդակի հետ[32]։

Ֆոլաթթու. Ֆոլաթթվի հավելումը խորհուրդ է տրվում փաստաթղթավորված ֆոլաթթվի անբավարարության պատմություն ունեցող կանանց համար։ Ֆոլաթթվի հավելումը խորհուրդ է տրվում նաև պտղի նյարդային խողովակի արատների կանխարգելման համար[33]։

Բուժում

խմբագրել

Հղի կանանց երկաթի դեֆիցիտի անեմիայի բուժման համար խորհուրդ է տրվում երկաթի հավելումներ ընդունել նախածննդյան հավելումներից ավելի բարձր չափաբաժիններով։ Օրալ երկաթի ստանդարտ չափաբաժինները տատանվում են 40 մգ-ից մինչև 200 մգ երկաթ օրական[34]։ Խորհրդակցեք ձեր բժշկի հետ՝ որոշելու ձեր վիճակի համար անհրաժեշտ ճշգրիտ չափաբաժինը, երկաթի հավելումների անհրաժեշտից ավելի բարձր չափաբաժինները երբեմն կարող են հանգեցնել ավելի շատ անբարենպաստ հետևանքների[35]։

Երկաթի հավելումները հեշտ է ընդունել, սակայն անբարենպաստ ազդեցությունները որոշ դեպքերում կարող են ներառել ստամոքս-աղիքային տրակտի կողմնակի ազդեցությունները, սրտխառնոցը, փորլուծությունը և/կամ փորկապությունը։ Այն դեպքերում, երբ օրալ երկաթի հավելումը տանելի չէ, այլ տարբերակները ներառում են ավելի երկար ընդմիջումներ յուրաքանչյուր օրալ դոզայի, հեղուկ երկաթի հավելումների կամ երկաթի ներերակային ներարկումների միջև[36]։ Երկաթի ներերակային ներարկումը կարող է օգտագործվել նաև հղիության երկրորդ և երրորդ եռամսյակների ընթացքում երկաթի դեֆիցիտային ծանր անեմիայի դեպքում[37]։

Անեմիաները, որոնք պայմանավորված են այլ թերություններով, ինչպիսիք են ֆոլաթթուն կամ վիտամին B12-ը, նույնպես կարող են բուժվել հավելումներով. դոզան կարող է տարբեր լինել՝ կախված անբավարարության մակարդակից[38]։

Անեմիայի այլ ձևերը, ինչպիսիք են ժառանգական կամ ձեռքբերովի անեմիաները մինչև հղիությունը, կպահանջեն շարունակական բուժում նաև հղիության ընթացքում[39]։

Բուժումը պետք է ուղղված լինի հիվանդի վրա ազդող և սակավարյունության հիմքում ընկած հիվանդությանը կամ վիճակին։

  • Մանկաբարձական անեմիայի դեպքերի մեծ մասը կարող է բուժվել՝ ելնելով դրանց պատճառաբանությունից, եթե ժամանակին ախտորոշվի։ Օրալ երկաթի հավելումը երկաթի դեֆիցիտային անեմիայի բուժման ոսկե ստանդարտն է, և երկաթի ներերակային ներարկումը կարող է օգտագործվել, երբ օրալ երկաթը արդյունավետ չէ կամ առաջանում է հանդուրժողականություն հղիության երկրորդ եռամսյակից սկսած[40]։
  • Հետծննդյան արյունահոսության բուժումը բազմագործոն է և ներառում է բժշկական կառավարում, վիրաբուժական կառավարում, ինչպես նաև արյան արտադրանքի խթանում[41][42]։

Համաճարակաբանություն

խմբագրել

ԱՀԿ-ի գնահատմամբ՝ հղիության ընթացքում անեմիայի համաշխարհային տարածվածությունը 40%-ից ավելի է, իսկ Հյուսիսային Ամերիկայում հղիության ընթացքում անեմիայի տարածվածությունը 6% է[43]։ Հղիության ընթացքում անեմիայի տարածվածությունը զարգացող երկրներում ավելի բարձր է, քան զարգացած երկրներում։ Ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրների հղի կանանց 56%-ը սակավարյունություն ունի[44]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «Anemia | NHLBI, NIH». www.nhlbi.nih.gov. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  2. ↑ Pavord, Sue; Myers, Bethan; Robinson, Susan; Allard, Shubha; Strong, Jane; Oppenheimer, Christina; British Committee for Standards in Haematology (2012 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 156 (5): 588–600. doi:10.1111/j.1365-2141.2011.09012.x. ISSN 1365-2141. PMID 22512001. S2CID 12588512.
  3. ↑ American College of Obstetricians Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics (2021 թ․ օգոստոս). «Anemia in Pregnancy: ACOG Practice Bulletin, Number 233». Obstetrics & Gynecology (անգլերեն). 138 (2): e55–e64. doi:10.1097/AOG.0000000000004477. ISSN 0029-7844. PMID 34293770. S2CID 236198933.
  4. ↑ «Home | National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI)». www.nhlbi.nih.gov (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 25-ին.
  5. ↑ Breymann, Christian (2015 թ․ հոկտեմբեր). «Iron Deficiency Anemia in Pregnancy». Seminars in Hematology. 52 (4): 339–347. doi:10.1053/j.seminhematol.2015.07.003. ISSN 1532-8686. PMID 26404445.
  6. ↑ 6,0 6,1 Sifakis, S.; Pharmakides, G. (2000). «Anemia in Pregnancy». Annals of the New York Academy of Sciences (անգլերեն). 900 (1): 125–136. Bibcode:2000NYASA.900..125S. doi:10.1111/j.1749-6632.2000.tb06223.x. ISSN 1749-6632. PMID 10818399. S2CID 6740558.
  7. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  8. ↑ Flessa, H. C. (1974 թ․ դեկտեմբեր). «Hemorrhagic disorders and pregnancy». Clinical Obstetrics and Gynecology. 17 (4): 236–249. doi:10.1097/00003081-197412000-00015. ISSN 0009-9201. PMID 4615860.
  9. ↑ American College of Obstetricians and Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics (2021 թ․ օգոստոսի 1). «Anemia in Pregnancy: ACOG Practice Bulletin, Number 233». Obstetrics and Gynecology. 138 (2): e55–e64. doi:10.1097/AOG.0000000000004477. ISSN 1873-233X. PMID 34293770. S2CID 236198933.
  10. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  11. ↑ Campbell, B. A. (1995 թ․ սեպտեմբեր). «Megaloblastic anemia in pregnancy». Clinical Obstetrics and Gynecology. 38 (3): 455–462. doi:10.1097/00003081-199509000-00005. ISSN 0009-9201. PMID 8612357.
  12. ↑ Parrott, Julie; Frank, Laura; Rabena, Rebecca; Craggs-Dino, Lillian; Isom, Kellene A.; Greiman, Laura (2017 թ․ մայիս). «American Society for Metabolic and Bariatric Surgery Integrated Health Nutritional Guidelines for the Surgical Weight Loss Patient 2016 Update: Micronutrients». Surgery for Obesity and Related Diseases. 13 (5): 727–741. doi:10.1016/j.soard.2016.12.018. ISSN 1878-7533. PMID 28392254.
  13. ↑ «Autoimmune hemolytic anemia | Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD) – an NCATS Program». rarediseases.info.nih.gov. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  14. ↑ Green, S. T.; Ng, J. P. (1986). «Hypothyroidism and anaemia». Biomedicine & Pharmacotherapy. 40 (9): 326–331. ISSN 0753-3322. PMID 3828479.
  15. ↑ «Anemia in Chronic Kidney Disease | NIDDK». National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  16. ↑ Garzon, Simone; Cacciato, Patrizia Maria; Certelli, Camilla; Salvaggio, Calogero; Magliarditi, Maria; Rizzo, Gianluca (2020 թ․ սեպտեմբերի 15). «Iron Deficiency Anemia in Pregnancy: Novel Approaches for an Old Problem». Oman Medical Journal. 35 (5): e166. doi:10.5001/omj.2020.108. PMC 7477519. PMID 32953141.
  17. ↑ Mremi, Alex; Rwenyagila, Doris; Mlay, Joseph (2022 թ․ փետրվարի 3). Brownie, Sharon Mary (ed.). «Prevalence of post-partum anemia and associated factors among women attending public primary health care facilities: An institutional based cross-sectional study». PLOS ONE (անգլերեն). 17 (2): e0263501. Bibcode:2022PLoSO..1763501M. doi:10.1371/journal.pone.0263501. ISSN 1932-6203. PMC 8812965. PMID 35113955.
  18. ↑ Harrison, Rachel K.; Lauhon, Samantha R.; Colvin, Zachary A.; McIntosh, Jennifer J. (2021 թ․ սեպտեմբեր). «Maternal anemia and severe maternal morbidity in a US cohort». American Journal of Obstetrics & Gynecology MFM (անգլերեն). 3 (5): 100395. doi:10.1016/j.ajogmf.2021.100395. PMC 8435012. PMID 33992832.
  19. ↑ Beard, John L. (2008 թ․ դեկտեմբեր). «Why iron deficiency is important in infant development». The Journal of Nutrition. 138 (12): 2534–2536. doi:10.1093/jn/138.12.2534. ISSN 1541-6100. PMC 3415871. PMID 19022985.
  20. ↑ Geng, Fengji; Mai, Xiaoqin; Zhan, Jianying; Xu, Lin; Zhao, Zhengyan; Georgieff, Michael; Shao, Jie; Lozoff, Betsy (2015 թ․ դեկտեմբեր). «Impact of Fetal-Neonatal Iron Deficiency on Recognition Memory at 2 Months of Age». The Journal of Pediatrics. 167 (6): 1226–1232. doi:10.1016/j.jpeds.2015.08.035. ISSN 1097-6833. PMC 4662910. PMID 26382625.
  21. ↑ Lozoff, Betsy; Beard, John; Connor, James; Barbara, Felt; Georgieff, Michael; Schallert, Timothy (2006 թ․ մայիս). «Long-lasting neural and behavioral effects of iron deficiency in infancy». Nutrition Reviews. 64 (5 Pt 2): S34–43, discussion S72–91. doi:10.1301/nr.2006.may.S34-S43 (inactive 2024 թ․ փետրվարի 10). ISSN 0029-6643. PMC 1540447. PMID 16770951.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2024 (link)
  22. ↑ Pavord, Sue; Daru, Jan; Prasannan, Nita; Robinson, Susan; Stanworth, Simon; Girling, Joanna; BSH Committee (2020 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 188 (6): 819–830. doi:10.1111/bjh.16221. ISSN 1365-2141. PMID 31578718. S2CID 203652784.
  23. ↑ American College of Obstetricians and Gynecologists' Committee on Practice Bulletins—Obstetrics (2021 թ․ օգոստոսի 1). «Anemia in Pregnancy: ACOG Practice Bulletin, Number 233». Obstetrics and Gynecology. 138 (2): e55–e64. doi:10.1097/AOG.0000000000004477. ISSN 1873-233X. PMID 34293770. S2CID 236198933.
  24. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  25. ↑ «UpToDate». www.uptodate.com. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  26. ↑ «Iron-deficiency anemia». womenshealth.gov (անգլերեն). 2017 թ․ փետրվարի 17. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  27. ↑ Jansen, A. J. G.; van Rhenen, D. J.; Steegers, E. a. P.; Duvekot, J. J. (2005 թ․ հոկտեմբեր). «Postpartum hemorrhage and transfusion of blood and blood components». Obstetrical & Gynecological Survey. 60 (10): 663–671. doi:10.1097/01.ogx.0000180909.31293.cf. ISSN 0029-7828. PMID 16186783. S2CID 1910601.
  28. ↑ Roy, N. B. A.; Pavord, S. (2018 թ․ ապրիլ). «The management of anaemia and haematinic deficiencies in pregnancy and post-partum». Transfusion Medicine (Oxford, England). 28 (2): 107–116. doi:10.1111/tme.12532. ISSN 1365-3148. PMID 29744977. S2CID 13665022.
  29. ↑ Sifakis, S.; Pharmakides, G. (2006 թ․ հունվարի 25). «Anemia in Pregnancy». Annals of the New York Academy of Sciences (անգլերեն). 900 (1): 125–136. Bibcode:2000NYASA.900..125S. doi:10.1111/j.1749-6632.2000.tb06223.x. PMID 10818399. S2CID 6740558.
  30. ↑ 30,0 30,1 «Recommendations to Prevent and Control Iron Deficiency in the United States». www.cdc.gov. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  31. ↑ «Anemia and Pregnancy». www.hematology.org (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  32. ↑ Achebe, Maureen M.; Gafter-Gvili, Anat (2017 թ․ փետրվարի 23). «How I treat anemia in pregnancy: iron, cobalamin, and folate». Blood. 129 (8): 940–949. doi:10.1182/blood-2016-08-672246. ISSN 1528-0020. PMID 28034892.
  33. ↑ Achebe, Maureen M.; Gafter-Gvili, Anat (2017 թ․ փետրվարի 23). «How I treat anemia in pregnancy: iron, cobalamin, and folate». Blood. 129 (8): 940–949. doi:10.1182/blood-2016-08-672246. ISSN 1528-0020. PMID 28034892.
  34. ↑ «Recommendations to prevent and control iron deficiency in the United States. Centers for Disease Control and Prevention». MMWR. Recommendations and Reports. 47 (RR-3): 1–29. 1998 թ․ ապրիլի 3. ISSN 1057-5987. PMID 9563847.
  35. ↑ Pavord, Sue; Daru, Jan; Prasannan, Nita; Robinson, Susan; Stanworth, Simon; Girling, Joanna; BSH Committee (2020 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 188 (6): 819–830. doi:10.1111/bjh.16221. ISSN 1365-2141. PMID 31578718. S2CID 203652784.
  36. ↑ Pavord, Sue; Daru, Jan; Prasannan, Nita; Robinson, Susan; Stanworth, Simon; Girling, Joanna; BSH Committee (2020 թ․ մարտ). «UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy». British Journal of Haematology. 188 (6): 819–830. doi:10.1111/bjh.16221. ISSN 1365-2141. PMID 31578718. S2CID 203652784.
  37. ↑ Juul, Sandra E.; Derman, Richard J.; Auerbach, Michael (2019). «Perinatal Iron Deficiency: Implications for Mothers and Infants». Neonatology. 115 (3): 269–274. doi:10.1159/000495978. ISSN 1661-7819. PMID 30759449.
  38. ↑ Ankar, Alex; Kumar, Anil (2023), «Vitamin B12 Deficiency», StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 28722952, Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 12-ին
  39. ↑ Achebe, Maureen M.; Gafter-Gvili, Anat (2017 թ․ փետրվարի 23). «How I treat anemia in pregnancy: iron, cobalamin, and folate». Blood. 129 (8): 940–949. doi:10.1182/blood-2016-08-672246. ISSN 1528-0020. PMID 28034892.
  40. ↑ Markova, Veronika; Norgaard, Astrid; Jørgensen, Karsten Juhl; Langhoff-Roos, Jens (2015 թ․ օգոստոսի 13). «Treatment for women with postpartum iron deficiency anaemia». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015 (8): CD010861. doi:10.1002/14651858.CD010861.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 8741208. PMID 26270434.
  41. ↑ Dahlke, Joshua D.; Mendez-Figueroa, Hector; Maggio, Lindsay; Hauspurg, Alisse K.; Sperling, Jeffrey D.; Chauhan, Suneet P.; Rouse, Dwight J. (2015 թ․ հուլիս). «Prevention and management of postpartum hemorrhage: a comparison of 4 national guidelines». American Journal of Obstetrics and Gynecology. 213 (1): 76.e1–10. doi:10.1016/j.ajog.2015.02.023. ISSN 1097-6868. PMID 25731692.
  42. ↑ Shaylor, Ruth; Weiniger, Carolyn F.; Austin, Naola; Tzabazis, Alexander; Shander, Aryeh; Goodnough, Lawrence T.; Butwick, Alexander J. (2017 թ․ հունվար). «National and International Guidelines for Patient Blood Management in Obstetrics: A Qualitative Review». Anesthesia and Analgesia. 124 (1): 216–232. doi:10.1213/ANE.0000000000001473. ISSN 1526-7598. PMC 5161642. PMID 27557476.
  43. ↑ «Preconception care to reduce maternal and childhood mortality and morbidity». www.who.int (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  44. ↑ Stephen, Grace; Mgongo, Melina; Hussein Hashim, Tamara; Katanga, Johnson; Stray-Pedersen, Babill; Msuya, Sia Emmanueli (2018 թ․ մայիսի 2). «Anaemia in Pregnancy: Prevalence, Risk Factors, and Adverse Perinatal Outcomes in Northern Tanzania». Anemia (անգլերեն). 2018: 1–9. doi:10.1155/2018/1846280. PMC 5954959. PMID 29854446.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անեմիան_հղիության_ընթացքում&oldid=10000256» էջից