Անդրեյ Ամատունի

Անդրեյ Ամատունի
Ծնվել է	հունվարի 10, 1928; Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հոկտեմբերի 10, 1999 (71 տարեկան); Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս-տեսաբան և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտ և Երևանի պետական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	տեսական ֆիզիկա
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	ՄՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ (1972) և Մոսկվայի պետական համալսարան
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր (1972)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Գիտական ղեկավար	Սերգեյ Տյաբլիկով
Պարգևներ	; և
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ամատունի ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Անդրեյ Ցոլակի Ամատունի (հունվարի 10, 1928(1928-01-10)^[1]^[2], Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2] - հոկտեմբերի 10, 1999(1999-10-10)^[2], Երևան, Հայաստան^[2]), հայ ֆիզիկոս-տեսաբան։ Ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր (1972), պրոֆեսոր (1983), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996)^[4]։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1991)։

Կենսագրություն խմբագրել

Անդրեյ Ամատունին ծնվել է 1928 թ. հունվարի 10-ին, Լենինգրադում։ Ավարտել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանը (1950)։ 1965-1973 թթ. եղել է ԽՍՀՄ ատոմային Էներգիայի օգտագործման պետական կոմիտեի Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրենի առաջին տեղակալ, 1973 թվականից՝ տնօրեն, 1992-1999 թթ.՝ գլխավոր գիտաշխատող։ Ամատունու առաջին աշխատանքները վերաբերում են անտիֆերոմագնիսականության քվանտային տեսության խնդիրներին։ Մասնակցել է Երևանի Էլեկտրոնային օղակաձև արագացուցիչի ֆիզիկական սկզբունքների, դրա և Արագածի տիեզերական ճառագայթների հետազոտման կայանի տեխնիկական վերազինման ծրագրի մշակմանն ու իրականացմանը։ Հետազոտել է անցումային ճառագայթման որոշ հատկություններ (անցումային ճառագայթումը երկու միջավայրերի ընդհանուր սահմանում, անցումային ճառագայթումը միջավայրի տարածական դիսպերսիայի դեպքում և այլն)։ 1963 թվականից զբաղվել է տարրական մասնիկների տեսության տարբեր հարցերով։ Կոմպլեքս մոմենտների տեսությամբ հաշվել է մեզոնների ֆոտոծնումը (վեկտորական՝ $\rho ,\mu ,\phi$ և պսևդոսկալյար՝ $k^{+},k^{\circ }$ ), տարրական մասնիկների ոչ գծային խնդիրներ լուծելու համար կիրառել ֆունկցիոնալ անալիզի մեթոդներ։ Մասնակցել է Նոր Ամբերդի միջազգային փորձարարական և տեսական ֆիզիկայի դպրոցի կազմակերպմանը, այդ դպրոցում կարդացած զեկուցումների խմբագրմանն ու հրատարակմանը։ 1950 թվականից տեսական ֆիզիկա է դասավանդել Երևանի պետական համալսարանում^[5]։ Մահացել է սրտի կաթվածից 1999 թվականի մայիսի 1-ին Ճապոնիա մեկնող ինքնաթիռում^[6]։

Պարգևներ խմբագրել

Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Աշխատանքային կարմիր դրոշի, ՌԴ Բարեկամության շքանշաններով։

Աշխատություններ խմբագրել

Двухчастичные реакции с обменом гиперзарядом в теории комплексных моментов, Ереван, 1976, 64 с.
Излучение равномерно движущейся заряженной частицы в нелинейном одноосном кристалле, находящемся в поле сильной электромагнитной волны, Ереван, 1977, 16 с.
О взаимодействии пучок-пучок в электрон-позитронных накопителях, Ереван, 1978, 52 с^[7].

Մամուլ խմբագրել

Հոդվածների մատենագիտություն^[8]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
↑ ^3,0 ^3,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 26-ին.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
↑ «Andrej Amatuni (1928—1999)» (անգլերեն). CERN Courier. 2000 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Անդրեյ Ամատունի». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 26-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրեյ Ամատունի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 276)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1b6028f0d8296c44-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.

[_997b2a8f842a18e3-3] 3,0 ^3,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[4] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 26-ին.

[5] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

[cern-6] «Andrej Amatuni (1928—1999)» (անգլերեն). CERN Courier. 2000 թ․ մարտի 7. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.

[7] «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Անդրեյ Ամատունի». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 26-ին.

[8] «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

Անդրեյ Ամատունի

Ծնվել է	հունվարի 10, 1928(1928-01-10)^[1]^[2] Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2]
Մահացել է	հոկտեմբերի 10, 1999(1999-10-10)^[2] (71 տարեկան) Երևան, Հայաստան^[2]
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս-տեսաբան և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտ^[1]^[2] և Երևանի պետական համալսարան^[1]
Գործունեության ոլորտ	տեսական ֆիզիկա
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	ՄՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ (1972) և Մոսկվայի պետական համալսարան^[3]
Կոչում	պրոֆեսոր^[2]
Գիտական աստիճան	ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր^[1]^[2] (1972)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Գիտական ղեկավար	Սերգեյ Տյաբլիկով^[3]
Պարգևներ	^[1] և
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ