Ամերիկայի առաջին տպարանի տուն
Ամերիկայի առաջին տպարանի տուն (իսպ.՝ Casa de la Primera Imprenta de América), գտնվում է Մոնեդա և Լիսենսիադո Պրիմո Վերդադ փողոցների խաչմերուկում՝ Մեխիկոյի պատմական կենտրոնում։ Այստեղ է տեղադրվել առաջին տպագրական մեքենան կամ տպարանը Նոր աշխարհում[1]։ Տպագրիչ Խուան Պաբլոսը 1539 թվականից՝ առաջին գրքի լույս ընծայվելու մինչև իր մահը՝ 1560 թվականը, այս տպարանում տպել է առնվազն 35 գիրք[2]։
Ամերիկայի առաջին տպարանի տուն | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | շենք |
| Երկիր |  Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ |
| Տեղագրություն | Մեխիկո |
| Հիմնադրվել է | 2008 |
 | |
 | |
Ի սկզբանե տունը կառուցվել է Հերմոնիմո դե Ագիլարի նախաձեռնությամբ 1524 թվականին և գտնվում էր նախքան իսպանացիների Մեքսիկան նվաճելը ացտեկական Տեմպլո Մայորա սրբազան տարածք համարվող հողամասի եզրին[3]։
Իսպանիայի թագավոր Կառլոս V-ի և Մեխիկոյի արքեպիսկոպոսի՝ Խուան դե Սումարագի թույլատրությամբ 1539 թվականին Եվրոպայից Մեխիկո է բերվել առաջին տպագրական սարքը։ Տպարանը հիմնադրվել է ավելի ուշ Զանգակների տուն (իսպ.՝ Casa de las Campanas)[4] անունը ստացած տանը, սեվիլիացի հրատարակիչ Խուան Կրոմբերհերի և իտալացի տպագրիչ Խուան Պաբլոսի (որն այդ տպարանում աշխատել է տաս տարի՝ վաստակելով միայն ընթացիկ ծախսերի համար) համատեղ ջանքերով[5]։ Նրանք սկսել են եկեղեցու և փոխնախագահի հետ կապված փաստաթղթերի տպագրությունից[6]։ Նմանատիպ փաստաթղթերից էր «Քրիստոնեական վարդապետության համառոտ և հակիրճ շարադրանքը մեքսիկերենով» կոչվող կատեխիզիսը, որը գրել էր հենց արքեպիսկոպոսը[1]։
Տպարանի փակվելուց հետո տունը բազմիցս ձեռքից ձեռք է անցել և օգտագործվել է տարբեր նպատակներով[1]։ 17-րդ դարում այն պատկանում էր Սանտա Տորեսա դե լա Օրդեն դե լաս Կարմելաս Ռեֆորմադաս մենաստանին, ավելի ուշ՝ 18-րդ դարում, այն պատկանել է Տիրամայր Թագավորական ռազմական շքանշանին, որն օրհնում է գերությունից Մեխիկոյի բնակիչների փրկագնումը։ 1847 թվականին ամերիկյան զորքերը զբաղեցրել են տունը՝ ոչնչացնելով այնտեղ եղած արխիվները։ Տունն այդ ժամանակ պատկանում էր մի քանի քաղաքական դեմքերի, այդ թվում մեկին, ով օգտագործել է այն կահույք պահելու համար։ 20-րդ դարում այն օգտագործվել է որպես գրասենյակ, այստեղ է գտնվել նաև տպագրական ծառայություն մատուցող «Imprenta y Papelería Militar „Marte“» ընկերությունը։ Տունը ձեռքից ձեռք է փոխանցվել մինչև 1989 թվականը, երբ Մայրաքաղաքի ինքնավար համալսարանը ձեռք է բերել այն՝ նպատակ ունենալով վերականգնելու[3]։
Մայրաքաղաքի ինքնավար համալսարանը աշխատել է Պատմական կենտրոնի վերականգնման նախագծի հետ[1]՝ համագործակցելով Մարդաբանության ազգային ինստիտուտի հետ։ Առաջին հարկի մակերևույթի մոտ 82 սմ խորությունում հայտնաբերվել է ացտեկների ժամանակաշրջանի քարե օձի գլուխ։ Հնարավոր է՝ 16-րդ և 17-րդ դարերում այդ գլուխը տեսանելի է եղել շենքի բնակիչներին[3]։
Այժմ տունը ծառայում է որպես Մայրաքաղաքի ինքնավար համալսարանին կից շարունակական կրթության կենտրոն։ Այստեղ կան տարբեր ցուցադրական դահլիճներ, գրախանութ, կոնֆերանսների և ուսումնական պարապմունքների տարածքներ[1]։ 2008 թվականին տանը բացվել է գրքի թանգարան, որտեղ ցուցադրված են Մեքսիկայի որոշ հին գրքեր[7]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Galindo, Carmen; Magdelena Galindo Mexico City Historic Center. — Mexico City: Ediciones Nueva Guia, 2002. — С. 66. — ISBN 968-5437-29-7
- ↑ Yanet Aguilar Sosa, "El Tec digitaliza sus joyas bibliográficas, " El Universal Արխիվացված 2013-12-03 Wayback Machine, 24 сентября 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Casa de a la Primera Imprenta de America» (իսպաներեն). 2002-05. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
- ↑ «Reservas.net Tourist Guide Mexico City». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
- ↑ Tarrago, Rafael E. (ноябрь–декабрь 1996). «The presses roll in colonial times». Americas. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
- ↑ Hunt, Allyn (2008 թ․ հունիսի 7). «Mexico's Free Press: A long, bloody struggle against centuries of censorship». Guadalajara Reporter. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
- ↑ González de Artaza, Laura (2008 թ․ հունվարի 17). «Abre el museo del libro de México donde estuvo la primera imprenta de América». Terra. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամերիկայի առաջին տպարանի տուն» հոդվածին։ |