Ալբեմարլի ծոց
Ալբեմարլի ծոցը (/ˈælbəˌmɑːrl/) Միացյալ Նահանգների Հյուսիսային Կարոլինայի ափին գտնվող մեծ գետաբերան է, որը տեղակայված է մի խումբ գետերի, այդ թվում` Չոուանի և Ռոանոկի գետերի հարևանությամբ։ Այն Ատլանտյան օվկիանոսից անջատվում է «Currituck Bank»-ով, որը պատնեշ թերակղզի է. այստեղ` ծոցի արևելյան եզրին գտնվում է Քիթի Հոքք քաղաքը, և ավելի մեծ արտաքին բանկերի շրջանի մի մասը։ Ռոանոկ կղզին գտնվում է ծոցի հարավ-արևելյան անկյունում, որտեղ այն միանում է Պամլիկոյի ծոցին։ Ալբեմարլի ծոցի ջրերի մեծ մասը բաց կամ թարմ է, ի տարբերություն օվկիանոսի աղաջրի ջրերի, այն առաջանում է ծոցի մեջ գետի ջրի թափվելու արդյունքում։
| Ալբեմարլի ծոց | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | Էստուար |
| Երկիր |  ԱՄՆ |
| Վարչատարածք | Currituck County?, Camden County?, Pasquotank County?, Perquimans County?, Chowan County?, Bertie County?, Washington County?, Tyrrell County? և Dare County? |
| Ջրահավաքի տարածք | Albemarle Sound drainage basin?[1] |
| Լիճ հոսող գետ | Chowan River?[1], Ռոանոկ[1], Alligator River?[1], Currituck Sound?[1], Cashie River?[1], Yeopim River?[1], Scuppernong River?[1], Perquimans River?[1], Little River?[1], Pasquotank River?[1] և North River?[1] |
 | |
 | |
Ալբեմարլի ծոցի որոշ փոքր մասերին տրվել են «Sound» անունը՝ ջրի այս մարմինները տարբերելու համար խոշոր գետաբերանի այլ մասերից։ Օրինակ, խորվաթական ծոցը ընկած է մայրցամաքային Դեյր կոմսության և Ռոանոկ կղզու միջև։ Կղզու արևելյան ափը դեպի Արտաքին Բանկեր սովորաբար համարվում է որպես Ռոանոկի ծոց (որը նաև պատմական անուն է Ալբեմարլի ծոցի համար[2][3]): Վիրջինիայի նահանգի հարավից մինչև Կուրիտուկ շրջանի հարավային սահմանի մոտ գտնվող ջրի երկար հատվածը հայտնի է որպես Կուրիտուկի ծոց։
Ծոցը մաս է կազմում Ատլանտյան միջքաղաքային ջրատարին։ Նրա ափերի առաջին մշտական բնակավայրերը Հյուսիսային Կարոլինայում, անգլիական Ալբեմարլեում են։ Ալբեմարլի երկայնքով այսօր Թայդուաթերի շատ ներքին համայնքներ այսօր պետության Ներքին Բանկերի շրջանի կազմում են։
Պատմություն խմբագրել
Նախքան եվրոպացիների Ալբեմարլի ծոց գալը, տարածաշրջանում բնակվում էին ալգոնկյան հնդիկները։
1586 թվականին եվրոպական առաջին հետախույզները նավարկեցին Ալբեմարլի ծոցի հիսունհինգ մղոն (89 կմ) երկարությամբ։ Դրանից կես դար անց, առաջին եվրոպական բնակիչները եկան Վիրջինիա քաղաքից հարավ` ստեղծելով գյուղատնտեսական և առևտրական գաղութներ ծոցի ափերի երկայնքով։ Ալբեմարլի ծոցը շուտով դարձավ շատ կարևոր ճանապարհ, քանի որ մանր առևտրային նավերը, որոնք կոչվում էին ափամերձ նավեր, տեղափոխում էին բեռներ այլ գաղութներ,իսկ այնտեղից բերվում էին ծովամթերք և փայտանյութ։
1663 թվականին Ալբեմարլ ծոցը Անգլիայի թագավոր Չարլզ II-ի կողմից ներառվեց Կարոլինա նահանգի կազմում և տրվեց ութ լորդերի սեփականատերերին։ Այս արքայական շահառուներից մեկը Ջորջ Մոնկն էր, Ալբեմարլի 1-ին դուքսը, որի անվամբ էլ ծոցը անվանվեց Ալբեմարլ[4]։
Լաստանավերը շրջանի ողջ պատմության ընթացքում Ալբեմարլի ծոցը շրջապատող ճահիճներով տեղափոխման սովորական միջոցն էին։ Մեկ լաստանավ, որը կապում էր Հյուսիսային Կարոլինայի Էդենտոն և Մակեյս քաղաքները, շարունակում էր ծառայել 1734-1938 թվականներին, երբ ծոցի միջով կամուրջ էր կառուցվում։ Ավելի քան 3 մղոն (4,8 կմ) երկարությամբ ևս մեկ կամուրջ կառուցվել է 1990 թվականին։
Ձկնորսությունը Ալբեմարլի ծոցի խոշոր արդյունաբերությունն էր։ Գարնան վերջին, տնկարկային տնտեսությունները ձկնորսություն էին անում գծավոր բասի համար։ Այս ձկնորսների կողմից օգտագործվող ցանցերը երբեմն հսկայական էին, մի քանի մղոնից ավելի երկարություն (1600 մ) ունեցող, և հաճախակի անձնակազմը օրական 24 ժամ գործում էր։ Ծովատառեխի թիվը կրճատվեց, դրանք սկսեցին աղավորվել և դառան անհնար Եվրոպա արտահանելու համար, մինչդեռ մնացածը կարելի էր սառույցով փաթեթավորել և առաքել Չուան գետը, այնտեղից էլ պետք է վաճառվեր հյուսիսային գաղութներում։ Տարածաշրջանային գծավոր բասերը շատ ձկնորսների ներգրավեցին, և շատերի կողմից այն համարվեց աշխարհի ամենամեծ ձկնորսության տեսակ։
Վերջին տարիներին աղտոտումը և զարգացումը իջեցրել են Ալբեմարլ ծոցի ձկնաբուծության արդյունաբերության զարգացվածությունը յոթանասուն տոկոսով։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 The National Map
- ↑ «Albemarle Sound». Encyclopædia Britannica. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ Mcpherson, Elizabeth G.; Paschal, Herbert R. «Batts, Nathaniell». NCpedia. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Museum of the Albermarle». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 19-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալբեմարլի ծոց» հոդվածին։ |