Աբաղա (լեռ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աբաղա
Աբաղա, լեռ Հայկական լեռնաշխարհի կենտրոնական հատվածում։
| Աբաղա | |
|---|---|
| Տեսակ | հրաբխային լեռ |
| Երկիր | Թուրքիա |
| Վարչատարածքային միավոր | Վանի մարզ |
| Լեռնաշղթա | Ծաղկանց |
| Լեռնային համակարգ | Հայկական հրաբխային բարձրավանդակ |
| Անվանված է | Աբեղյաններ, Աբաղա իշխան |
  | |
Անվանում
խմբագրելԼեռան անվան հետ կապված կա երկու վարկած։ Վաղ միջնադարում՝ Արշակունիների թագավորության շրջանում, տարածքը պատկանել է Աբեղյան նախարարական տոհմին (մ.թ.ա. 3-րդ - մ.թ. 4-րդ դարեր)։ Համարվում է, որ ինչպես լեռը, այնպես էլ համանուն մի դաշտ և բերդաքաղաք կոչվում են այս տոհմի անունով։ Ապալա անունը հանդիպում է դեռ խեթական աղբյուրներում[1]։
Երկրորդ տարբերակը համեմատական առավել նոր է և հասնում է զարգացած միջնադար։ Զաքարյան իշխանապետության տարիներին Հայաստան են արշավում մոնղոլ-թաթարական զորքերը։ Նրանցից Աբաղա խանը բանակում է Վանա լճի հյուսիսարևելյան կողմում՝ Բերկրի գետի հովտում։ Ենթադրվում է, որ Աբաղայի անունով կոչվում է լեռը և մյուս աշխարհագրական վայրերը։
Տեղադրություն
խմբագրելԱբաղա լեռը գտնվում է Վանա լճից հյուսիս՝ Ծաղկանց լեռների (թուրքերեն՝ Aladağ) համակարգում։ Աբաղայի աջ կողմում հոսում է Բերկրի գետը, որը թափվում է Վանա լիճ։ Գետի ափերին գտնվում են երկու հովիտներ՝ Աբաղայի (վերին մասում) և Բերկրիի (ստորին մասում)[2]։
Երբեմն սխալմամբ նույնացնում են պատմական Նպատ լեռան հետ[3]։ Համաձայն Թուրքիայի վարչատարածքային բաժանման՝ լեռը գտնվում է Վանի մարզի Չալդըրանի շրջանում, Իրանի սահմանից ոչ հեռու։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 305 — 992 էջ։
- ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 676 — 992 էջ։
- ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 1 [Ա-Գ] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 1986, էջ 2 — 992 էջ։