Священная война (երգ)
«Священная война» (հայերեն՝ «Սրբազան պատերազմ»), Հայրենական Մեծ պատերազմի ժամանակ գրված հայրենասիրական երգ, որը հայրենիքի պաշտպանության յուրօրինակ օրհներգ է դարձել։ Երգի երաժշտության մեջ համակցված են խրոխտ քայլերգն ու բարեհնչյուն երգեցողությունը[1]։ Երգը հայտնի է նաև առաջին նախադասությամբ. «Вставай, страна огромная!»
| «Священная война (երգ)» | |
|---|---|
| Ալեքսանդրով անսամբլի երգը | |
| Ժանր | Զինվորական երաժշտություն, soldier song? և հայրենասիրական երգ |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Տևողություն | 302 s |
| Հեղինակ | Վասիլի Լեբեդև-Կումախ |
| Կոմպոզիտոր | Ալեքսանդր Ալեքսանդրով |
Պատմություն
խմբագրել
 Արտաքին տեսաֆայլեր
| |
|---|---|
|
|
Հայրենիքի պաշտպանության օրհներգ |
|
|
2015 թվականի մայիսի 9, հաղթանակի զորահանդեը սկսվում է «Սրբազան պատերազմ» երգի երաժշտությամբ |
Պատերազմը սկսելուց երկու օր անց՝ 1941 թվականի հունիսի 24-ին, միաժամանակ «Իզվեստիա» և «Կրասնայա զվեզդա» թերթերում հրապարակվել է «Սրբազան պատերազմ» երգի բառերը՝ խորհրդային հայտնի բանստեղծ և ստալինյան մրցանակակիր Վ. Ի. Լեբեդև Կումաչի ստորագրությամբ։ Հրապարակումից անմիջապես հետո կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Ալեքսանդրովը բառերի համար երաժշտություն է գրել[2]։ Բառերն ու նոտաները տպագրելու համար ժամանակ չի եղել և Ալեքսանդրովը դրանք կավիճով գրել է գրատախտակին, իսկ երաժիշտներն ու երգչուհիները այն արտագրել են իրենց տետրերում[3][4]։ Իսկ մեկ օր էլ անց են կացրել փորձեր անելով։
1941 թվականի հունիսի 26-ին Բելոռուսական կայարանում դեռևս ճակատ չմեկնած ռուսական բանակի երգի և պարի խմբերից մեկն առաջին անգամ կատարել է այս երգը։ Ներկաների հուշերով՝ այդ օրը երգը կատարել են անընդմեջ վեց անգամ[3]։ 2005 թվականի մայիսին այդ իրադարձության պատվին կայարանում տեղադրվել է հուշատախտակ։
Սակայն մինչև 1941 թվականի հոկտեմբերի 15-ը «Սրբազան պատերազմ» երգը մասսայականորեն չի կատարվել, քանի որ համարվել է, որ այն շատ ողբերգորեն է հնչում. երգվում է ոչ թե քիչ արյուն թափելով արագ հաղթելու մասին, այլ ծանր, մահացու կռվի մասին։ Եվ միայն 1941 թվականի հոկտեմբերի 15-ին, երբ վերմախտի կողմից գրավվել էր Կալուգան, Ռժևը և Կալինինը, «Սրբազան պատերազմ» երգը սկսել է ամեն օր հնչել գրեթե ԽՍՀՄ-ի ողջ տարածքում՝ ամեն առավոտ ռադիոյով, կռիվներից հետո։
Երգը Հայրենական Մեծ պատերազմի ճակատում մեծ մասսայականություն է վայելել, բարձրացրել է զորքի մարտական ոգին, մանավանդ ծանր պաշտպանողական մարտերի ժամանակ։ Պատերազմի ընթացքում երգը երկու անգամ ձայնագրվել է ձայնապնակի վրա. 1941 թվականին[5] (ձայնապնակ № 11019) և 1942 թվականին[6] (ձայնապնակ № 119 ):
Հետպատերազմյան ընթացքում հաճախ է կատարվել Խորհրդային բանակի Ալեքսանդրովի անվան երգի և պարի ակադեմիական համույթի կողմից և մեծ հաջողություն է ունեցել ինչպես ԽՍՀՄ-ում, այնպես էլ արտասահմանյան շրջագայությունների ժամանակ։
2007 թվականի մայիսի 22-ին Բրյուսելում Ալեքսանդրովի անվան երգի և պարի ակադեմիական համույթ բուռն ծափահարությունների ներքո երգը կատարել է ՆԱՏՕ-ի կենտրոնական գրասենյակում։ Ռուսական որոշ լրատվամիջոցներ գրել են, որ երգային այսպիսի պատասխանը Արևմուտքի՝ Ռուսաստանի նկատմամբ ունեցած ոչ բարեկամական հարաբերություններին երկակի իմաստ է ստացել[7]։
Այլ լեզուներով թարգմանություն
խմբագրելԵրգը թարգմանվել է այլ լեզուներով։ Ուկրաիներեն թարգմանության «Вставай, країно гордая» հեղինակը հանդիսանում է Միկոլա Բաժանը[8], գերմաներենի («Der Heilige Krieg») հեղինակը՝ Ստեֆան Խերմլինը, երգը լեհերեն թարգմանել է Կժիշտոֆ Գրուշինսկին[9]։ Հայտնի է նաև լեհերեն «Żołnierzu do szeregu stań» տարբերակը՝ առանց տեքստի մեջ ԽՍՀՄ բառի հիշատակման[10], և հունգարենենը՝ «Fel, küzdelemre, hős haza»:
Բանաստեղծության հեղինակի հարց
խմբագրել1990-ական թվականներին՝ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո լրատվամիջոցները բարձրացրել են «Սրբազան պատերազմ» երգի բառերի հեղինակային իրավունքի հարցը։ Որոշ հրատարակիչներ հաստատել են, որ երգի բառերը պատկանում են ռիբինսկցի ուսուցիչ, բանաստեղծ Ալեքսանդր Բոդեին (1865—1939), երգը գրելու ժամանակաշրջանը համարվում է Հայրենական Մեծ պատերազմի ընթացքը, իսկ Լեբեդև Կումաչուն անվանել են գրագող[11][12][13]):
Առաջին այսպիսի հրապարակումից հետո դատական նիստ է տեղի ունեցել։ Նիստի ընթացքում գրագողության մասին վկայությունը «իրականությանն անհամապատասխան է համարվել և որակվել է, որ այն նվաստացնում է «Սրբազան պատերազմ» երգի բառերի հեղինակ Լեբեդև Կումաչի պատիվն ու արժանապատվությունը»[14]։ Հրապարակումներ կան նաև, որ գրականության և արվեստի ռուսական պետական արխիվում կա երգի սևագիրը, որը գրվել է Լեբեդև Կումաչի ձեռքագրով, նրա բազմաթիվ ուղղումներով, ինչն ապացուցում է երգի բառերի վրա նրա կատարած աշխատանքը[15][16]։ Սակայն արվեստագիտության դոկտոր Ե. Մ. Լևաշևը պնդում է, որ հեղինակը Ա. Ա. Բոդեն է՝ կասկած հայտնելով դատավճռի նկատմամբ[17]։ Մասնավորապես նա նշել է, որ դատարանը մերժել է պատասխանող կողմի խնդրանքը՝ փորձաքննություն անցկացնելու համար։
Կիրառումը ռոք երաժշտության մեջ
խմբագրել- Երգի մի հատված օգտագործվել է «Pawlos Haus» երգի կատարման ժամանակ (ալբոմ Imperium, 2015) գերմանական Macbeth խումբ[18]։
- Երգը կատարվում է «Zakażone piosenki» ալբոմում՝ լեհական Zuch Kazik ռոք խումբ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Большая советская энциклопедия. Гл. ред. Б. А. Введенский, 2-е изд. Т. 38. Самойловка — Сигиллярии. 1955. 668 с., илл. и карты; 55 л. илл. и карт.
- ↑ Виктор Суворов утверждает, что заказ на написание песни к намечавшемуся освободительному вторжению Красной армии в оккупированную Третий рейх Европу поступил от Сталина ещё в феврале 1941 года: «Сталину в ФЕВРАЛЕ 1941 года потребовалась песня о великой войне против Германии. И Сталин такую песню заказал» // Виктор Суворов Моему читателю // Ледокол. День «М». — М.: АСТ, 1998. — С. 340—341. — 576 с. — 5000 (доп.) экз. — ISBN 5-15-000458-8
- ↑ 3,0 3,1 В. Олару. Стихотворение в газете. Արխիվացված 2008-07-11 Wayback Machine Независимая Молдова, 21 июня 2001
- ↑ Главная песня Великой Отечественной(չաշխատող հղում). Восточно-Сибирская правда, 28 июля 2001.
- ↑ Запись 1941 года на сайте «Виртуальная Ретро-Фонотека»(չաշխատող հղում).
- ↑ Запись 1942 года на сайте Sovmusic.ru.
- ↑ Ольга Герасименко: «„Священная война“ в стенах НАТО». «Труд» № 087, 23.05.2007.
- ↑ Текст, акорди «Священная війна» — Українські пісні
- ↑ W lesie przyfrontowym. Antologia radzieckiej pieśni żołnierskiej 1917—1967, Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego, Warszawa 1967
- ↑ PIEŚNI I PIOSENKI POLSKIE (լեհ.)
- ↑ Мальгин, Андрей Викторович. Самый советский из поэтов // Столица (журнал), № 6, 1991. — С. 34—37.
- ↑ В. И. Лебедев-Кумач. Самый советский из поэтов Արխիվացված 2013-11-27 Wayback Machine. Журнал Столица.
- ↑ Владимир Шевченко. «Священная война» — эхо двух эпох. // Независимая газета, 8 мая 1998.
- ↑ Опровержение Независимая газета, 5 июля 2000.
- ↑ А. Баринов. Бард сталинской эпохи. 105 лет со дня рождения Василия Лебедева-Кумача // Аргументы и факты № 15(27), 8 августа 2003.
- ↑ И. Павлова. Сияние славянки: Интервью с Ю. Бирюковым. Արխիվացված 2008-12-02 Wayback Machine // Завтра № 19(755), 7 мая 2008.
- ↑ Е. М. Левашев. Судьба песни // Архив наследия — 2000 / Сост. и науч. ред. Плужников В. И.; РАН. Российский Научно-исследовательский институт культурного и природного наследия им. Д. С. Лихачёва. — М.: Институт Наследия, 2001. — С. 305—330.
- ↑ Песня Pawlos Haus ՅուԹյուբում.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Ситковецкая, М. М. Из истории песни «Священная война» // Литературное наследство. Советские писатели на фронтах Великой Отечественной войны / Академия наук СССР, Институт мировой литературы им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1966. — Т. 78., Кн. 1. — С. 433—443. (В публикации приведены автографы текста песни, написанные рукой Лебедева-Кумача, и дано их описание, реконструирующее процесс работы над текстом.)
- «Священная война» в исполнении Краснознамённого ансамбля под управлением А. В. Александрова