«Ինտերնացիոնալ» բնակելի շենք (Երևան)
«Ինտերնացիոնալ» բնակելի շենք, Երևանում մեկ ծավալ կազմող բնակելի շենքերի համալիր (Մեսրոպ Մաշտոցի պողոտա 37, Թումանյան փողոց 38), կոնստրուկտիվիզմի հուշարձան։ 1930-1932 թվականներին կառուցել է «Ինտերնացիոնալ» բնակարանային կոոպերատիվը՝ ճարտարապետ Նիկոլայ Բունիաթյանի նախագծով[1]։
 | |
|---|---|
_1.jpg) | |
| Տեսակ | շենք |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Կենտրոն վարչական շրջան |
| Վայր | Երևան |
| Ճարտարապետական ոճ | Կոնստրուկտիվիզմ |
| Հարկեր | 4 |
| Հիմնադրված է | 1932 |
| Շինարար | «Մայիսի 1» կոոպերատիվ |
| Ճարտարապետ | Նիկողայոս Բունիաթյան |
Պատմություն
խմբագրել_2.jpg)
Շենքի շինհրապարակը կանխորոշված էր 1924 թվականին կազմված քաղաքի առաջին գլխավոր հատակագծով։ Համալիրը պետք է զբաղեցներ Սունդուկյան (այժմ՝ Մեսրոպ Մաշտոցի պողոտա), Ալավերդյան (այժմ՝ Թումանյան փողոց), Կոոպերատիվի (այժմ՝ Կազար Փարպեցու փողոց ) և Նովայա ( Սպենդիարյան և Ստեփան Զորյան փողոց ) փողոցների խաչմերուկից կազմված եռանկյունաձև թաղամասը[1] ։ 1929 թվականին Երևանի քաղաքային խորհուրդը հայտարարել է փակ մրցույթ, որի պայմաններով պետք է նախագծվեր մեկ կազմի մեջ միավորված՝ քաղաքային խորհրդին և «Մայիսի 1» կոոպերատիվին պատկանող երկու բնակելի շենք։ Դրանք ներառելու էին Ալավերդյան (Թումանյան) փողոցի վրա գտնվող բնակելի շենքը և կազմելու էին մեկ ընդհանուր կոմպոզիցիա։ . . Բունիաթյանի նախագիծը ճանաչվել է լավագույնը. Շինարարությունն իրականացրել է «Ինտերնացիոնալ» բնակարանային կոոպերատիվը, որի անունն էլ հետագայում անցել է շենքին։
Նախագծի և ճարտարապետական առանձնահատկությունները
խմբագրել_3.jpg)
Շենքը կառուցված է կոնստրուկտիվիզմի ոճով, կառուցված է տուֆ քարից[1]։ Ճակատները երեսպատված են մոխրագույն սվաղով։ Համալիրի երեք հատվածներից յուրաքանչյուրը բաղկացած է երկու և երեք սենյականոց բնակարաններից։ Նախագծով նախատեսված էր անկյունային հատվածներում կոմունալ բնակարաններ; Ինչպես նշված է Բունիաթյանի բացատրական գրառման մեջ, «հանրակացարանի տեսակ՝ չորս սենյակներով միջանցքային համակարգով՝ ընդհանուր խոհանոցով, սանհանգույցով, տղամարդկանց և կանանց համար նախատեսված սանհանգույցներով»։ Առաջին հարկերում կային երեք խանութ՝ մեկական յուրաքանչյուր հատվածում, և հասարակական տարածքներ[1]։ Նույն բացատրական գրությունում նշվում է, որ «Նովայա փողոցի երկայնքով օդի լճացումը վերացնելու համար ճեղքվածքներ են թողնվել..., լվացքատուն, 10 հոգու համար նախատեսված բաղնիք՝ 4 լոգարանով և 70 հոգու համար նախատեսված ժողովների դահլիճ։ Նկուղում կաթսայատուն է, իսկ յուրաքանչյուր բնակարանի համար վառելափայտի համար նախատեսված բարձրացրած ձեռքի բարձրության նկուղներ»։ Շենքի կառուցման ընթացքում պահպանվել են Երևանի կլիմայական պայմաններին անհրաժեշտ բնակարանների օդափոխության և ինսոլյացիայի պայմանները[1]։
1-ին փուլի հատվածի տանիքում (Մեսրոպ Մաշտոցի պողոտա, 37 շենք) ի սկզբանե եղել է ազդանշանային աշտարակ, որտեղից՝ նախքան թաղամասում հեռախոսներ տեղադրելը, հնարավոր է եղել ազդանշան ուղարկել հրշեջ ծառայությանը[2]։
Նշանավոր բնակիչներ
խմբագրելՀամալիրի տարբեր հատվածներում տեղադրված են չորս հուշատախտակ՝ նվիրված «Ինտերնացիոնալ» բնակելի շենքի հինգ հայտնի բնակիչներին[3]։ Մասնավորապես, դրանք են.
- երգիչ Շողիկ Մկրտչյան (տանը ապրել է 1937-2000 թվականներին)
- կոմպոզիտոր և դիրիժոր Գուրգեն Միրզոյան (տանը ապրել է 1937-1975 թվականներին)
- երաժիշտ Գուրգեն Աղայան (տանն ապրել է 1961-1994 թվականներին)
- նկարիչ Հենրիխ Մամյան (տանն ապրել է 1934-2014 թվականներին)
- հիգիենիստ Հայկ Միրզաբեկյան (տանը ապրելու ժամկետները նշված չեն)