Ֆրանց Կյունստլեր
Ֆրանց (Ֆերենց) Կյունստլեր (գերմ.՝ Franz Künstler, հունգ.՝ Künstler Ferenc, հուլիսի 24, 1900, Շոշդ, Ավստրո-Հունգարիա - մայիսի 27, 2008, Բադ Մերգենթհայմ, Բադեն Վյուրտեմբերգ, Գերմանիա), 107-ամյա հունգարացի և գերմանացի երկարակյաց, Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների վետերան, Առաջին համաշխարհային պատերազմի վերջին վետերանը, որը մարտնչել է Եռյակ դաշինքի կողմից (Յակուպ Սատարի մահից հետո)։
| Ֆրանց Կյունստլեր | |
|---|---|
| գերմ.՝ Franz Künstler հունգ.՝ Künstler Ferenc | |
 | |
| հուլիսի 24, 1900 - մայիսի 27, 2008[1] (107 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Șoșdea, Ավստրո-Հունգարիա |
| Մահվան վայր | Բադ Մերգենտհայմ |
| Քաղաքացիություն |  Գերմանիա և .svg){kind=small} Հունգարիա |
| Զորատեսակ | Ավստրո-Հունգարիայի զինված ուժեր |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Առաջին համաշխարհային պատերազմ և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Հունգարիայի թագավորության Շոշդ քաղաքում։ Ընտանիքի 5 երեխաներից կրտսերն է։ Սովորել է Նիկոլաուս Լենաուի անվան վարժարանում, երազում էր ընդունվել իրավաբանական ֆակուլտետ[2]։
1918 թվականի փետրվարին զորակոչվել է Ավստրո-հունգարական բանակ՝ 5-րդ լեռնային հրետանու գունդ։ Մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի իտալական ռազմաճակատին, մասնավորապես, Պիավեի ճակատամարտին, որտեղ նշանառու էր[3]։ 1919 թվականին Հունգարիայի Խորհրդային Հանրապետությունում պայքարում էր կոմունիստների դեմ․ բանակում էր գտնվում մինչև 1921 թվականը։
Միջպատերազմական տարիներին Կյունստլերը սեփական խանութ ուներ Բուդապեշտում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծառայում էր հունգարական բանակում, կես տարի եղել է հանձնակատար զավթված Ուկրաինայում։ Պատերազմից հետո աքսորվեց Հունգարիայից որպես նացիստների հանցակից և «Խաչված սլաքներ»-ի մոլեգին կողմնակից, թեև փաստացի պատճառը նրա գերմանական քաղաքացիությունն էր[4][5]։ Տեղափոխվեց Բակնանգի փախստականների ճամբար և հաստատվեց Գերմանիայում։ Բնակվում էր սկզբում Նիդերշտետենում, որտեղ որսի թանգարանում և Խալտենբերգշտետենի ամրոցում աշխատում էր որպես ուղեվար[6]։
1921 թվականին ամուսնացավ Ելիզավետա անունով մի աղջկա հետ, ում հետ ապրեց ավելի քան 60 տարի[7]։ 107 տարեկանում ավստրիական ամսագրերից մեկին տված հարցազրույցում Կյունստլերն ասաց, որ իր կյանքում ամենակարևորն ընտանիքն էր․ չնայած, որ բազում կանայք է ունեցել, ամենաշատն իր կնոջն է սիրել՝ ում շնորհիվ «սովորել է տունը կարգի բերել, արդուկել, լվացք անել և կերակուր պատրաստել»[8]։ Կյունստլերի խոսքերով երկարակյացության բաղադրատոմսն իրեն հայտնի չէ, թեև նա ենթադրում էր, որ ամեն ինչ գենետիկայի մեջ է։
2008 թվականի փետրվարին 107-ամյա Գեորգ Տալխոֆերի մահով, որը պիտանի չէր ծառայության համար, Ֆրանց Կյունստլերը դարձավ Գերմանիայի ամենածեր մարդը[9]։ Մահացել է Բադ Մերգենտհայմում՝ Կարիտաս հոսպիտալում աղիների վիրահատությունից հետո, որը հետևանք էր կոնք-ազդրային հոդը կազմող ոսկրերի կոտրվածքի (կոտրվածքը ստացել էր հարազատ Հունգարիա ճանապարհորդության ժամանակ)[10][11]։ Թաղվել է 2008 թվականի հունիսի 4-ին Նիդերշտետենում[11]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ https://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,555854,00.html
- ↑ Rüdiger Soldt: Wenn ich 110 bin, kann mich der Teufel holen. In: faz.net vom 28. Mai 2008, abgerufen am 14. Dezember 2014
- ↑ 13 millions de soldats allemands furent engagés dans la guerre de 14-18. 1,6 millions y trouvèrent la mort, 4 millions furent blessés. (ֆր.)
- ↑ Stadt Niederstetten aktuell (գերմ.)
- ↑ Ein Ausflug in die Vielfalt der Tierwelt Արխիվացված 2007-10-14 archive.today (գերմ.)
- ↑ Profile: 104-Jähriger steht im Museum(չաշխատող հղում) Focus Online 29. November 2004 (գերմ.)
- ↑ В ФРГ умер самый старый немец и последний из ветеранов Первой мировой войны (ռուս.)
- ↑ Erinnerungen an ein langes Leben: Der letzte noch lebende k.u.k. Soldat im Porträt (գերմ.)
- ↑ Der letzte Soldat des Kaisers Արխիվացված 2008-04-11 Wayback Machine (գերմ.)
- ↑ Artikel(չաշխատող հղում) der Fränkischen Nachrichten zum Tod Künstlers
- ↑ 11,0 11,1 'Lebens-Künstler': Ältester Deutscher gestorben AP. 27. Mai 2008 (գերմ.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Der letzte Soldat des Kaisers (գերմ.)