Ֆեմինիզմ և հավասարություն
Ֆեմինիզմը մի տեսություն է սեռերի քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական հավասարության մասին[1], թեև շատ ֆեմինիստական շարժումներ և գաղափարախոսություններ միասնական կարծիք չունեն, թե որ պահանջներն ու ռազմավարություններն են կենսական և արդարացված հավասարության հասնելու համար։
Այնուամենայնիվ, հավասարությունը, թեև աջակցվում է ֆեմինիստների մեծ մասի կողմից, սակայն ոչ միշտ է դիտարկվում այն որպես ֆեմինիստական շարժման հիմնական արդյունք, նույնիսկ ֆեմինիստների կողմից։ Ոմանք ֆեմինիստական են համարում կանանց իրավունքների ընդլայնումը տղամարդկանցից ավելի շատ առանց լիարժեք հավասարության[2][3][4]։ Նրանց կարծիքով իշխանության որոշակի ձեռքբերումն ավելի լավ է, քան ոչինչ չունենալը։ Ֆեմինիստների մի փոքր հատված պնդում է, որ կանայք պետք է ստեղծեն առնվազն մեկ կանանցի ղեկավարած հասարակություն և որոշ ինստիտուտներ[5][6][7]։ Պատմության ընթացում ֆեմինիզմը և իրավահավասարությունն ունեցել են ալիքաձև զարգացումներ և դրա առաջին դրսևորումները տեղի ունեցան 18-րդ դարի սկզբին։ Ըստ Խաղաղօվկիանոսյան համալսարանի պրոֆեսոր և տնօրեն Մարթա Ռեմփթոնի խոսքերի․ «Շարժման ալիքը պաշտոնապես սկսվեց 1848 թվականին Սենեկա Ֆոլսի կոնվեցիայում, երբ երեք հարյուր տղամարդիկ և կանայք հավաքվեցին կանանց հավասարության համար»[8]։ Այնուամենայնիվ, ֆեմինիզմի որոշ ձևեր և հավասարությունը հասել են քաղաքական արդյունքների, որոնք վավերացված են 1920 թվականի օգոստոսի 18-ին․ 19-րդ փոփոխությունը երաշխավորում էր բոլոր ամերիկացի կանանց ընտրելու իրավունքը։ Եվ ինչպես ոմանք կարծում էին, այն կանանց համար շատ բան չփոխեց։
Ազատություն են փնտրում այն ֆեմինիստները, ովքեր կարծում են, որ հավասարությունն անցանկալի կամ անտեղի է, թեև ոմանք տղամարդկանց նման հավասար քանակի ազատություն ձեռքբերելու ցանկություն ունեին, այդպիսով միանալով նրանց, ովքեր պնդում են, որ հավասարությունը ֆեմինիզմի համար առանցքային նշանակություն ունի[9][10]։
Սահմանման վերաբերյալ համաձայնագիր
խմբագրելԸստ Թիլբուրգի համալսարանի կանանց ուսումնասիրությունների ամբիոնի վարիչ Թինեկե Մ. Վիլեմսենի խոսքերի, «հազիվ թե հնարավոր լինի տալ ֆեմինիզմի այնպիսի սահմանում, որի հետ կհամաձայնվի յուրաքանչյուր ֆեմինիստ»[11]։ Բրոնվին Ուինթերը քննադատել է մասնագետների և ոչ մասնագետների կողմից ֆեմինիզմի սահմանման դեմ դիմադրությունը, մի դիմադրություն «այնքան տարածված, որ թվում է գերիշխող ֆեմինիստական տեսական դիրքորոշումն է «չունենալ» միասնական տեսանկյուն»[12]։ Այնուամենայնիվ, ֆեմինիստական գրականությունում և պրակտիկայում առաջարկվել են սահմանումներ[13][14]։
Հավասարություն
խմբագրելԳրականության մեծ մասը ֆեմինիզմը սահմանվում է որպես կանանց հավասար իրավունքների կամ սեռերի միջև հավասարության մասին գաղափար։ Ֆեմինիզմը ոչ միայն ունեցավ իր ազդեցությունը սեռերի միջև հավասարության, այլ նաև ռասայականության վրա։ Չիկանա ֆեմինիստական շարժումը քաղաքականապես ակտիվացավ ամերիկյան հասարակության մեջ կանանց և լեսբիների հավասարության փնտրտուքների ժամանակ։ Այն մարտահրավեր նետեց գենդերային կարծրատիպային դերերին[15][16][17]։
Օգտագործելով տարբեր լեզուներ, Ռայան Էյսլերը, «վերաքննելով մարդկային հասարակությունը գենդերային-ամբողջական տեսանկյունից», «առաջարկեց ... հասարակության երկու հիմնական մոդելներ», «առաջին ... լինել գերիշխող մոդելը, ... այն, ինչ մարդկությունը կոչում է պատրիարքատ/ հայրիշխանություն կամ մատրիարքատ/մայրիշխանություն, մարդկության մի կեսի գերիշխումը մյուսի նկատմամբ» և «երկրորդը, որտեղ սոցիալական հարաբերությունները հիմնականում հիմնված են համակցման և ոչ թե դասակարգման սկզբունքի վրա, կարող է բնութագրվել որպես գործընկերության մոդել։ Այս մոդելում, սկսած մեր տեսակների ամենահիմնական տարբերությունից, արական և իգական սեռի միջև, բազմազանությունը չի նույնացվում ոչ թերարժեքության, ոչ էլ գերազանցության հետ[18]։ «Խնդիրը ոչ թե տղամարդն է որպես սեռ, այլ տղամարդիկ և կանայք, քանի որ նրանք պետք է սոցիալականացված լինեն գերիշխող համակարգում»[19]։ Նա պաշտպանում էր գիլանիան երկու սեռերը կապող գործընկերությունը, ներկայիս և պատմական անդրոկրատիայի փոխարեն[20]։
Ըստ Էլեյն Հոֆման Բարուխի, մոտավորապես մ.թ.ա. 394 թվականին Պլատոնը հետաքրքրվել է այս հարցով և կարծում էր, որ տղամարդիկ, ի վերջո, գերազանցելու են, նա պնդում էր, որ կանայք պետք է հավասար լինեն տղամարդկանց հետ քաղաքական, սոցիալական, սեռական, կրթական և ռազմական գործողություններում և պետք է կարողանան մտնել հասարակության ամենաբարձր խավ և որ գենդերային տարբերությունների մեծ մասը չի կարող բացատրվել կենսաբանությամբ (Պլատոնը ամենավաղ հրապարակված մտածողներից է, որն այդպես է ասում), որ կանանց երեխաների խնամքից ազատելով հնարավոր կլինի թուլ տալ մասնակցություն ունենալ հասարակության կյանքում[21]։
Որոշ արմատական ֆեմինիստներ քննադատում էին հավասարությունը պնդելով, որ «անարդար հասարակության մեջ արժե պայքարել հավասարության համար»[22]։
Հարաբերություններում ոչ միանշանակ հավասարություն
խմբագրելԼրացուցիչ տեղեկություններ. Էգալիտարիզմ
«Ֆեմինիզմը պահանջում է հասարակության մեջ կանանց և տղամարդկանց միջև հավասարակշռել սոցիալական, տնտեսական և քաղաքական ոլորտները, ի դեմս երկու սեռերի և հանուն նրանց ընդհանուր մարդասիրության, բայց հարգելով նրանց տարբերությունները»[23]։ Երբ ֆեմինիզմը և նրա հետ կապված բառերը սկսեցին լայնորեն օգտագործվել 1890-ական թվականներին Եվրոպայում և Արևմտյան երկրներում և շարունակվում են մինչ մեր ժամանակներ, հարաբերություններում հավասարություն տերմինները հաճախ անհասկանալի էին։ «Այն ժամանակ, ինչպես և հիմա, շատ կուսակցություններ տերմիններն օգտագործում էին ոչ թե վերլուծական, այլ որպես էպիտետներ։Այն ժամանակ, ինչպես հիմա, բոլոր բառերը չէին օգտագործվում նույն իմաստով, և ինչպես ցույց է տալիս ուսումնասիրությունը, նրանք վկայակոչում էին շատ ավելի հաճախ «կանանց իրավունքներին», քան «տղամարդկանց իրավունքներին հավասարությանը»։ Ֆեմինիզմի բառապաշարը պարունակում էր շատ ավելի լայն սոցիալ-քաղաքական քննադատություն, քննադատություն, որը կենտրոնացած էր կնոջ վրա և գովերգում էր այն կնոջըորն հարձակվում էր տղամարդկանց արտոնությունների վրա»[24]։ Մարդիկ կարող են վիճել, թե արդյոք այս ձևակերպումն իսկապես ենթադրում է նման խորը տարբերություն։ Հաշվի առնելով, այն հանգամանքը,որ կանայք գտնվել են օրենքի և հասարակության մեջ բարդ իրավիճակում, տրամաբանական է, որ ֆեմինիզմը կենտրոնացած է կանանց իրավունքների վրա։
Ֆեմինիստ հեղինակ Բել Հուկսը գրել է. «Մարդկանց զանգվածը կարծում է, որ ֆեմինիզմը միշտ և միայն այն կանանց մասին է, ովքեր ձգտում են հավասարվել տղամարդկանց... Ֆեմինիզմը, որի մասին նրանք ամենաշատն են լսում, ներկայացված է կանանց կողմից, ովքեր հիմնականում հավատարիմ են գենդերային հավասարությանը, հավասար վարձատրությանը,հավասար աշխատանքի համար, և երբեմն կանանց և տղամարդկանց,ովքեր կիսում են տնային գործերն ու երեխաների դաստիարակությունը»[25]։ «Ֆեմինիզմը սեքսիստական ճնշումներին վերջ տալու շարժում է։ Բացի այդ, ֆեմինիզմը տղամարդկանց առավելություն է տալիս նախկինում կանանց կողմից զբաղեցրած աշխատանքով զբաղվելու համար։ Ներկայումս մեր հիվանդանոցներում և բաժանմունքներում ավելի շատ տղամարդ բուժքույրեր կան, քան տարիներ առաջ»[26]։
Դեբորա Սիգելը «օգտագործում է «ֆեմինիզմ» տերմինը ընդհանուր իմաստով, նկատի ունենալով այն փիլիսոփայությունը, որը զորացնում է շարժումը, արմատախիլ անելու սեքսիզմը և ապահովում կանանց համար ավելի լավ կյանք»[27]։
Կարին Շենփլուգի խոսքերով, ով վերլուծել է Գաբրիել դե Ֆոյնիի (1676), Ուրսուլա Կ. Լե Գինի (1969), Սամուել Ռ. Դելանիի (1976),Դոննա Հարավեյի (1980) և Ալկելին վան Լենինգի (1995) աշխատանքները,գենդերը (սովորաբար տարբերվում է սեռ հասկացությունից) ունի տարբերություն որոշ ֆեմինիստական ուտոպիստական գրականության մեջ[28]։
Ձգտում դեպի հավասարություն
խմբագրելՖեմինիզմը գործնականում կարող է լինել հոգնեցուցիչ և ծախսատար, իսկ որոշ գաղափարներ կարող են վերահսկել անձնական և կազմակերպչական ռեսուրսները։ Պրագմատիզմը կարող է խրախուսել ավելի փոքր նպատակներ փնտրել, օրինակ՝ ունենալ ավելի մեծ ուժ, քան առանց ֆեմինիզմի, մինչդեռ չփորձել լիարժեք հավասարություն փնտրել։
Ալիս Էյչոլսի խոսերով «Քերոլ Հանիշը... պնդում էր, որ գեղեցիկ արտաքինը ու հիմար լինելը գոյատևման ռազմավարություններ են, որոնք կանայք պետք է շարունակեն օգտագործել այնքան ժամանակ, քանի դեռ «միասնության ուժը» կարող է փոխարինել դրանց»[29]։
Ֆեմինիստ առաջնորդներից մեկը՝ Էնն Սնիտոուն, ենթադրում էր, որ դիֆերենցիալ ֆեմինիզմը գերադասվել է գենդերային հավասարությունից, որպեսզի «տղամարդիկ ավելի արձագանքող լինեն»[4]։
18-րդ դարի վերջին Բրիտանիայում Մերի Ուոլսթոունկրաֆտը «Կանանց իրավունքների պաշտպանություն» աշխատության մեջ գրել է «իրավունքների համար պետք է պայքարեն կանայք տղամարդկանց հետ միասին»[30]։ «Թող չեզրակացվի, որ ես ցանկանում եմ շրջել իրերի կարգը. ես արդեն ասել եմ, որ մարդիկ իրենց մարմնի կառուցվածքից ելնելով կարող են ունենալ որոշակի առավելություններ, սակայն նրանք ի ծնե վեհանձն են ։Ես խոսում եմ հավաքականորեն ամբողջ սեռի անունից, բայց ես հիմք չեմ տեսնում մտածելու, որ նրանց միջի բարերարը պետք է տարբերվի իրենց բնույթից»[31]։«Ես ... կկարողանայի համոզել բանական մարդկանց իմ որոշ դիտողությունների կարևորության մեջ, որպեսզի նրանք ողջամտորեն կշռադատեն իմ դիտարկումների ամբողջ բովանդակությունը։ Ես դիմում եմ նրանց սթափ դատողությանը, և պահանջում հանուն իմ սեռի, անգամ խնդրում եմ նրանց օգնել ազատել իրենց ընկերուհուն, որպեսզի տղամարդիկ մեծահոգաբար խզեն մեր շղթաները և վայելել ռացիոնալ ընկերակցություն, ստրկական հնազանդության փոխարեն, նրանք կունենան ավելի ուշադիր դուստրեր, ավելի սիրալիր քույրեր, ավելի հավատարիմ կանայք, ավելի խելամիտ մայրեր, մի խոսքով, ավելի լավ քաղաքացիներ»[32]։
Գերազանցություն
խմբագրելԸստ Դայան Դևիսի, արմատական ֆեմինիզմները «հակված են շահագրգռված լինել կանանց արտոնություններով, քան հավասարությամբ»[33]։Հոգևոր ֆեմինիզմը և էկոֆեմինիզմը, ըստ պրոֆեսոր Դևիսի, ավելի քիչ են շահագրգռված արդարությամբ, քան ուղիներ գտելու [«արական/կանացի»] արտոնությամբ»[34]․ որպեսզի դնեն «կանանց»... վերևում (այսպես ասած)»։ Ուտոպիստական գեղարվեստական գրականության որոշ հեղինակներ գրել են,որ «իդեալական աշխարհներում կանանց դիրքերն ավելի լավն են, քան տղամարդկանցը»[35]։
Ֆեմինիստների փոքրամասնությունը կոչ է արել ստեղծել մեկ կամ, հնարավոր է, մի քանի հասարակություններ, որտեղ կանայք կկառավարեն կանանց և տղամարդկանց[36]։ Որոշ գիտնականներ հայտնել են, որ որոշ նման հասարակություններ գոյություն են ունեցել[37],, չնայած դրանց գոյության վերաբերյալ կան հակասություններ[38]։ Համաձայն Սինթիա Էլլերի, ֆեմինիստական հոգևորականությունը հավատարմություն է հայտնել «կանանց հավասարությանը կամ գերազանցությանը»[39] անցյալում և ապագայում,բայց ոչ ներկայում[39],իսկ որոշ հետևորդներ քննարկել են «կանանց գերակայությունն ընդդեմ սեռերի հավասար հարաբերությունների»[40] նախապատմական ժամանակներում[40]։ 20-րդ դարի սկզբին, սակայն, առաջին ֆեմինիստներից քչերը ստեղծեցին որևէ կազմակերպություն նման հասարակության հայեցակարգ կամ ծրագիր մշակելու համար[41]։
Բացի հավասարությունից ազատություն
խմբագրելԴիֆերենցիալ ֆեմինիզմը հիմնված է այն ենթադրության վրա, որ կանայք և տղամարդիկ տարբեր են, որ կանանց համար տղամարդկանց հետ հավասար լինել նշանակում է նմանվել տղամարդկանց, ինչը ցանկալի չէ[10]։ Հավասարության փոխարեն տարբերակող ֆեմինիզմը հիմնված է կանանց ազատության վրա[9]։
1916 թվականին Շառլոտ Պերկինս Գիլմանը արտահայտվեց ֆեմինիզմի օգտին առանց «հավասարության» կոչերի։Նախընտրելով կանանց «ազատությանը»[10] և «լիարժեքությանը»[10], նա գրել է. «ֆեմինիզմը ... ամբողջ աշխարհի կանանց սոցիալական զարթոնքն է։ Դա այդ մեծ շարժում է… որը փոխում է մարդու կյանքի ծանրության կենտրոնը..... Դա շարժում է ... (ի թիվս այլ նպատակների),որ կանանց կբերի լիարժեք տնտեսական անկախության..... հակաֆեմինիստներն ասում են .. կանանց ազատության իրենց վախի առաջ»[10]։ Նա գրել է կանանց և տղամարդկանց միջև էական տարբերությունների մասին, ներառյալ մայրության և հայրության հարցում[10], և այն մասին,որ «(ֆեմինիստ) կանայք մեծ առավելություն են,գումարած լիարժեք մարդկային օժտվածություն և գործունեություն»[10]։
Քաղաքականություն
խմբագրելԿազմակերպություններ
խմբագրելԱՄՆ- ում հավասարություն ձգտող կազմակերպությունների օրինակներն են Կանանց ազգային քաղաքական խումբը ( NWPC ) և Կանանց համար ազգային կազմակերպությունը ( NOW ) և, պատմականորեն, Ազգային Կանանց կուսակցությունը ( NWP ): Այժմ, իր առաջին ազգային համաժողովում, 1967 թվականին, կոչ արվեց հավասարության, օրինակ «Հավասար իրավունքների սահմանադրական փոփոխության», «Հավասար և անբաժան կրթություն», «Հավասար պայմաններ աշխատանքային վերապատրաստման համար», «աշխատանքի հավասար հնարավորությունների երաշխիք բոլոր կանանց համար , ինչպես նաև տղամարդկանց համար», «տղամարդկանց հետ հավասար կրթվելու հավասար իրավունք իրենց ամբողջ ներուժին համարժեք... վերացնելով բոլոր տեսակի խտրականությունն ու տարանջատումը ըստ սեռի», և «ապահովելով տղամարդկանց հետ հավասար պայմաններ աղքատության մեջ գտնվող կանանց իրավունքը աշխատանքի, ուսուցման, բնակարանի և ընտանեկան նպաստի»[42]։
Նշանավոր քաղաքական գործիչներ
խմբագրելՎիկտորյա Վուդհուլը առաջադրվել է 1872 թվականի ընտրություններում որպես ԱՄՆ նախագահ ՝ հաստատելով հավասարության իրավունքը[43][44]։
20-րդ դարի սկզբին Մեծ Բրիտանիայի քաղաքական պահպանողական Նեստա Հելեն Վեբսթերը , ենթադրում էր, որ սեռերը կարող են հավասար լինել[45] և կարծում էր, որ եղել է «կանանց գերակայություն… [նախահեղափոխական] Ֆրանսիայում, երբ հզոր կանայք երբեք չեն փորձել բացահայտ մրցակցել տղամարդկանց հետ, բայց փոխարենը ջանք չեն խնայել այլ ոլորտներում, որտեղ նրանք հաջողել են, մասնավորապես, «կազմակերպության ուժը և ոգեշնչման ուժը»[45]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Merriam-Webster dictionary, as accessed April 1, 2018, entry feminism, sense 1.
- ↑ Wollstonecraft (2009), էջ. 158
- ↑ Echols (1989), էջեր. 144
- ↑ 4,0 4,1 Echols (1989), էջեր. 289, citing Snitow, Ann, Retrenchment vs. Transformation: The Politics of the Anti-Pornography Movement, in Caught Looking: Feminism, Pornography and Censorship (N.Y.: Caught Looking, 1986), pp. 11–12.
- ↑ Andrea Dworkin: "Take No Prisoners", in The Guardian, May 13, 2000, as accessed September 6, 2010.
- ↑ Spender, Dale, For the Record: The Making and Meaning of Feminist Knowledge (London: The Women's Press, 1985 (0-7043-2862-3)), p. 151 (on institutions) but see p. 214 (antibureaucratic).
- ↑ Chesler, Phyllis, Women and Madness (Garden City, N.Y.: Doubleday, 1972 (0-385-02671-4)), pp. 298-299.
- ↑ «Four Waves of Feminism». Pacific University (անգլերեն). 2015 թ․ հոկտեմբերի 25. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ 9,0 9,1 Zerilli (2005), passim, esp. p. 96 & nn. 11–15
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Gilman, Charlotte Perkins, What is "Feminism"?, in The Sunday Herald, Sep. 3, 1916, [§] Magazine, p. [7] [of §], of The Boston Herald (Boston, Mass.).
- ↑ Willemsen, Tineke M., Feminism and Utopias: An Introduction, in Lenning, Alkeline van, Marrie Bekker, & Ine Vanwesenbeeck, eds., Feminist Utopias: In a Postmodern Era (Tilburg Univ. Press, 1997 (90-361-9747-3)), p. 5.
- ↑ Winter, Bronwyn, Who Counts (or Doesn't Count) What as Feminist Theory?: An Exercise in Dictionary Use, in Feminist Theory, vol. 1, no. 1 (April 2000)(չաշխատող հղում), as accessed April 5, 2012 (possibly via different URL), p. 106 (internal single quotation marks so in original) (DOI 10.1177/14647000022229092).
- ↑ «What Is Feminism?». IWDA. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ Mitchell. «Pat». What's the definition of feminism? 12 talks that explain it to you. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ Sources:
- Ruiz, Vicki L. (1998). From Out of the Shadows: Mexican Women in Twentieth-century America. Oxford University Press. էջեր 99–101. ISBN 978-0-19-513099-7.
- Humm, Maggie (1990), «wave (definition)», The Dictionary of Feminist Theory, Columbus: Ohio State University Press, էջ 251, ISBN 978-0-8142-0507-5
- Cornell, Drucilla (1998). At the Heart of Freedom: Feminism, Sex, and Equality. Princeton University Press. էջ X. ISBN 978-0-6910-2896-5.
- Messer-Davidow, Ellen (2002). Disciplining Feminism: From Social Activism to Academic Discourse. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-2843-8.
- Harding, Sandra (2003). The Feminist Standpoint Theory Reader: Intellectual and Political Controversies. Routledge. ISBN 978-0-4159-4501-1.
- Cott, Nancy F. (1987). The Grounding of Modern Feminism (2nd ed.). New Haven: Yale University Press. ISBN 0300042280.
- Freedman, Estelle B. (2003). No Turning Back: The History of Feminism and the Future of Women. London: Ballantine Books. ISBN 978-0-3454-5053-1-.
- ↑ Sources:
- Phillips, Melanie (2004). The Ascent of Woman. Little, Brown. ISBN 978-0-3491-1660-0.
- Wheeler, Marjorie Spruill (1995). One Woman One Vote: Rediscovering the Woman Suffrage Movement. New Sage Press. ISBN 978-0-9391-6526-1.
- Stevens, Doris (1995). Jailed for freedom: American women win the vote. New Sage Press. ISBN 978-0-9391-6525-4.
- >Freeman, Jo (1975). The Politics of Women's Liberation: A Case Study of an Emerging Social Movement and Its Relation to the Policy Process. Addison-Wesley Longman Limited. ISBN 978-0-5822-8009-0.
- Modleski, Tania (1991). Feminism Without Women: Culture and Criticism in a "postfeminist" Age. Routledge. էջ 3. ISBN 978-0-4159-0416-2.
- Jackson, Stevi; Jones, Jackie (1998). Contemporary Feminist Theories. Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-0689-4.
- Lingard, Bob; Douglas, Peter (1999). Men engaging feminisms: pro-feminism, backlashes and schooling. Open University Press. ISBN 978-0-3351-9818-4.
- ↑ Sources:
- Kimmel, Michael (1993). «Who's Afraid of Men Doing Feminism?». In Digby, Tom (ed.). Men Doing Feminism. New York: Routledge. էջեր 57–68.
- DuBois, Ellen Carol (1999). Feminism and suffrage: the emergence of an independent women's movement in America, 1848–1869. Ithaca, New York: Cornell University Press. ISBN 0801486416.
- Smith, Harold Eugene (1990). British Feminism in the Twentieth Century. Amherst: University of Massachusetts Press. ISBN 0870237055.
- Whitney, Sharon (1984). The Equal Rights Amendment: The History and the Movement. New York: F. Watts. ISBN 0531047687.
- Voet, Maria Christine Bernadetta (1998). Feminism and Citizenship. London: SAGE. ISBN 0761958606.
- Buechler, Steven M. (1990). Women's Movements in the United States: Woman Suffrage, Equal Rights, and Beyond. New Brunswick: Rutgers University Press. ISBN 0813515580.
- Chapman, Jenny L. (1993). Politics, Feminism, and the Reformation of Gender. London: Routledge. ISBN 0415016983.
- Faludi, Susan (1999). Stiffed: The Betrayal of the American Man (1st ed.). New York: William Morrow. 068812299X [1st printing] (pbk. 2000)), in hardcover esp. pp. 9–16, 604–608 (book portions also published 1994–1996).
- ↑ Eisler (1987), էջ. xvii
- ↑ Eisler (1987), էջ. 185
- ↑ Eisler (1987), էջեր. 185–203, 205–214
- ↑ Schönpflug (2008), էջեր. 159–160, citing Rohrlich, R. & Elaine Hoffman Baruch, Women in Search of Utopia: Mavericks and Mythmakers (N.Y.: Schocken Books, 1984), and Plato, The Republic (ca. 394 B.C.).
- ↑ Echols (1989), էջ. 139
- ↑ Offen (1988), էջեր. 151–152
- ↑ Offen (1988), էջ. 128
- ↑ hooks (2000), էջեր. 1–2
- ↑ hooks (2000), էջ. 6
- ↑ Siegel, Deborah, Sisterhood, Interrupted: From Radical Women to Grrls Gone Wild (N.Y.: Palgrave Macmillan, 2007 (978-1-4039-8204-9)), p. 15.
- ↑ Schönpflug (2008), էջեր. 23–25
- ↑ Echols (1989), էջ. 144
- ↑ Wollstonecraft (2009), էջ. 203
- ↑ Wollstonecraft (2009), էջ. 29
- ↑ Wollstonecraft (2009), էջ. 158 (italicization so in original)
- ↑ Davis (2000), էջ. 139
- ↑ Davis (2000), էջեր. 145–146
- ↑ Schönpflug (2008), էջ. 18
- ↑ Sources:
- Zerilli (2005), էջ. 101
- «Take No Prisoners». The Guardian. 2000 թ․ մայիսի 12.
- Eller (1991), էջեր. 281–283, 287, 289–290 & 291
- Franklin, Kris; Chinn, Sara E. (2013 թ․ մայիսի 11). «Lesbians, Legal Theory and Other Superheroes» (PDF). Review of Law & Social Change. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
- ↑ Sources:
- Schlegel, Alice (1984). «Hopi Gender Ideology of Female Superiority: A Critique of the Conventional Wisdom». Quarterly Journal of Ideology. 8 (4).
- Rohrlich, Ruby, Women in Transition: Crete and Sumer, in Rohrlich, Ruby, & Elaine Hoffman Baruch, eds., Women in Search of Utopia: Mavericks and Mythmakers (N.Y.: Schocken Books, 1984 (0-8052-0762-7)), pp. 36–37 & 39.
- Bachofen, Johann Jakob, Mother Right: An Investigation of the Religious and Juridical Character of Matriarchy in the Ancient World (1861).
- Bachofen, Johann Jakob (1992). Myth, Religion, and Mother Right: Selected Writings of J.J. Bachofen. Princeton University Press. ISBN 0691017972.
- Jacobs, Renée E., Iroquois Great Law of Peace and the United States Constitution: How the Founding Fathers Ignored the Clan Mothers, in American Indian Law Review, vol. 16, no. 2, pp. 505–507 (1991).
- Morgan, Lewis Henry (1877). Ancient Society; Or, Researches in the Lines of Human Progress from Savagery, Through Barbarism to Civilization. Charles H. Kerr and Company. «Copy of book at archive.org»
- The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. 1970. ISBN 9780521086912.
- ↑ Sources:
- Adovasio, J. M., Olga Soffer, & Jake Page, The Invisible Sex: Uncovering the True Roles of Women in Prehistory (Smithsonian Books & Collins (HarperCollinsPublishers), 1st Smithsonian Books ed. 2007 (978-0-06-117091-1)), pp. 251–255, esp. p. 255.
- Goldberg, Steven, The Inevitability of Patriarchy (Wm. Morrow, 1973).
- Goldberg, Steven, Why Men Rule: A Theory of Male Dominance (Chicago, Ill.: Open Court, 1993)
- Davis, Philip G., Goddess Unmasked (1998).
- Eller, Cynthia, The Myth of Matriarchal Prehistory (2000) (Montclair State University).
- Bamberger, Joan, The Myth of Matriarchy: Why Men Rule in primitive society, in Rosaldo, M, & L Lamphere, Women, Culture, and Society (Stanford, Calif.: Stanford Univiversity Press, 1974), pp. 263–280.
- Cynthia Eller, The Myth of Matriarchal Prehistory: Why an Invented Past Won't Give Women a Future, (Boston: Beacon Press, 2001)].
- Encyclopædia Britannica (2007), entry: Matriarchy (describing this view as "consensus", listing matriarchy as a hypothetical social system).
- ↑ 39,0 39,1 Eller (1991), էջ. 282
- ↑ 40,0 40,1 Eller (1991), էջ. 283
- ↑ Echols (1989), էջեր. 183–184
- ↑ NOW (National Organization for Women) Bill of Rights, in Morgan, Robin, ed., Sisterhood is Powerful: An Anthology of Writings From the Women's Liberation Movement (N.Y.: Random House, 1st ed. 1970), pp. 512–513 (§ Historical Documents) ("[a]dopted at NOW's first national conference, Washington, D.C., 1967", per id., p. 512).
- ↑ Gabriel, Mary, Notorious Victoria: The Life of Victoria Woodhull, Uncensored (Chapel Hill, N.Car.: Algonquin Books of Chapel Hill, 1st ed. 1998 (1-56512-132-5)), passim, esp. pp. 54–57 & nn.
- ↑ Underhill, Lois Beachy, The Woman Who Ran for President: The Many Lives of Victoria Woodhull (Bridgehampton, N.Y.: Bridge Works, 1st ed. 1995 (1-882593-10-3)), passim, esp. ch. 8.
- ↑ 45,0 45,1 Lee, Martha F., Nesta Webster: The Voice of Conspiracy, in Journal of Women's History, vol. 17, no. 3 (Fall, 2005), p. 81 ff.
Մատենագիտություն
խմբագրել- Davis, Debra Diane (2000). Breaking Up [at] Totality: A Rhetoric of Laughter. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press. ISBN 0-8093-2228-5.
- Echols, Alice (1989). Daring to Be Bad: Radical Feminism in America 1967–1975. American Culture series. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press. ISBN 0-8166-1787-2.
- Eisler, Riane (1987). The Chalice and the Blade: Our History, Our Future. HarperCollins. ISBN 0-06-250287-5.
- Eller, Cynthia (1991). «Relativizing the patriarchy: the sacred history of the feminist spirituality movement». History of Religions. 30 (3): 279–295. doi:10.1086/463229. JSTOR 1062958. S2CID 162395492.
- hooks, bell (2000). Feminism is for Everybody: Passionate Politics. Cambridge, MA: South End Press. ISBN 0-89608-628-3.
- Offen, Karen (1988). «Defining feminism: a comparative historical approach». Signs: Journal of Women in Culture and Society. 14 (1): 119–157. doi:10.1086/494494. JSTOR 3174664. S2CID 144146547.
- Schönpflug, Karin (2008). Feminism, Economics and Utopia: Time Travelling Through Paradigms. London: Routledge. ISBN 978-0-415-41784-6.
- Wollstonecraft, Mary (2009). «A Vindication of the Rights of Woman». In Deidre Shauna Lynch (ed.). Mary Wollstonecraft: A Vindication of the Rights of Woman: An Authoritative Text Backgrounds and Contexts Criticism. Norton Critical Editions. New York, NY: W. W. Norton. ISBN 978-0-393-92974-4.
- Zerilli, Linda M. G. (2005). Feminism and the Abyss of Freedom. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 0-226-98133-9.