Օրթոֆոսֆորական թթու

քիմիական միացություն

Օրթոֆոսֆորական թթու (ֆոսֆորական թթու), միջին ուժի անօրգանական թթու է, քիմիական բանաձևն է H3PO4, այն ստանդարտ պայմաններում իրենից ներկայացնում է անգույն հիդրոսկոպիկ բյուրեղներ։ 213 °C ջերմաստրճանից բարձր ջերմաստիճանում փոխակերպվում է պիրոֆոսֆորական թթվի H4P2O7։ Ջրում լավ լուծելի է։ Հիմնականում օրթոֆոսֆորական թթու անվանում են 85%-անոց ջրային լուծույթը(անգույն, անհոտ հեղուկ է)։ Լուծվում է նաև էթանոլում և այլ լուծիչներում։

Օրթոֆոսֆորական թթու
Изображение химической структуры
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգումօրթոֆոսֆորական թթու
Ավանդական անվանումֆոսֆորական թթու
Քիմիական բանաձևH₃PO₄
Ֆիզիկական հատկություններ
Մոլային զանգված1,6E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն1,685 գ/սմ3 գ/սմ³
Դինամիկ մածուցիկություն2,4-9,4 Պա/վ Պա/վ
Հալման ջերմաստիճան108 ± 1 ℉[2], 20 °C[3] և 42,4 °C[4] °C
Եռման ջերմաստիճան415 ± 1 ℉[2] և 407 °C[4] °C
Գոլորշու ճնշում0,03 ± 0,01 mm Hg[2]
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը ջրում548 գ/100 մլ գ/100 մլ
pKa1,97 ± 0,01[5] և 2,12[6]
Դասակարգում
CAS համար7664-38-2
PubChem1004
EINECS համար231-633-2
SMILESOP(=O)(O)O
ЕС231-633-2
RTECSTB6300000
ChEBI979
IDLH1000 ± 1000 mg/m³[2]
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)
Ֆոսֆորական թթվի մոլեկուլ

Ստացում խմբագրել

 
Ֆոսֆորական թթվի տարածական կառուցվածքը

Ֆոսֆորական թթու հիմնականում ստանում են կալցիումի ֆոսֆատից։

  •  

Կարելի է ստանալ ֆոսֆորի պենտաքլորիդի(PCl5) հիդրոլիզից։

  •  

Կարելի է ստանալ ջրի և ֆոսֆորի հնգավալենտ օքսիդի փոխազդեցությունից։

  •  

Հատկություններ խմբագրել

Ֆոսֆորական թթուն եռահիմն, միջին ուժի թթու է։ Այն երբ փոխազդում է ավելի ուժեղ թթվի հետ, ցուցաբերում է երկդիմի հատկություն։ Օրթոֆոսֆորական թթուն կամ իր լուծելի աղերը կարելի է հայտնաբերել դրանց վրա արծաթի նիտրատի լուծույթով ազդելով։ Նկատվում է դեղին գույնի նստվածք (չեզոք միջավայր)։

Ֆոսֆատներ խմբագրել

Ֆոսֆորական թթվի աղերը կոչվում են ֆոսֆատներ։ Կարող են առաջանալ է դիհիդրոֆոսֆատ, հիդրոֆոսֆատ և ֆոսֆատ։

  •  
  •  
  •  

Հիմնականում դիհիդրոֆոսֆատները լուծելի են, իսկ հիդրոֆոսֆատներն ու ֆոսֆատները քիչ լուծելի են։ Դիհիդրոֆոսֆատները և հիդրոֆոսֆատները կարող են փոխակերպվել հետևյալ ուրվագրով։

  •  
  •  

Ծանոթագրություններ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Карапетьянц, Михаил Христофорович|Карапетьянц М. Х. Дракин С. И. Общая и неорганическая химия. М.։ Химия1994
  • Блум У. Адгезивные системы обзор и сравнение// Дент. Арт.- 2003,№ 2.-С.5-11.
  • Давыдова А. В. Характеристика адгезивных систем// Материалы научно-практической конференции «Новые технологии в стоматологии».- Ростов на Дону, 2004.-С.45-46
  • Enamel-dentin adhesives, self-etching primers// CRA Newsletter.- Vol.24,№ 11.-2000.-P.1-2.