Օռլան-10

Օռլան-10
Տեսակ	թռչող սարքի մոդել
Ենթատեսակ	անօդաչու օդանավեր և shoulder wing?
Շահագործման սկիզբ	2013
Շահագործողներ	Ռուսաստան
Միավոր արտադրված	200 և 1000
	Orlan-10 Վիքիպահեստում

Օռլան-10, ռուսական բազմաֆունկցիոնալ ԱԹՍ, նախատեսված է դժվարամատչելի տեղանքում հետախուզական աշխատանքների, այդ թվում նաև որոնողական և վերանորոգման աշխատանքների համար։ Մշակվել է ռուսական «Հատուկ տեխնոլոգիական կենտրոն» ձեռնարկության կողմից։ Ընդգրված է մարտավարական օղակի համատեղ կառավարման համակարգում (ՄՕՀԿՀ), ինչի շնորհիվ խոցելու նպատակով կարող է հաղորդել թիրախները ՄՕՀԿՀ-ին միակցված մարտական մեքենաներին (հրետանային ինքնագնաց կայանք, տանկեր, հետևակի մարտական մեքենա, ՀՕՊ մեքենաներ)^[1]։

ԱԹՍ-ի մշակողներն ունեն ռադիոտեխնիկական հետախուզության ոլորտում արտոնագրեր^[2]^[3], որոնք վերաբերում են թիրախների կոորդինատների որոշմանը դրանց ռադիոկայաններից ստացվող ռադիոճառագայթների միջոցով, ինչպես նաև բջջային հեռախոսների և այլ ճառագայթող սարքերի աշխատանքին^[4]։

Նկարագրություն խմբագրել

Համալիրի կազմում ներառված են օպերատորների աշխատատեղերը, ռադիոալիքների կառավարման և տվյալների փոխանցման սարքավորումը, տեխնիկական սպասարկման և ԱԹՍ-ի աշխատանքը ապահովող սարքավորումներ և ավտոնոմ աշխատանքի համար նախատեսված 1 կՎտ հզորությամբ բենզագեներատորը։

Կառավարման մեկ կետից կարելի է կառավարել մինչև 4 Օռլան-10 ԱԹՍ։ Անհրաժեշտության դեպքում համալիրի օգնությամբ հնարավոր է ստեղծել մինչև 30 օպերատորից բաղկացած լոկալ ցանց՝ միաժամանակ բաց թողնվող ԱԹՍ-ների օգտակար բեռնվածության կառավարման համար։

Քարտեզի փոխարեն օգտագործվում է մի քանի կետերի հետ կապակցված տեղանքի կետային պատկեր կամ էլեկտրոնային քարտեզ։ Երթուղու համար նշվում է մինչև 60 կետ, որոնցում հանձնարարվում է թռիչքի բարձրությունն ու թռիչքի հատկանիշը՝ բարձրության անցումը կամ օդային պարեկությունը։ Երթուղու ճշգրտումն իրականացվում է ռադիոալիքի միջոցով։ Օռլան-10-ի նոր մոդիֆիկացիան հագեցած է բարձր թույլատվությամբ 12 տեսախցիկներով, ինչը թույլ է տալիս ստեղծել որակյալ 3D քարտեզներ։

Հնարավոր է նշել «գլխավոր» ու վայրէջքի կետերը, նաև արտակարգ իրավիճակներում (ռադիոկապի կորուստ, ԳԼՈՆԱՍՍ/GPS-ի ազդանշանների բացակայություն, շարժիչի խափանում) ԱԹՍ-ի վարքի ալգորիթմները։ Օպերատորը կարգավորում է օգտակար բեռնվածության միացման և անջատման կետերը, իսկ տեսախցիկի օգտագործման դեպքում՝ կադրերի մասնակի համընկնման հարաբերությունը։

Համալիրի հնարավորությունները

օգտակար բեռնվածության և բորտային սարքավորումների անձնակազմի օպերատիվ փոխարինում
Լուսանկարահանման և վիդեոնկարահանման ապահովում ընթացիկ պարամետրերի (կոորդինատներ, բարձրություն, կադրի համար) գրանցման զուգորդմամբ
Օգտագործում դժվարին եղանակային պայմաններում և սահմանափակ հնարավորությամբ հարթակներում
Վերահսկող-չափող սարքավորման տեղադրում թևի բարձակների (կոնսոլ) ներսում
Բորտային գեներատորի առկայությունը թույլ է տալիս օգտագործել ակտիվ բեռնվածությունները ողջ թռիչքի ընթացքում
Մեկ ԱԹՍ-ի օգտագործումը որպես վերահաղորդիչ այլ ԱԹՍ-ների համար

Յուրահատկություններ

միաժամանակ մինչև 3-4 տեսակի բեռների տեղադրում
Կրիպտոպաշտպանված հրահանգատելեմետրիկ ալիք
Լուսանկարների (տեսանյութերի) տեղեկատվության փոխանցման կրիպտոպաշտպանված ալիք
Երկաստիճան խոտանակայուն կոդավորում երկու տեսակի ալիքներում
Սեփական մշակման վիտեոկոդեկներ
մեկ կառավարման կետից կարելի է կառավարել մինչև 4 ԱԹՍ
Ցանկացած ԱԹՍ կարող է ծառայել որպես ալիքի վերահաղորդիչ այլ ԱԹՍ-ների համար

Օռլան-10-ը հանդիսանում է թշնամու վերգետնյա կապի միջոցների ճնշման համար նախատեսված РБ-341В Լեեր-3 ՌԷՊ համալիրի բաղադրիչ մաս^[1]։

Տեխնիկական տվյալներ խմբագրել

Հիմնական տվյալներ^[5]․

Թռիչքային զանգված՝ 14 կգ
Օգտակար բեռնվածության զանգված՝ մինչև 5 կգ
Շարժիչ՝ ներքին այրման շարժիչ (А-95 բենզին)
Վայրէջքի եղանակը՝ պարաշյուտի վրա
Արագությունը օդում՝ 90-150 կմ/ժ
Թռիչքի առավելագույն շարունակականությունը՝ 16 ժ
Համալիրի կիրառման առավելագույն հեռավորությունը՝ մինչև 120 կմ կառավարման վերգետնյա կայանից (մինչև 600 կմ ավտոնոմ ռեժիմով)^[6]
Թռիչքի առավելագույն բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 5000 մ
Մեկնարկման ժամանակ քամու առավելագույն թույլատրելի արագությունը՝ 10 մ/վ
Երկրի մակերևույթում աշխատանքային ջերմաստիճանի դիապազոնը՝ -30 - +40 °C

Մոդիֆիկացիաներ	Օռլան-10
Թևի բացվածք, մ	3.10
Երկարություն, մ	1.80
Բարձրություն, մ
Զանգված, կգ
Դատարկ	12.50
Առավելագույն թռիչքային	18
Շարժիչի տեսակ	1 ներքին այրման
Հզորություն, ձ/ու	1 х
Ամենաշահավետ արագություն, կմ/ժ	100-150
Գործնական հեռավորություն, կմ	600
Գործողության շառավիղ, կմ	50-120
Թռիչքի շարունակականություն, ժ	10-18
Գործնական բարձրահասություն, մ	6000

Կիրառություն խմբագրել

Կիրառվում է Սիրայում ռազմական գործողությունների ընթացքում^[7]^[8]։
Օռլան-10 ԱԹՍ-ն օգտագործվել է Սոչիի մոտ Տու-154 օդանավի ավիավթարից հետո որոնողափրկարարական աշխատանքների ժամանակ վերջրային վիճակի օդային մշտադիտարկում իրականացնելու նպատակով^[9]։
2018 թ․ հոկտեմբերի 13-ին Օռլան-10-ը խոցվել է Լիսիչանսկի օդային տարածքում Ուկրաինայի միացյալ ուժերի կազմում ներառված Մի-24 ուղղաթիռի կողմից։ Ընդ որում, ԱԹՍ-ն խոցվել է ՀՕՊ միջոցների կողմից հայտնաբերվելուց միայն 2 ժամ անց^[10]։
Լեռնային Ղարաբաղում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ ուժերի կազմում ևս առկա է Օռլան-10 ԱԹՍ^[11]^[12]։

Պատկերասրահ խմբագրել

7-րդ գվարդիական դեսանտագրոհային դիվիզիայի Օռլան-10 հրետանային հետախուզության անօդաչու համալիրի հաշվարկը «Սլավոնական եղբայրություն 2018» զորավարժությունների ժամանակ