Վիքիպեդիա

Վիոլետա Պալչինսկայտե

Վիոլետա Պալչինսկայտե (լիտ.՝ Violeta Palčinskaitė, նոյեմբերի 20, 1943(1943-11-20), Կաունաս, Լիտվա), լիտվացի բանաստեղծուհի, թարգմանիչ, դրամատուրգ և սցենարիստ, երեխաների համար ստեղծագործությունների հեղինակ։ Լիտվական ԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1978), Լիտվայի Հանրապետության կառավարության մրցանակ մշակույթի և արվեստի բնագավառում (2018)։

Վիոլետա Պալչինսկայտե
Ծնվել էնոյեմբերի 20, 1943(1943-11-20) (80 տարեկան)
ԾննդավայրԿաունաս, Լիտվա
Մասնագիտությունթարգմանչուհի
Լեզուլիտվերեն
Քաղաքացիություն Լիտվա

Կենսագրություն խմբագրել

1960-1964 թվականներին սովորել է Վիլնյուսի համալսարանում։ Առաջին անգամ տպագրվել է 1958 թվականին։ Պալչինսկայտեի բանաստեղծությունների «Žemė kėlė žolę» առաջին ժողովածուն լույս է տեսել 1961 թվականին[1]։ 1964 թվականից Լիտվայի գրողների միության անդամ է[2]։

Ստեղծագործական ուղի խմբագրել

Պալչինսկայտեի վաղ շրջանի բանաստեղծություններին բնորոշ են բնական մոտիվները և ինտիմ ապրումները։ Ավելի ուշ պոեզիայում հայտնվում են մելամաղձոտ անցողիկության ու հավերժության («Akmenys žydi», 1963, «Aikštės», 1965, «Kreidos bokštai», 1969, «Laiptai», 1985 ժողովածուներ) և հոգևոր փորձառության („Beldimas į duris“, 1979) թեմաներ։

Մանկության և առօրյա կյանքի մոտիվները գերակշռում են մանկական բանաստեղծական և դրամատիկական ստեղծագործություններում («Žirnių namelis», 1965, երկրորդ հրատարակություն 1967, «Einu per miestą», 1966, „Braškių karalienė“ 1967, ժողովածուներ), կյանքի իմաստի մասին խոսում է երեխաների համար մատչելի ձևով («Baltosios nykštukės», 1970, երկրորդ հրատարակություն 1981 պոեմում, «Ku-kū, pagalvėlė pūkų!», 1972, «Lietaus nykštukės», 1980, 1987, «Visi ką nors turi», 1988, «Sapnų taškuota sraigė», 1997 ժողովածուներում)։ Բանաստեղծություններին բնորոշ են անսպասելի անձնավորումները, քնարականության և հումորի համադրությունը, երաժշտականությունը, վերափոխման ձևերի բազմազանությունը[1]։

Որպես դրամատուրգ իր դեբյուտը կատարել է 1966 թվականին բեմադրված «Keistuolio planeta» պիեսի սցենարով։ Սցենարը հետագայում վերանայվել է և վերածվել «Ri-ku Ta-ku» պիեսի, որը բեմադրվել և հրատարակվել է նույն թվականին։ Պիեսներին բնորոշ է քնարական և հոգեբանական դրամատիզմը, երեխաների նկատմամբ ռոմանտիկ վերաբերմունքը, ռեալիստական խաղի և հեքիաթի միջև հավասարակշռությունը։ «Aš vejuos vasarą» (բեմադրվել է 1968, 1977, 1983, 2009 թվականներին, հրատարակվել՝ 1969 թվականին), «Septynios snieguolės ir vienas nykštukas» (բեմադրվել է 1976 թվականին, հրատարակվել՝ 1976 թվականին, հրատարակվել՝ 1978, 1986 թվականներին, հրատարակվել է 1969 թվականին) պիեսները մոտ են թատերականացված խաղերին։ „Andrius“ (բեմադրվել և հրատարակվել է 1978), „Kristiano Anderseno rožė“ (հրատարակվել է 1978 թվականին, բեմադրվել՝ 1982 թվականին) պիեսները վերաբերվում են հոգեբանական լուծման ավելի բարդ խնդիրներին։ Կենցաղային տեսարանները զուգորդվում են ռոմանտիկ բարձր ձգտումների բանաստեղծականացման հետ[1]։

Վիոլետա Պալչինսկայտեի պիեսները բեմադրվել են Լիտվայի, ինչպես նաև Կիևի, Լվովի, Մինսկի, Մոսկվայի, Թբիլիսիի և Հելսինկիի թատրոններում[1]։

Սցենարներ է գրել „Andrius“ (1980), «Traukinys į Belzibarą» (1986), «Geležinė princesė» (1988) ֆիլմերի համար։ Բոլոր երեք ֆիլմերի ռեժիսորը եղել է Ալգիրդաս Արամինասը։ Վիլնյուսի Երիտասարդական թատրոնում մասնակցել է անգլիացի ռեժիսոր Սթիվեն Պաուելի «Դոն Կիխոտ» պիեսի բեմադրությանը[3]։

Բացի բանաստեղծություններից և պիեսներից, գրել է կոմպոզիտոր Էդուարդաս Բալսիսի «Մի դիպեք կապույտ գլոբուսին» («Nelieskite mėlyno gaublio», հրատարակվել է 1970 թվականին) լիբրետոն, օրատորիայի տեքստը, «Muzika troliui» (2011, երկրորդ հրատարակություն 2012) վիպակը, «Atminties babilonai, arba Aš vejuos vasarą» հուշերի գիրքը (2015)։

Երեխաների համար անգլերենից թարգմանել է ստեղծագործություններ անգլիական բանահյուսությունից և գրողներ Ռոալդ Դալի, Լեմոնի Սնիքետի և մյուսների ստեղծագործությունները։ Լիտվերեն է թարգմանել Վերոնիկա Տուշնովայի պոեզիան։

Պալչինսկայտեի քնարերգությունը և ստեղծագործությունները երեխաների համար թարգմանվել են անգլերեն, ռուսերեն և այլ լեզուներով[2]։

Պարգևներ և կոչումներ խմբագրել

  • 1966 - Կոմերիտմիության հանրապետական մրցանակ „Ri-ku Ta-ku“ մանկական պիեսի համար,
  • 1978 - Լիտվական ԽՍՀ պետական մրցանակ «Namai namučiai» գրքի համար,
  • 1982 - ոսկե մեդալ Մանկապատանեկան միջազգային կինոփառատոնում (Իտալիա) «Անդրիուս» („Andrius“) ֆիլմի սցենարի համար,
  • 1988 - Մանկապատանեկան գրականության միջազգային խորհրդի (IBBY) դիպլոմ eilėraščių knygą vaikams «Senamiesčio lėlės» մանկական բանաստեղծությունների գրքի համար,
  • 2004 - Վիտաուտաս Մեծի շքանշանի ասպետական խաչ,
  • 2009 - Մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպության ոսկե մեդալ մանկական գրականության և պոեզիայի բնագավառում բացառիկ նվաճումների համար,
  • 2012 - Մանկական գրականության մրցանակ[2],
  • 2018 – Լիտվայի կառավարության մրցանակ՝ մշակույթի և արվեստի բնագավառում։

Գրքեր խմբագրել

  • Žemė kėlė žolę: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1961.
  • Akmenys žydi: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1963.
  • Aikštės: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1965.
  • Kreidos bokštai: eilėraščiai. – Vilnius: Vaga, 1969.
  • Beldimas į duris: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1979.
  • Laiptai: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1985.
  • Žirnių namelis: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1966.
  • Einu per miestą: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1968.
  • Braškių karalienė: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1969.
  • Baltosios nykštukės: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1970.
  • Namai namučiai: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1977, 1984.
  • Kristiano Anderso rožė: pjesės. Vilnius: Vaga, 1978.
  • Aš vejuos vasarą: pjesės. Vilnius: Vyturys, 1982.
  • Senamiesčio lėlės: eilėraščiai. Vilnius: Vyturys, 1987.
  • Visi ką nors turi. Vilnius: Vyturys, 1988.
  • Spyruoklinis kareivėlis. Vilnius: Vyturys, 1990.
  • Sapnų taškuota sraigė: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1997.
  • Skersgatvio palangės: poezijos ir pjesių rinktinė. Vilnius: Alma littera, 2003.
  • Karalius pamiršo raidyną: mano abėcėlė: eilėraščiai vaikams. Vilnius: Alma littera, 2007.
  • Stebuklinga Mocarto fleita: pasaka pagal V. A. Mocarto operą „Užburtoji fleita“. Vilnius: Kronta, 2008.
  • Po kabančiu pasakos tiltu (sudarė G. Skabeikytė-Kazlauskienė). Vilnius: Gimtasis žodis, 2010.
  • Muzika troliui: apysaka, skirta visiems, kurie ilgisi nuotykių. Vilnius: Nieko rimto, 2011.
  • Dėmesio! Žiūrėk į mane: 37 Poviliuko fotografijos su linksmais aprašymais: apsakymėliai (kartu su K. Saja). Vilnius: Alma littera, 2013.
  • Vaikų kambarys: eilėraščių rinktinė. Vilnius: Nieko rimto, 2013.
  • Atminties babilonai, arba Aš vejuos vasarą: atsiminimai. Vilnius: Tyto alba, 2015.
  • Eilėraščiai iš namų. Vilnius: Tyto alba, 2017.
  • Karalius pamiršo raidyną: mano abėcėlė: eilėraščiai vaikams. Vilnius : Alma littera, 2017.
  • Vaikų kambarys: eilėraščių rinktinė. 3-iasis leid. Vilnius: Nieko rimto, 2017.
  • Visi ką nors turi: eilėraščiai. Vilnius: Alma littera, 2018.

Թարգմանություններ անգլերենից խմբագրել

  • Motulės Žąsies eilėraščiai: britų tautosaka vaikams. Vilnius: Vaga, 1998.
  • P. Flemming. Antis. Kaunas: Šviesa, 1998.
  • P. Flemming. Pingvinas. Kaunas: Šviesa, 1998.
  • P. Flemming. Pelėda. Kaunas: Šviesa, 1998.
  • P. Flemming. Papūga. Kaunas: Šviesa, 1998.
  • R. Dahl. Čarlis šokolado rojuje: apysaka. Vilnius: Homo faber, 1998.
  • R. Dahl. Čarlis stikliniame lifte: apysaka. Vilnius: Homo faber, 2000.
  • J. Donaldson. Grufas: pasaka. Vilnius: Alma littera, 2004, 2013.
  • K. DiCamillo. Jei ne Vinis Diksis: romanas. Vilnius: Alma littera, 2004, 2014.
  • L. Snicket. Bloga pradžia: apysaka. Vilnius: Presvika, 2004.
  • J. Wilson. Vidurnaktis: apysaka. Vilnius: Alma littera, 2005.
  • R. Dahl. Čarlis ir šokolado fabrikas: apysaka. Vilnius: Garnelis, 2008.
  • J. Salamon. Kalėdų eglutė: gražiausia šventinė istorija. Vilnius: Metodika, 2011.
  • D. Bisset. Aukštyn kojom: 2-oji pasakų knyga (kartu su L. Vanagiene). Vilnius: Nieko rimto, 2012.
  • D. Bisset. Aukštyn kojom: 3-oji pasakų knyga (kartu su L. Vanagiene). Vilnius: Nieko rimto, 2012.
  • J. Donaldson. Kam sugalvota skraidanti šluota: pasaka. Vilnius: Baltos lankos, 2012.
  • Muminukas ir žiemos sniegas: pasakojimas pagal originalias Tove Jansson knygas. Vilnius: Nieko rimto, 2012.
  • Sh. Silverstein. Dovanų medis: istorija apie nesavanaudiškos meilės dovanas. Vilnius: Tyto alba, 2013.
  • D. Underwood. Tylioji knygelė. Vilnius: Nieko rimto, 2014.
  • D. Bisset. Tigras nori dar: pasakos. Vilnius: Nieko rimto, 2014.
  • J. Boyne. Baisus dalykas, nutikęs Barnabiui Broketui: romanas. Vilnius: Tyto alba, 2014.
  • J. Donaldson, A. Scheffler. Rudens takais su Grufu: gamtos tyrinėtojo Grufo knyga. Vilnius: Nieko rimto, 2015.
  • J. Donaldson, A. Scheffler. Grufo užduočių knygelė. Vilnius: Nieko rimto, 2015.
  • J. Donaldson, A. Scheffler. Grufo vaikelis. Vilnius: Nieko rimto, 2015.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 VLE
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Rašytojai
  3. ↑ «Violeta Palčinskaitė: „Dar ir dabar mintyse kartoju: „Šurna, kelkis! Kelkis ir sugrįžk pas mus..."». Moteris (լիտվերեն). GM Media Invest. 2019. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 19-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  • Laima Arnatkevičiūtė (2010 թ․ հունիսի 15). «Violeta Palčinskaitė». Visuotinė lietuvių enciklopedija (լիտվերեն). Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 5-ին.
  • «Palčinskaitė Violeta». Lietuvos rašytojų sąjunga (անգլերեն). Lietuvos rašytojų sąjunga. 2015 թ․ դեկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 5-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիոլետա_Պալչինսկայտե&oldid=9459027» էջից