Վարդան Բարձրբերդցի (ինչպես նաև Վարդան Կիլիկեցի, 1260 - 1326), հայ աստվածաբան, մի քանի քարոզների, մեկնաբանությունների և շարականների հեղինակ։ Երբեմն անվանում են «Փոքր», որպեսզի տարբերվի Վարդան Բարձրբերդցի անունով մեկ այլ գործչից, որին անվանում են «Մեծ»։

Վարդան Բարձրբերդցի
Ծնվել է1260
Մահացել է1326
Մասնագիտությունգիտնական
Գործունեության ոլորտաստվածաբանություն
Գիտական ղեկավարՀովհաննես Արքաեղբայր

Կյանքն ու գործունեությունը

խմբագրել

Կենսագրական տեղեկությունները պահպանվել են իր իսկ գրած կոլոֆոնների շնորհիվ։ Ուսուցումն անցկացվել է Հովհաննես Արքաեղբայրի ղեկավարությամբ՝ Բարձրբերդ ամրոցի հարևանությամբ գտնվող Գռների վանքում։ Այստեղից էլ առաջացել է Բարձրբերդցի մականունը։ Իր աշխատություններում նա իրեն Կիլիկեցի էր անվանում[1]։ Հովհաննեսի մահից հետո տեղափոխվել է Գլաձոր, որտեղ կրթությունը շարունակել է Եսայի Նչեցիի մոտ[2]։ Մատենադարանի թիվ 749 ձեռագրում պահպանվել է Վարդանի բանաստեղծական նամակը Եսայի Նչեցիին՝ գրված ակրոստիկոսով (բանաստեղծության տան առաջին տառերը կազմում են Վարդան անունը) և նրա երկու ստեղծագործությունները՝ «Բանաստեղծություն-կոլոֆոն Գրիգոր Նյուսացիի «Խաւսք յինն երանութիւնսն» ստեղծագործությունը և «Ի Հայր մեր որ յերկինսն» մեկնաբանության բանաստեղծական բացատրությունը»։ Բացի այդ շարադրություններից, Վարդանի հեղինակությանն են պատկանում Սուրբ Գրքի մեկնաբանությունը, «Քառյակներն» ու «Լատիներենի» (այսինքն՝ կաթոլիկների) 15 մոլորությունների մասին ստեղծագործությունը, որը ստեղծվել է Խեթում II թագավորի խնդրանքով և նվիրված է նրան։ Երբեմն նրան վերագրում են նաև Դիոնիսիոս Թրակացիի «Քերականության» մեկնաբանությունը[1]։

Ստեղծագործությունների հրատարակություն

խմբագրել
  • Էնկոմի Գրիգոր Լուսավորչին // Սպերկ-Վենեցիա, 1853, № 5. — էջ 37—52
  • Քրիստոսի Հարության օրհներգը // Չրակախ-Մոսկվա, 1859, էջ 114
  • Բանաստեղծություն-կոլոֆոն Գրիգոր Նյուսացիի «Խաւսք յինն երանութիւնսն» ստեղծագործությունը // Անդես Ամսորեա-Վիեննա, 1946, հատոր 60., էջ 95—98
  • Քառյակներ // Անդես Ամսորեա-Վիեննա, 1946. հատոր 60., էջ 109—111

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 М.-Э. С. Ширинян. Вардан Малый
  2. Г. Григорян Очерки истории Сюника IX–XV вв.. — Ер.: изд-во АН АрмССР, 1990. — С. 185. — 390 с.