Վարդան Բարձրբերդցի
Վարդան Բարձրբերդցի (ինչպես նաև Վարդան Կիլիկեցի, 1260 - 1326), հայ աստվածաբան, մի քանի քարոզների, մեկնաբանությունների և շարականների հեղինակ։ Երբեմն անվանում են «Փոքր», որպեսզի տարբերվի Վարդան Բարձրբերդցի անունով մեկ այլ գործչից, որին անվանում են «Մեծ»։
Վարդան Բարձրբերդցի | |
|---|---|
| Ծնվել է | 1260 |
| Մահացել է | 1326 |
| Մասնագիտություն | գիտնական |
| Գործունեության ոլորտ | աստվածաբանություն |
| Գիտական ղեկավար | Հովհաննես Արքաեղբայր |
Կյանքն ու գործունեությունը խմբագրել
Կենսագրական տեղեկությունները պահպանվել են իր իսկ գրած կոլոֆոնների շնորհիվ։ Ուսուցումն անցկացվել է Հովհաննես Արքաեղբայրի ղեկավարությամբ՝ Բարձրբերդ ամրոցի հարևանությամբ գտնվող Գռների վանքում։ Այստեղից էլ առաջացել է Բարձրբերդցի մականունը։ Իր աշխատություններում նա իրեն Կիլիկեցի էր անվանում[1]։ Հովհաննեսի մահից հետո տեղափոխվել է Գլաձոր, որտեղ կրթությունը շարունակել է Եսայի Նչեցիի մոտ[2]։ Մատենադարանի թիվ 749 ձեռագրում պահպանվել է Վարդանի բանաստեղծական նամակը Եսայի Նչեցիին՝ գրված ակրոստիկոսով (բանաստեղծության տան առաջին տառերը կազմում են Վարդան անունը) և նրա երկու ստեղծագործությունները՝ «Բանաստեղծություն-կոլոֆոն Գրիգոր Նյուսացիի «Խաւսք յինն երանութիւնսն» ստեղծագործությունը և «Ի Հայր մեր որ յերկինսն» մեկնաբանության բանաստեղծական բացատրությունը»։ Բացի այդ շարադրություններից, Վարդանի հեղինակությանն են պատկանում Սուրբ Գրքի մեկնաբանությունը, «Քառյակներն» ու «Լատիներենի» (այսինքն՝ կաթոլիկների) 15 մոլորությունների մասին ստեղծագործությունը, որը ստեղծվել է Խեթում II թագավորի խնդրանքով և նվիրված է նրան։ Երբեմն նրան վերագրում են նաև Դիոնիսիոս Թրակացիի «Քերականության» մեկնաբանությունը[1]։
Ստեղծագործությունների հրատարակություն խմբագրել
- Էնկոմի Գրիգոր Լուսավորչին // Սպերկ-Վենեցիա, 1853, № 5. — էջ 37—52
- Քրիստոսի Հարության օրհներգը // Չրակախ-Մոսկվա, 1859, էջ 114
- Բանաստեղծություն-կոլոֆոն Գրիգոր Նյուսացիի «Խաւսք յինն երանութիւնսն» ստեղծագործությունը // Անդես Ամսորեա-Վիեննա, 1946, հատոր 60., էջ 95—98
- Քառյակներ // Անդես Ամսորեա-Վիեննա, 1946. հատոր 60., էջ 109—111
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 М.-Э. С. Ширинян. Вардан Малый
- ↑ Г. Григорян Очерки истории Сюника IX–XV вв.. — Ер.: изд-во АН АрмССР, 1990. — С. 185. — 390 с.