Վարազ-Տիրոց Բ Բագրատունի

Հայոց մարզպան

Վարազ-Տիրոց Բագրատունի (590-646), Հայոց մարզպան 628- 634 թվականներին։ Հայոց, ապա Վրկանից մարզպան Սմբատ Բագրատունի Բազմահաղթի որդին։ Ապրել է Պարսից արքա Խոսրով 2-րդ Փարվեզի պալատում, եղել նրա մատռվակը։

Վարազ-Տիրոց Բ Բագրատունի
Սպերի և Տայքի իշխան
թագադիր ասպետ
մարզպան
Հայոց իշխան
616-646
Բյուզանդական Հայաստան
Նախորդող Սմբատ Դ
Հաջորդող Սմբատ Ե
 
Մասնագիտություն՝ կառավարիչ
Ծննդյան օր 590
Վախճանի օր 645[1]
Դինաստիա Բագրատունիներ
Քաղաքացիություն  Սասանյան Պարսկաստան
Հայր Սմբատ Դ Բագրատունի[2]
Զավակներ Սմբատ Ե Բագրատունի[2]

Քուշանների դեմ հոր տարած հաղթանակի առթիվ ստացել է «Զավիտյան Խոսրով» («հավերժ հաղթանակ» կամ «հավիտյան Խոսրովին հավատարիմ» իմաստով) պատվանունը։ Հայոց տանուտեր և մարզպան է դարձել Կավատ Բ-ի օրոք։ Օգտվելով պարսկ․ տերության թուլացումից՝ սպարապետ Թեոդորոս Ռշտունու հետ վարել է անկախ քաղաքականություն։ Ըստ պատմիչ Սեբեոսի, նրա օրոք երկիրը շենացել է։ Շուտով Վարազ-Տիրոց Բագրատունու դեմ պայքար է սկսել Ատրպատականի պարսիկ մարզպան Խոռոհ Որմիզդի որդի Ռոստոմը, որը նպատակադրվել էր դառնալ Հայոց մարզպան։ Վարազ-Տիրոց Բագրատունին ստիպված է եղել ընտանիքի հետ Դվինից անցնել Տարոն, ապա Կոստանդնուպոլիս, որտեղ նրան պատվով հյուրընկալել է Հերակլիոս կայսրը։ Սակայն Հերակլիոսի դեմ ապստամբություն կազմակերպելու մեղադրանքով Վարազ-Տիրոց Բագրատունին աքսորվել է Աֆրիկա։

646 թվականին, աքսորից վերադառնալով Կոստանդնուպոլիս, ծպտյալ եկել է Հայաստան և հաստատվել Տայքում։ Կոստաս 2-րդ կայսրը հրամայել է փախուստի համար ձերբակալել Վարազ-Տիրոց Բագրատունուն, բայց Հայոց կաթողիկոս Ներսես Գ Տայեցու միջնորդությամբ նա կայսերն ուղարկել է հավատարմության գրավոր երդում, նշանակվել Հայոց իշխան, ստացել կյուրոպաղատի կոչում և արծաթե գահ։ Հանկարծամահ է եղել մինչև կայսեր, հրովարտակի տեղ հասնելը։

Տես նաև

խմբագրել

Գրականություն

խմբագրել
  • Cyrille Toumanoff, Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle։ Tables généalogiques et chronologiques, Rome,‎ 1990, p. 122.

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiquesRome: 1990. — P. 111.
  2. 2,0 2,1 Settipani C. Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs (ֆր.): Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècleParis: 2006. — P. 333—334. — ISBN 978-2-7018-0226-8
Նախորդող
Սմբատ Դ Բագրատունի
Սպերի և Տայքի իշխան
Վարազ-Տիրոց Բ Բագրատունի

616-645
Հաջորդող
Սմբատ Ե Բագրատունի
Նախորդող
Ռոտշվեհան
Հայոց մարզպան
Վարազ-Տիրոց Բ Բագրատունի

628-634
Հաջորդող
Մժեժ Բ Գնունի
Նախորդող
Թեոդորոս Ռշտունի
Հայոց իշխան
Վարազ-Տիրոց Բ Բագրատունի

645
Հաջորդող
Թեոդորոս Ռշտունի
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։