Վանադիումի օքսիդ-եռաքլորիդ

Վանադիումի օքսիդ-եռաքլորիդ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Ավանդական անվանում	վանադիումի օքսիքլորիդ
Քիմիական բանաձև	VOCl₃
Ֆիզիկական հատկություններ
Ագրեգատային վիճակ	դեղին հեղուկ
Մոլային զանգված	173,30 գ/մոլ
Խտություն	1,76; 1,839 գ/սմ³
Ջերմային հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան	-79,5; -77 °C
Եռման ջերմաստիճան	126,7; 127 °C
Գոյացան էնթալպիա	-740,7 կՋ/մոլ
Դասակարգում
CAS համար	7727-18-6
PubChem	24410
EINECS համար	231-780-2
SMILES	Cl[V](Cl)(Cl)=O
ЕС	231-780-2
RTECS	YW2975000
ChEBI	10613097
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Վանադիումի տրիքլորիդ օքսիդ (վանադիում օքսոտրիքլորիդ) - անօրգանական միացություն մետաղական վանադիումի և աղթթվի օքսիդ VOCl ₃ բանաձևով, նարնջագույն դեղին թափանցիկ հեղուկ՝ բուրավետ հոտով, օդում այրվելով և ջրում՝ հիդրոիզացված։ Այն օրգանական սինթեզում օգտագործվում է որպես ռեակտիվ^[1]։

Ստացումը

Վանադիումի (V) օքսիդի փոխազդեցությունը թիոնիլ քլորիդի հետ խառնուրդը եռացնելիս .

{\mathsf {V_{2}O_{5}+3SOCl_{2}\ \xrightarrow {\ } 2VOCl_{3}+3SO_{2}}}

Վանադիումի (V) օքսիդի և ածխի խառնուրդի քլորացում .

{\mathsf {V_{2}O_{5}+3Cl_{2}+3C\ {\xrightarrow {\ }}2VOCl_{3}+3CO}}

Ածխածնի մասնակցությամբ քլորացման փոխարեն, ածխածնի տետրաքլորիդը կարող է փոխանցվել վանադիումի (V) օքսիդի վրա .

{\mathsf {V_{2}O_{5}+3CCl_{4}\ {\xrightarrow {\ }}2VOCl_{3}+3COCl_{2}}}

Վանադիումի (III) օքսիդի քլորացում .

{\mathsf {2V_{2}O_{3}+6Cl_{2}\ \xrightarrow {\ } 4VOCl_{3}+O_{2}}}

Օքսիդացում հետ թթվածնի, երբ ջեռուցվում vanadium (III) քլորիդ։

{\mathsf {2VCl_{3}+O_{2}\ \xrightarrow {\ } 2VOCl_{3}}}

Բացի այդ, VOCl ₃ ձեւավորվում է դիօքսովանադիումի (V) քլորիդի քայքայման ընթացքում, բայց այս մեթոդը միայն տեսական հետաքրքրություն ունի.

{\mathsf {3VO_{2}Cl\ {\xrightarrow {150^{o}C}}\ VOCl_{3}+V_{2}O_{5}}}

^[2]

Ֆիզիկական հատկություններ

Վանադիումի տրիքլորիդ օքսիդը նարնջագույն-դեղին թափանցիկ հեղուկ է, որը մխում է խոնավ օդում։ Ջրի մեջ լուծումը ուղեկցվում է քիմիական փոխազդեցությամբ։ Լուծվում է էթանոլի, դիէթիլ եթերի, քացախաթթվի, ածխածնի տետրաքլորիդի մեջ։

Վանադիումի օքսիդ-տրիքլորիդ

Քիմիական հատկություններ

Փոխազդում է ջրի հետ.

{\mathsf {2VOCl_{3}+(3+x)H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ V_{2}O_{5}\cdot xH_{2}O\downarrow +6HCl}}

Կախված լուծույթի կոնցենտրացիայից, առաջանում են տարբեր բաղադրությամբ գելեր, որոնք աստիճանաբար օքսիդացնում են քլորիդ իոնները՝ անցնելով վանադիլային ածանցյալների։

Խիտ ազոտաթթուում ջրի հետ փոխազդեցությունը տարբեր է.

{\mathsf {VOCl_{3}+H_{2}O\ {\xrightarrow {}}\ VO_{2}Cl+2HCl}}

Փոխազդում է ալկալային լուծույթներով, ալկալիների, վանադիումի (V) օքսիդի թթվի նստվածքների նստվածքի առաջացմամբ.

{\mathsf {2VOCl_{3}+6NaOH\ {\xrightarrow {}}\ V_{2}O_{5}\downarrow +6NaCl+3H_{2}O}}

Ալկալի ավելցուկի դեպքում կախված ալկալիների կոնցենտրացիայից առաջանում են տարբեր վանադատներ (V).

{\mathsf {VOCl_{3}+4NaOH\ {\xrightarrow {}}\ NaVO_{3}+3NaCl+2H_{2}O}}

Խիտ ամոնիակի լուծույթով առաջանում է ամոնիումի մետավանադատ .

{\mathsf {2VOCl_{3}+8(NH_{3}\cdot H_{2}O)\ {\xrightarrow {}}\ 2NH_{4}VO_{3}\downarrow +6NH_{4}Cl+4H_{2}O}}

Վերականգնվում է ջրածնով .

{\mathsf {VOCl_{3}+H_{2}\ {\xrightarrow {500^{o}C}}\ VOCl+2HCl}}

Վերականգնվում է ցինկով .

{\mathsf {2VOCl_{3}+Zn\ {\xrightarrow {400^{o}C}}\ 2VOCl_{2}+ZnCl_{2}}}

Քլորի օքսիդի (I) կամ օզոնի հետ փոխազդելիս առաջացնում է դիօքսովանադիումի (V) քլորիդ .

{\mathsf {VOCl_{3}+Cl_{2}O\ {\xrightarrow {\ }}VO_{2}Cl+2Cl_{2}}}

^[3]

{\mathsf {VOCl_{3}+O_{3}\ {\xrightarrow {\ }}VO_{2}Cl+Cl_{2}+O_{2}}}

Վանադիումի (V) օքսոքլորիդի փոխազդեցությունը սպիրտների հետ առաջացնում է VO (OR) ₃ բաղադրության ալկօքսիդներ, որոնք ցնդող հեղուկներ են կամ դիմետրիկ մոլեկուլներից բաղկացած հեշտությամբ սուբլիմացվող բյուրեղներ։ Ջրի ավելցուկով նրանք հիդրոլիզացվում են` կազմելով V₂O₅∙18H₂O բաղադրությամբ կարմիր գել.

{\mathsf {VOCl_{3}+3ROH\ {\xrightarrow {\ }}VO(OR)_{3}+3HCl}}

{\mathsf {2VO(OR)_{3}+21H_{2}O\ {\xrightarrow {\ }}V_{2}O_{5}\cdot 18H_{2}O\downarrow +6ROH}}

Կիրառություններ

Օրգանական սինթեզի կատալիզատոր է։ VOCl₃ որպես կատալիզատոր կիրառվում է էթիլեն-պրոպիլենային էթիլեն-պրոպիլենային ռետինների (EPDM) սինթեզի ժամանակ։ Օրգանական սինթեզում այն կիրառվում է ֆենոլների և անիզոլների օքսիդատիվ միացման համար^[4]։

Ծանոթագրություններ

↑ O'Brien, Michael K.; Vanasse, Benoit (2001). «Vanadyl Trichloride». Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. doi:10.1002/047084289X.rv004. ISBN 0471936235.
↑ Greenwood, N.N.; Earnshaw, A. (1997). Preface to the Second Edition. Elsevier. էջեր xix–xx.
↑ Oppermann, H. (1967). «Untersuchungen an Vanadinoxidchloriden und Vanadinchloriden. I. Gleichgewichte mit VOCl3, VO2Cl und VOCl2». Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie. 351 (3–4): 113–126. doi:10.1002/zaac.19673510302.
↑ O'Brien, Michael K.; Vanasse, Benoit (2001 թ․ ապրիլի 15). John Wiley & Sons, Ltd (ed.). Vanadyl Trichloride (անգլերեն). Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd. էջեր rv004. doi:10.1002/047084289x.rv004. ISBN 978-0-471-93623-7.

Գրականություն

Химическая энциклопедия / Редкол.: Кнунянц И.Л. и др.. — М.: Советская энциклопедия, 1988. — Т. 1. — 623 с.
Справочник химика / Редкол.: Никольский Б.П. и др.. — 3-е изд., испр. — Л.: Химия, 1971. — Т. 2. — 1168 с.
Лидин Р.А. и др. Химические свойства неорганических веществ: Учеб. пособие для вузов. — 3-е изд., испр. — М.: Химия, 2000. — 480 с. — ISBN 5-7245-1163-0
Рипан Р., Четяну И. Неорганическая химия. Химия металлов. — М.: Мир, 1972. — Т. 2. — 871 с.
Неорганическая химия. В 3 т. / Под ред. Ю. Д. Третьякова. — М.: Изд. центр «Академия», 2007. — Т. 3 кн. 1. — 352 с. — ISBN 5-7695-2532-0

[1] O'Brien, Michael K.; Vanasse, Benoit (2001). «Vanadyl Trichloride». Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. doi:10.1002/047084289X.rv004. ISBN 0471936235.

[2] Greenwood, N.N.; Earnshaw, A. (1997). Preface to the Second Edition. Elsevier. էջեր xix–xx.

[3] Oppermann, H. (1967). «Untersuchungen an Vanadinoxidchloriden und Vanadinchloriden. I. Gleichgewichte mit VOCl3, VO2Cl und VOCl2». Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie. 351 (3–4): 113–126. doi:10.1002/zaac.19673510302.

[4] O'Brien, Michael K.; Vanasse, Benoit (2001 թ․ ապրիլի 15). John Wiley & Sons, Ltd (ed.). Vanadyl Trichloride (անգլերեն). Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd. էջեր rv004. doi:10.1002/047084289x.rv004. ISBN 978-0-471-93623-7.

[1]

[2]

[3]

[4]