Աղաթթու

Աղաթթու կամ HCl, քլորաջրածնի լուծույթը ջրում, ուժեղ, միահիմն թթու։

Աղաթթու
Մոլային զանգված	9,0E−26 կիլոգրամ գ/մոլ
Իոնիզացման էներգիա	2,0E−18 ջոուլ կՋ/մոլ
Հալման ջերմաստիճան	−30 °C և −114,18 °C °C
Եռման ջերմաստիճան	−85 °C °C
Գոլորշու ճնշում	190 hectopascal
Քիմիական հատկություններ
pKa	−6,3 ± 0,1
Դիպոլ մոմենտ	3,7E−30 Կլ·մ
Դասակարգում
CAS համար	7647-01-0
EINECS համար	933-977-5
ЕС	933-977-5
RTECS	MW4025000
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Ընդհանուր բնութագիր

Քլորաջրածինը շատ լավ լուծվում է ջրում, նորմալ պայմաններում 1 ծավալ ջրում լուծվում է 500 ծավալ քլորաջրածին և լուծվելիս ստացվում է առավելագույնս 40 %-անոց աղաթթու, որի խտությունը p=1,19 գ/մլ։ Խիտ աղաթթուն խոնավ օդում ծխում է, քանի որ քլորաջրածինը ցնդում է ու անոթի բերանի մոտ ջրի գոլորշիների հետ աղաթթվի մանրագույն կաթիլներ է առաջացնում։

Աղաթթուն բաժակի մեջ

Քիմիական հատկություններ

Աղաթթուն օժտված է թթուներին բնորոշ բոլոր քիմիական հատկություններով.

1. Փոխազդում է ջրածնից ձախ բոլոր մետաղների հետ.

Zn+2HCl=ZnCl₂+H₂↑

Fe+2HCl=FeCl₂+H₂↑

• Փոխազդում է մյուս այլ մետաղների հետ.

$\mathrm {2Na+2\ HCl\longrightarrow 2\ NaCl+\ H_{2}\uparrow }$

$\mathrm {Mg+2\ HCl\longrightarrow \ MgCl_{2}+\ H_{2}\uparrow }$

$\mathrm {2Al+6\ HCl\longrightarrow 2\ AlCl_{3}+3\ H_{2}\uparrow }$

• Փոխազդում է հիմնային և ամֆոտեր օքսիդների հետ.

$\mathrm {Na_{2}O+2\ HCl\longrightarrow 2\ NaCl+\ H_{2}O}$

$\mathrm {MgO+2\ HCl\longrightarrow \ MgCl_{2}+\ H_{2}O}$

$\mathrm {Al_{2}O_{3}+6\ HCl\longrightarrow 2\ AlCl_{3}+3\ H_{2}O}$

CuO+2HCl=CuCl₂+H₂O

• Փոխազդում է լուծելի և անլուծելի հիմքերի հետ.

$\mathrm {NaOH+\ HCl\longrightarrow \ NaCl+\ H_{2}O}$

$\mathrm {Mg(OH)_{2}+2\ HCl\longrightarrow \ MgCl_{2}+2\ H_{2}O}$

$\mathrm {Al(OH)_{3}+3\ HCl\longrightarrow \ AlCl_{3}+3\ H_{2}O}$

Cu(OH)₂+2HCl=CuCl₂+2H₂O

• Փոխազդում է աղերի հետ.

$\mathrm {Na_{2}CO_{3}+2\ HCl\longrightarrow 2\ NaCl+\ H_{2}O+\ CO_{2}\uparrow }$

CaCO₃+2HCl=CaCl₂+H₂O+CO₂↑

• AgNO₃-ի հետ փոխազդելիս առաջացնում է AgCl լոռանման սպիտակ նստվածք, որը չի լուծվում ոչ ջրում, ոչ թթուներում.

HCl+AgNO₃=AgCl+HNO₃

Ag⁺+Cl^-=AgCl

այս ռեակցիան Cl^--ի որակական ռեակցիան է, բացի AgCl և PbCl₂-ից մնացած քլորիդները ջրում լուծելի են։

• Փոխազդում է նաև կալիումի պերմանգանատի հետ.

$\mathrm {2KMnO_{4}+16\ HCl\longrightarrow 5\ Cl_{2}\uparrow +2\ MnCl_{2}+2\ KCl+8\ H_{2}O}$

• Աղաթթուն դրսևորում է վերականգնիչ հատկություն ուժեղ օքսիդիչների հետ.

4HCl+MnO₂=MnCl₂+Cl₂↑+2H₂O

6HCl+KClO₃=KCl+3Cl₂↑+3H₂

$\mathrm {2KMnO_{4}+16\ HCl\longrightarrow 5\ Cl_{2}\uparrow +2\ MnCl_{2}+2\ KCl+8\ H_{2}O}$

Աղաթթվի աղերը

KClO₃-ի բաղադրությունը պարզաբանել է ֆրանսիացի գիտնական Բերթոլեն (ի պատիվ իրեն կոչվում է բերթոլետյան աղ), այն հալվում է 334°С-ում։ Նա քլորի ամենակարևոր և տարածված թթվածնավոր աղն է։ Այն անգույն ջրում լավ լուծվող նյութ է։

2KClO₃→ (t,MnO₂)2KCl+3O₂↑ առանց կատալիզատորի- 4KClO₃=3KClO₄+KCl

Երբ քլորը փոխազդում է Ca(OH)₂-ի հետ, առաջացնում է քլորակիր կամ սպիտակեցնող կիր՝ քլորի հոտով փխրուն սպիտակ փոշի, ուժեղ օքսիդիչ, օգտագործվում է բամբակյա գործվածքների, թղթի սպիտակեցման համար, ինչպես նաև կանխարգելիչ միջոց է զանազան վարակիչ բակտերիաների հնարավոր տարածման դեմ.

2Cl₂+2Ca(OH)₂=Ca(ClO)₂+CaCl₂+2H₂O

Տես նաև

• Պարբերական աղյուսակ
• Հալոգեններ
• Քլոր

Ծանոթագրություններ

Վիքիբառարան

Ընթերցե՛ք «աղաթթու» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աղաթթու» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 239)։