Սև այգի․ Հայաստանն ու Ադրբեջանը խաղաղության և պատերազմի միջով
Սև այգի․ Հայաստանն ու Ադրբեջանը խաղաղության և պատերազմի միջով (անգլ.՝ Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War), Թոմաս դե Վաալի հիմնական ստեղծագործություններից մեկը։ Գրքում ուսումնասիրվում է նախկին խորհրդային երկու հանրապետությունների՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի կյանքը՝ Արցախյան պատերազմից հետո[1]։
Սև այգի․ Հայաստանն ու Ադրբեջանը խաղաղության և պատերազմի միջով Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War | |
|---|---|
 2014 թվականի հրատարակություն | |
| Հեղինակ | Թոմաս դե Վաալ |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | նոնֆիքշն |
| Թեմա | Արցախյան ազատամարտ |
| Բնօրինակ լեզու | անգլերեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | օգոստոսի 25, 2004 |
| Հրատարակումներ կամ թարգմանություններ | անգլերեն, ռուսերեն, ադրբեջաներեն |
| Հրատարակում(ներ) | NYU Press |
| Երկիր | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
| Հրատարակման տարեթիվ | օգոստոսի 25, 2004 |
| Թարգմանիչ հայերեն | Լեոնիդ Զիլֆուղարյան |
| Հրատարակում հայերեն | «Զանգակ» հրատ․ |
| ԳՄՍՀ | ISBN 0-8147-6032-5 |
Պատմություն խմբագրել
Գիրքը լույս է տեսել երկու հրատարակություններով՝ 2003 և 2014 թվականներին։ Գրքի հայերեն տարբերակի թարգմանությանն աջակցել է Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպանատունը[2]։
«Սև այգին» գրքի համար կատարված ուսումնասիրությունների համար հիմք են ծառայել 2000-2001 թվականներին հեղինակի վարած 120 հարցազրույցները, որոնք լրացված են ականատեսների վկայություններով և միջնորդավորված աղբյուրներից ստացված նյութերով։ Հեղինակի խոսքով՝ գիրքը առաջին քայլն է մի դաշտում, որտեղ բառացիորեն հաշվի են առնվել երկու կողմերի շահերը։ Այն Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության պատմությունն է և արդի Հայաստանի ու Ադրբեջանի դիմանկարը։ Հեղինակը 2012 թվականի նոր հրատարակությունը նախապատրաստելիս հնարավորինս թարմացրել է շարադրանքը՝ փորձելով անփոփոխ թողնել գրքի առանցքը։
|
Ես շուրջ 3 ամիս աշխատել եմ Հայաստանում և Լեռնային Ղարաբաղում, նույնքան էլ Ադրբեջանում։ Հայտնվելով Ադրբեջանական կողմում՝ ինձ համոզիչ էր թվում, թե իրենք զոհեր են, թե հայերը զավթել և վերահսկում են իրենց տարածքի շոշափելի մասը։
Այնուհետև, հատելով սահմանագիծը և հայտնվելով հայկական կողմում, սկսում էի հակամարտությանը նայել հայի աչքերով, որ հայերն այլ ընտրություն չունեին, նրանց այլ բան չէր մնում, քան կռվել սեփական ինքնության և իրավունքների պահպանման համար։ Միայն 3-4 անգամ սահմանագիծը հատելուց հետո սկսեցի ինձ «պատրաստված» զգալ դեպքերը շարադրելու գործում։ |
|
Գիրքն արդեն լույս է տեսել անգլերեն, ռուսերեն, հայերեն և ադրբեջաներեն։ Նախատեսվում է լույս ընծայել նաև թուրքերեն տարբերակը[2]:։
Արձագանք խմբագրել
Արևմուտքում այն դիտվել է որպես պատերազմի մասին չեզոք աշխատություն, որի օգնությամբ հնարավոր է ծանոթանալ հակամարտությանը։ Հայաստանում գիրքն ստացել է քննադատություն մի շարք հայտարարությունների պատճառով, որոնք հիմնված չեն որևէ հավաստի աղբյուրի վրա։ Մասնավորապես քննադատության է ենթարկվել Ղափանից ադրբեջանցի փախստականների մասին ադրբեջանական բամբասանքները գրքում ներառելու փաստը, ինչպես նաև թարգմանության հետ կապված բազմաթիվ խնդիրներ[3]։
Ermenihaber.am կայքին տված հարցազրույցում դե Վաալը ասել է.
|
|
Իմ հեղինակած գիրքը երկու երկրներում էլ շատ տարբեր արձագանքներ է ստանում։ Հայերը գրի ժողովուրդ են, դե գիտեք, նրանք դարեր ի վեր գրել են։ Եվ երբ գիրքս լույս տեսավ, ես հայերից մոտավորապես այսպիսի արձագանքներ էի ստանում «Դուք Ձեր գրքի 269-րդ էջում այս արտահայտությունն եք օգտագործել։ Ինչու՞»: Իսկ ադրբեջանցիների արձագանքը բոլորովին այլ բնույթի է, այսպես օրինակ. «Շնորհակալություն մեր մասին գիրք գրելու համար։ Ճիշտ է, մենք դեռ չենք կարդացել այն, բայց համոզված ենք, որ լավն է[4]։ |
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Thomas de Waal». belgradeforum.org. Belgrade Security Forum. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 7-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «Թոմաս դե Վաալի «Սև այգի» գիրքը հասանելի է նաև հայերեն». armenpress.am. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
- ↑ ТОМАС ДЕ ВААЛ - ЧЕРНЫЙ САД ”: В ПОИСКАХ НЕСУЩЕСТВУЮЩЕГО БАЛАНСА
- ↑ Հայերի ու ադրբեջանցիների ընկալումների տարբերությունները` ըստ Թոմաս դե Վաալի