Առողջ միտքը առողջ մարմնում
«Առողջ միտքը առողջ մարմնում» (լատին․՝ Mens sana in corpore sano), լատիներեն թևավոր արտահայտություն. մեջբերում Յուվենալի երգիծներից մեկից[1] (մոտավորապես 60 — 127-ից հետո)[2]. Բնօրինակ իմաստն էր դիմել աստվածներին՝ խնդրելով ուղարկել և՛ առողջ մարմին, և՛ առողջ ոգի[3].
| Լեզու | լատիներեն  | |
|---|---|---|
| Գիր | լատինական այբուբեն | |
Արտահայտությունը հաճախ սխալ է մեկնաբանվում, կարծես թե մարմնի առողջությունն ինքնին հանգեցնում է հոգեկան առողջության: Սակայն դա հակասում է հեղինակի տված սկզբնական նշանակությանը։
Կոնտեքստ
Արտահայտությունը հանված է համատեքստից և իրականում ամբողջական նախադասություն չի կազմում. այն նաև չպետք է ունենա գծիկ երկու մասերի միջև: Իրականում Յուվենալի մտքի շարանը բոլորովին այլ էր։ Ահա թե ինչ է հնչում այս մեջբերումը ավելի մանրամասն տարբերակով.
Órandúm (e)st ut sít mens sán(a) in córpore sáno.
Fórtem pósc(e) animúm, mortís terróre caréntem,
Quí spatiúm vit(ae) éxtrem(um) inter múnera pónat
Náturáe, qui férre queát quos cúmque labóres,
Nésciat írascí, cupiát nihil ét potióres
Hérculis áerumnás credát saevósque labóres
Ét Vener(e) ét cenís et plúma Sárdanapálli.
Orandum est, ut sit mens sana in corpore sano — «Մենք պետք է աղոթենք աստվածներին, որպեսզի առողջ ոգին (խելամիտ, գիտակից, գիտակից իմաստով) լինի առողջ մարմնում»:
Յուվենալի արտահայտությունը հայտնի դարձավ այն բանից հետո, երբ այն կրկնեցին անգլիացի փիլիսոփա Ջոն Լոկը (1632–1704) և ֆրանսիացի լուսավորչական գրող Ժան Ժակ Ռուսոն (1712–1778): Բոլոր հեղինակները ելնում էին նրանից, որ առողջ մարմին ունենալը չի երաշխավորում առողջ միտք ունենալը։ Ընդհակառակը, նրանք ասացին, որ պետք է ձգտել այդ ներդաշնակությանը, քանի որ դա հազվադեպ է իրականում։ Այլաբանորեն մարդկային ներդաշնակ զարգացման ցանկության մասին:
Այսպիսով, այս բառակապակցության ավանդական ըմբռնումը բուն իմաստի լրիվ հակառակն է: Ավելի ճիշտ կլինի ասել, որ այս ասացվածքի հեղինակը ձգտել է ձևակերպել ներդաշնակորեն զարգացած մարդու գաղափարը, որն ունի երկուսն էլ:
Օգտագործում
- Ջոն Լոքը (1632–1704) այս արտահայտությունն օգտագործում է իր «Մտքեր կրթության մասին» գրքում։
- Այս արտահայտությունը Հայնրիխ ֆոն Տրեյչկեն օգտագործել է իր «Բանակ» աշխատության մեջ՝ ընդգծելու իր գերմանական ազգայնական դոկտրինի առողջ սկզբունքը։ Նրա աշխատանքը կրկնում է 19-րդ դարի վերջի պրուսական հասարակության սկզբունքները։
- Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Նիդեռլանդների հանրային առողջության խորհրդի ղեկավար դոկտոր Կ. Քեյջերը այս արտահայտությունն օգտագործել է որպես հանրային առողջության թիրախ:[4]
- «Առողջ միտքը առողջ մարմնում»՝ Միացյալ Նահանգների 33-րդ նախագահ Հարի Թրումենի սիրելի արտահայտությունն է:
- Սպորտային սարքավորումների ASICS ընկերությունն իր անունը ստացել է anima sana in corpore sano հապավումից՝ «առողջ հոգի առողջ մարմնում»:
- Վարկածներից մեկի համաձայն՝ արտահայտությունը տրամաբանորեն մեջբերված է հետևյալ կերպ. «Առողջ մարմնում առողջ միտքը հազվագյուտ բախտի կտոր է»։
Ժողովրդի մեջ
Իգոր Իրտենևը հանդես եկավ արտահայտության համար հանգավոր շարունակությամբ[5][6]:
Առողջ մարմնում՝ առողջ միտք։
Իրականում, դա երկու բաներից մեկն է.
Շարունակությունն արտացոլում է հեղինակի ամենօրյա դիտարկումները. մարդը հասնում է կամ մարմնի (առողջության), կամ ոգու (մտքի) զարգացմանը:
Ալկոհոլային խմիչքների սիրահարները մի բառակապակցություն ունեն. «Առողջ միտք առողջ մարմնում, մի խմիր երեքի համար, այլ խմիր երկուսի համար»:
Նշումներ
- ↑ Децим Юний Ювенал. Сатира Х, 356
- ↑ Словарь античности, 1989, Ювенал, էջ 671
- ↑ Словарь античности, 1989, «В здоровом теле здоровый дух», էջ 88
- ↑ «Leidsch Dagblad | pagina 1». Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken (հոլանդերեն). 1942-10-30. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-02-ին. Վերցված է 2019-03-23-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Энциклопедия хулиганствующего ортодокса — З, Игорь Губерман
- ↑ «Игорь Иртеньев, Как я встречался со знаменитостями». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-02-21-ին. Վերցված է 2014-02-12-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)