Վինդոուզ ԷնԹի
Վինդոուզ ԷնԹի (անգլ.՝ Windows NT), օպերացիոն համակարգերի շարք։ Մշակվել է 1990-ականների սկզբին, Վինդոուզի մյուս սերիաներից անկախ (Windows 3.x և Windows 9x), երբ Մայքրոսոֆթի և IBM-ի միջև ՕՀ/2-ի շուրջ եղած գործողությունները կասեցվեցին, և ի տարբերություն նրանց տեղադրվել է, որպես Վինդոուզ ԷնԹի սերվերի աշխատանքային կայան։ Վինդոուզ ԷնԹին դարձավ նոր օպերացիոն համակարգերի ընտանիքի սկիզբ։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | ՕՀ և model series? |
| Ստեղծող | Մայքրոսոֆթ |
| Ինտերֆեյս | Windows shell? |
| Նախորդ | Windows 3.1? |
| Կայք | windows.com |
 Windows NT Վիքիպահեստում | |
Մշակման պատմությունը խմբագրել
Վինդուոզ ԷնԹիի մշակման աշխատանքները «NT OS/2» անվան ներքո սկսվել են 1988 թվականի նոյեմբերին, Դեյ Քատլերի գլխավորած խմբով, ովքեր Մայքրոսոֆթ էին տեղափոխվել DEC-ից, որտեղ նրանք մշակում էին VAX և VMS[1]: Աշխատանքն անցավ IBM-ի սեփական ՕՀ, OS/2 2.0-ի զարգացմանը զուգահեռ, որը միայն դուրս եկավ 1992 թվականի ապրիլին։ Ռուսաստանում թողարկվել է 1992 թվականի հունիսի 13-ին։
Միևնույն ժամանակ, Microsoft-ը շարունակում է զարգացնել սեփական DOS և Windows օպերացիոն համակարգերը, որոնք պակաս համակարգչային ռեսուրսների պահանջներ ունեն, քան IBM OS/2: 1990 թվականին Windows 3.0 թողարկելուց հետո, Մայրոսոֆթը որոշել է NT OS/2-ում ավելացնել (API) ինտերֆեյսը Վինդուոզ API-ի հետ համատեղ։ Այս որոշումը լուրջ հարված է հացրել Մյաքրոսոֆթի և IBM-ի համատեղ աշխատանքին, որը ավարտվել է նրանց թիմային աշխատանքի դադարեցմամբ։ Դրանից հետո IBM-ը շարունակել է ինքնուրույն զարգացնել OS/2-ը, իսկ Մայքրոսոֆթը սկսել է աշխատել մի համնկարգի վրա, որը ի վերջո թողարկվել է Վինդոուզ ԷնԹի անվանումով։ Թեև այս համարկարգը թողարկումից հետո համեմատած DOS, Windows 3.x կամ Windows 9x-ի հետ, այնքան էլ մեծ ճանաչում ձեռք չի բերել, սակայն OS/2-ի վաճառքի համեմատ, Վինդոուզ ԷնԹիի վաճառքը ավելի հաջող է եղել։
Հարկ է նշալ, որ ОС NT ծրագրային ինտերֆեյսներից ի սկզբվանե պլանավորված է եղել API OS/2-ի իսկ հետո POSIX-ը, Windows API աջակցությունը ավելացվել վերջում։ Բացի այդ ԷնԹի-ի համար, որպես ապարատային հարթակ ի սկզբանե նախատեսվել է Intel i860-ը[2] իսկ հետո MIPS-ը, Intel x86 աջակցությունը ավելացվել է ավելի ուշ։ Այնուհետև այս ՕՀ-ի էվոլյուցիայի ժամանակ, նախապես նախատեսված երկու ծրագրային ինտերֆեյսները հեռացվել են, և նաև նախապես պլանավորված երկու ապարատային հարթակները։ i860-ի համար, այս ՕՀ-ի նույնիսկ մեկ թողարկում չկար, սակայն այս պրոցեսորի կոդային անունը N10 (Էն Թեն), գալիս է ՕՀ ԷնԹի-ի անվանումից[3][4]։ Մայքրոսոֆթը NT հապավումը բացում է, որպես Նոր տեխնոլոգիա «New Technology»: Եվ որպես POSIX ենթահամակարգի այլընտրանք, Մայքրոսոֆթը՝ Microsoft Windows փաթեթը UNIX-ի համար։ 2016 թվականի հուլիսի 20-ի Windows 10-ի համար Linux-ի Windows Subsystem-ի ենթահամակարգի բետա տարբերակը, առանց վիրտուալ օգտագործման Linux միջուկի երկուական սկավառակների իրականացման համար։ Որպես հիմնական համակարգ, առաջարկվում է Ubuntu-ն, 2017 թվականի ապրիլի 11-ի տարբերակում ավելացվել են նաև SUSE և Fedora-ն։
ԷնԹիի դյուրակիրությունը նրա գերակայություններից մեկն է։ Դա է պատճառը, որ զարգացումը այս օպերացիոն համակարգի սկզբանե անցկացվել է i860 պրոցեսորով։ Windows NT-ի ընտանիքի օպերացիոն տարբերակների համար նախատեսված պլատֆորմների քանակը տպավորիչ է, բացի MIPS-ից և Intel x86-ից, այն ներառում է PowerPC, DEC Alpha, Itanium և AMD x86-64: Համակարգչային համակարգերի անկախ վաճառողներն էլ մշակել են Windows NT-ի Clipper (անգլերեն) և SPARC ճարտարապետական տարբերակները, սակայն այս տարբերակները չեն թողարկվել որպես առանձին ծրագրային արտադրանք։ ԷնԹի-ի զարգացման ժամանակ, բարձր առաջադիմության հասնելու համար, զարգացումը ձեռնարկվել են Unix և Mac OS-ի օրինակով։
Վինդոուզ ԷնԹի-ի մշակման համար Մայքրոսոֆթ ընկերությունը հրավիրել է մասնագետների խումբ Դեյվ Քատլլերի գլխավորությամբ, ովքեր ղեկավարել են բազմաթիվ օպերացիոն համակարգերի ստեղծման աշխատանքներ, ինչպիսիք են VAX/VMS և RSX-11: Windows NT-ի և VMS-ի օպերացիոն համակարգերի ներքին ճարտարապետության միջև եղած նմանությունների պատճառով, Մայքրոսոֆթին մեղադրել են գողության մեջ։ Ծագած խնդիրը լուծվել է խաղաղ ճանապարհով։ DEC-ը ճանաչեց Microsoft-ի սեփականությունը Windows NT-ի հիմքում ընկած տեխնոլոգիաների վերաբերյալ, իսկ Microsoft-ը ստեղծեց և պահպանեց Windows NT-ի տարբերակը DEC Alpha ճարտարապետության համար։
Չնայած ընդհանուր արմատների, Windows NT-ի և OS/2-ի համատեղելիությունը նվազել է, այս օպերացիոն համակարգի յուրաքանչյուր նոր թողարկումի ժամանակ։ ԷնԹի-ում API OS/2 2.0 աջակցությունը նախատեսվում էր, սակայն երբեք չի ավարտվել, Windows NT 4.0-ում, HPFS ֆայլային համակարգին աջակցությունը հեռացվել է, իսկ Windows XP-ում հեռացվել է OS/2 1.x ենթահամակարգի աջակցությունը։
Տարբերակները խմբագրել
| Տարբերակների (կոդային անվանումը), անվանումները | տարբերակի համարը | առաջին թողարկումը | վիրջին թողարկումը/ SP |
|---|---|---|---|
| Windows NT 3.1 | 3.1.528 | 1993 թվականի հուլիսի 27 | SP3 (1994 թվականի նոյեմբերի 10) |
| Workstation, Advanced Server | |||
| Windows NT 3.5 (Daytona) | 3.5.807 | 1994 թվականի սեպտեմբերի 21 | SP3 (21 июня 1995 թվականի հունիսի 21) |
| Workstation, Server | |||
| Windows NT 3.51 (Tukwila) | 3.51.1057 | 1995 թվականի մայիսի 30 | SP5 (1996 թվականի սեպտեմբերի 19) |
| Workstation, Server | |||
| Windows NT 4.0 (Nashville) | 4.0.1381 | 1996 թվականի հուլիսի 29 | SP6a (1999 թվականի նոյեմբերի 30 ) |
| Workstation, Server, Server Enterprise (Granite), Terminal Server (Hydra), Embedded (Impala) | |||
| Windows 2000 (Cairo) | 5.0.2195 | 2000 թվականի փետրվարի 17 | SP4 (2003 թվականի հուլիսի 26) |
| Professional, Server, Advanced Server, Datacenter Server | |||
| Windows XP (Whistler) | 5.1.2600 | 2001 թվականի հոկտեմբերի 25 | SP3 (2008 թվականի մայիս 6) |
| Home, Professional, Media Center (eHome), Tablet PC, Starter, Embedded (Mantis), N; Windows Fundamentals for Legacy PCs (Eiger) | |||
| Windows Server 2003 (Whistler Server, Windows .NET Server) | 5.2.3790 | 2003 թվականի ապրիլի 24 | SP2 (2007 թվականի մայիսի 13) |
| Standard, Enterprise, Datacenter, Web, Small Business Server (Bobcat), Compute Cluster Server, Storage Server; Windows XP Professional x64 | |||
| Windows Vista (Longhorn) | 6.0.6000 | 2007 թվականի հունվարի 30 | SP2 ( 2009 թվականի մայիսի 25) |
| Starter, Home Basic, Home Premium, Business, Enterprise, Ultimate, N Home Basic, N Business; բոլորը x64-բիթ տարբերակով, բացի Starter-ից | |||
| Windows Home Server | 6.0.2423 | 2007 թվականի հուլիսի 16 | Power Pack 3 (2009 թվականի նոյեմբերի 24) |
| Windows Server 2008 (Longhorn Server) | 6.0.6001 | 2008 թվականի փետրվարի 27 | SP2 ( 2009 թվականի մայիսի 27) |
| Standard, Enterprise, Datacenter, HPC, Web, Storage, Small Business (Cougar), Essential Business (Centro), Itanium; x64-варианты всех, кроме HPC | |||
| Windows 7 (Blackcomb, Vienna) | 6.1.7600 | 2009 թվականի հոկտեմբերի 22 | SP1 (KB976932) ( 2011 թվականի փետրվարի 22) |
| Սկզբնական, Տնային բազային, Տնային ընդլայնված, Պրոֆեսիոնալ, Կորպորատից, Մաքսիմալ, Windows 7 N, Windows 7 E; բոլորը x64-բիթային տարբերակով, բացի Տնայինից | |||
| Windows Server 2008 R2 | 6.1.7600 | 2009 թվականի հոկտեմբերի 22 | SP1 (KB976932) (2011 թվականի փետրվարի 22) |
| Standard, Enterprise, Datacenter, HPC, Web, Storage, Small Business , Itanium․ բոլոր տարբերակները, x64-բիթային տարբերակով | |||
| Windows Home Server 2011 | 6.1.7657 | 2011 թվականի ապրիլի 6 | |
| Windows 8 (Կարմիր) | 6.2.9200 | 2012 թվականի հոկտեմբերի 26 | Pro (2012 թվականի հոկտեմբերի 26) |
| Windows 8, Windows 8 RT, Պրոֆեսիոնալ, Պրոֆեսիոնալ N, Պրոֆեսիոնալ WMC, Կորպորատիվ, Կորպորատիվ N․ բոլորը x64-բիթային տարբերակով, բացի Windows RT-ից | |||
| Windows Server 2012 | 6.2.9200 | 2012 թվականի հոկտեմբերի 26 | RTM (2012 թվականի օգոստոսի 1) |
| Foundation, Essentials, Standard, Datacenter․ բոլոր տարբերակները, x64-բիթային տարբերակով | |||
| Windows 8.1 (Կապույտ) | 6.3.9600 | 2013 թվականի հոկտեմբերի 18 | Update (2014 թվականի ապրիլի 2) |
| Windows 8.1, Windows 8.1 RT, Պրոֆեսիոնալ, Պրոֆեսիոնալ N, Պրոֆեսիոնալ WMC, Կորպորացիոն, Կորպորացիոն N․ բոլորը x64-բիթային տարբերակով, բացի Windows RT-ից | |||
| Windows Server 2012 R2 | 6.3.9600 | 2013 թվականի հոկտեմբերի 18 | |
| Foundation, Essentials, Standard, Datacenter․ բոլոր տարբերակները, x64-բիթային տարբերակով | |||
| Windows 10 (9) | 10.0.10240[5][6][7] | 2015 թվականի հուլիսի 29 | |
| Տնային , Պրոֆեսիոնալ, Բջջային, Կորպորատիվ, կրթական հաստատությունների
համար, բջջային կորպորատիվ, IoT տնային; x86, x86-64 ևARM | |||
| Windows Server 2016 (Server vNext) | 10.0.14393[8] | 2016 թվականի սեպտեմբերի 29 | |
| Essentials, Standard, Datacenter[9]․ միայն 64-բիթ, բոլոր տարբերակները | |||
| Windows Server 2019 | 10.0.17763 | 2018 թվականի հոկտեմբերի 2 | |
| Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Hyper-V Server | |||
| Windows Server 2022 | 10.0.20348.405 | 2021 թվականի օգոստոսի 18 | |
| Essentials, Standard, Datacenter, Multipoint Premium Server, Hyper-V Server | |||
| Windows 11 | 10.0.22000.493 | 2021 թվականի հոկտեմբերի 5 | |
| Home Single Language, Home China, Home, Pro, Education, Pro Education, Pro for Workstations, Enterprise, IoT Enterprise, Windows 11 SE | |||
Ներքին ճարտարապետություն խմբագրել
Միջուկի բաղադրիչներ խմբագրել
Օգտատիրական ռեժիմի բաղադրիչներ խմբագրել
Windows NT-ի ինտերֆեյսային ենթահամակարգը իրականացնում է պատուհանների ինտերֆեյս `նման Windows-ի նախորդ տարբերակների ինտերֆեյսի։
Այս ենթահամակարգի երկու տեսակի օպերացիոն համակարգերը հանդիսանում են պատուհանային կայանները և աշխատասեղանները, որոնք բացակայում են Վիդոուզում և Վինդուոզ 9x։
Յուրաքանչյուր պատուհան ունի սեփական փոխանակման բուֆեր, մի շարք գլոբալ ատոմներ, և մի շարք աշխատանքային սեղաններ։ Աշխատանքային սեղան համարվում է բոլոր ենթահամակարգերի օգտատիրոջ ինտերֆեյսը։ Ամեն մեկնարկային հոսք պատկանում է առանձին աշխատանքային սեղանի, մասնավորապես մեկ հոսքը չի կրող ստեղծել մի քանի աշխատանքային սեղաններ։ Աշխատանքային սեղաններից միայն մեկն է կարող լինել ակտիվ (տեսանելի օգտագործողին և ունակ արձագանքել նրա հրահանգներին) մնացած աշխատանքակյին սեղանները թաքցված են։ Հնարավորություն ստեղծել մի քանի աշխատանքային սեղաններ միաժամանակ չի թույլատրվում, թեև կան որոշ երրորդ անձինք, ովքեր այդ հնարավորությունը ունեն։
Ծրագրային ինտերֆեյս խմբագրել
Native API խմբագրել
Windows NT կիրառական ծրագրերի համակարգում տրամադրվում է API խմբի որոշ փաթեթներ։
Native API-ի պաշտոնական փաստաթղթերը շատ քիչ են, բայց էնտուզիաստի համայնքները կարողացել են փորձել և սխալմամբ այս ինտերֆեյսի մասին շատ տեղեկություններ հավաքել։ Մասնավորապես, 2000 թվականի փետրվարին հրապարակվեց Գարի Նեբբեթի «Windows NT/2000 API-ի հիմնական գործառույթներին հղում» գիրքը (ISBN 1-57870-199-6); 2002 թվականին թարգմանվել է ռուսերեն (ISBN 5-8459-0238-X): Native API մասին տեղեկատվության աղբյուր կարող է հանդիսանալ Windows DDK, որտեղ նկարագրված են միջուկների մի քանի գործառույթներ։ ինչպես նաև սովորում Windows կոդի (հակադարձ զարգացումը) ապամոնտաժումը կամ օգտագործելու Windows 2000 աղբյուրների, որոնք դարձել են հասանելի արտահոսքի հետևանքով։
Ծրագրերը, որոնք առաջադրվում են մնացած Windows NT API-ների գործարկման համար ենթահամակարգերից առաջ, սահմանափակվում են Native API-ի օգտագործմամբ ։ Օրինակ, autochk ծրագիրը, որը ստուգում է սկավառակը, երբ ՕՀ անջատված է սխալ անջատումից հետո օգտագործում է միայն բնիկ API-ը։
Win32 API խմբագրել
Առավել հաճախ օտատերերը օտաործում են Win32 API ինտերֆեյսը, որը հիմնված է API ОС Windows 3.1 օպերացիոն համակարգի վրա։
Win32 API համատեղելիությունը և 16-bit Windows API այնքան մեծ է, որ 32-bit և 16-bit ծրարերը միմյանց մեջ ազատորեն կարող են փոխանցել հաղորդագրություններ, աշխատել մի քանի պատուհանների հետ և այլն[10]։
Win32 API-ի աջակցության գրադարանը անվանվում է նույն կերպ, ինչպես Windows 3.x գրադարանը, բացի ավելացված <code>32</code>, այդ գրադարաններն են ernel32, advapi32, gdi32, user32, comctl32, comdlg32, shell32 և այլն։ Win32 API-ն կարող է ինքնուրույն՝ օգտատիրոջ ռեժիմում իրականցնել պահանջվող գործառույթները։ Այս չորս տարբերակներ նույնպես կարող է համատեղվել է ցանկացած համակցության համար, օրինակ, Win32 API WriteFile գործառույթը վերաբերում է Native API NtWriteFile-ին սկավառակի վրա ֆայլեր ավելացնելու ժամանակ։
Win32 API աջակցություն ընդգրկված է ՕՀ Windows 9x ընտանիքում, բացի այդ նա կարող է ավելացվել Windows 3.1x: Հեշտացնել փոխանցումը առկա Windows-ի վրա հիմնված դիմումները, որն օգտագործվում է ներկայացնում տողերի MBCS-կոդավորումը Win32 API-ի բոլոր գործառույթների համար։
POSIX և OS/2 խմբագրել
Ի տարբերություն բացարձակ Unix-ի օպերացիոն համակարգերի, Windows NT-ն սերտիֆիկացված է NIST համալսարանի հետ, POSIX.1 ստանդարտով, և նույնիսկ ավելի կոշտ FIPS 151-2 ստանդարտով։ psxdll գրադարանը աշխատում է POSIX ստանդարտով, ինչպես նաև իրականացնում է որոշ Native API գործառույթներ, որոնք POSIX-ի հետ ոչ մի նմանություն չունեն, օրինակ, կառուցվածքային բացառություններով, Unicode-ի հետ աշխատելու համար։ Այս գործառույթների ներսում օգտագործվում են նաև Native API-ն և LPC-ն psxss ենթահամակարգը[11]։ Ծրագրեր գրված է OS/2 2.0 և վերը նշված, ինչպես նաև պատուհանի ծրագրի և ծրագրի հետ ուղղակիորեն աշխատելու համակարգչային սարքի, այդ թվում, վարորդների, Windows NT չի աջակցվում համակարգի կողմից։
Երկու ենթահամակարգերը, որոնք չեն պահանջվում շատ ծրագրերի համար, հեռացվել են Windows XP-ի և Windows-ի հետագա թողարկումներից։ Ռեստրի մանիպուլյացիայի միջոցով դրանք կարող են անջատվել Windows NT-ի նախորդ տարբերակներում, որոնք առաջարկվել են համակարգչային անվտանգության մասնագետների կողմից `համակարգչային համակարգի հարձակման մակերեսը նվազեցնելու համար։
DOS և Win16 խմբագրել
Երկուական համտեղելիությունը ապահովելու համար գոյություն ունեցող ծրագրերի համար Microsoft-ի Windows NT-ում ավելացվել է ntvdm ծրագիր – էմուլյատորը։ VDM-ը իրացնելով (վիրտուալ DOS-մեքենա)։ Յուրաքանչյուր DOS ծրարի համար ստեղծվում է անձնական VDM: Իսկ որոշ 16-bit Windows վրա հիմնված ծրագրերը կարող է առաջադրվել առանձին թեմաները ընթացքում նույն VDM, որը այս դեպքում հանդես է գալիս որպես ենթահամակարգ։ VDM ներսում Վինդոուզի համար նախատեսված ծրագիր գործարկելու համար, նրանում նախապես պետք է ներբեռնված լինի wowexec, ստեղծելով միացում VDM-ի հետ WOW («Windows on Win32») ստանդարտով։ ntvdm Ծրագիր-էմուլյատորը ինքնին գործողություն է կատարում Win32 ներսում։
64-բիթանոց ծրագրերի ապարատային սահմանափակումների շնորհիվ, VDM-ի և WOW-ի օժանդակությունը բացառվել է Windows-ի 64-բիթանոց տարբերակներից, հնարավոր չէ սկսել համակարգից օգտվել 16-բիթ ծրագրեր, սակայն հնարավոր է օգտագործել emulators, ինչպիսիք են DOSBox-ը։ Windows NT-ի այս տարբերակների հիմնական API-ն՝ Win32 API-ի 64-բիթանոց տարբերակն է, WOW64 տեխնոլոգիան օգտագործելով 32-բիթ ծրագրեր, որոնք նման են ավանդական WOW-ին։
Ապարատային պլատֆորմներ խմբագրել
I860 պրոցեսորը, որի համար իրականացվել է NT ՕՀ-ի նախնական զարգացումը, չի ստացել համակարգչային արտադրողների աջակցությունը, որին Intel-ը և Microsoft-ը սպասում են Windows NT-ի աշխատանքի ավարտից։ Արդյունքում երեք հարթակները, որոնք աջակցեցին Windows NT 3.1-ին, դարձան x86, Alpha ևMIPS: Windows NT 3.x-ի թողարկումներում այս պլատֆորմների աջակցությունը պահպանվել է, համալրվել է Windows NT 3.51-ում, ինչպես նաեւ PowerPC պրոցեսորի հիման վրա PReP ճարտարապետությամբ։ Այնուամենայնիվ, Windows NT 3.51-ը չի համապատասխանում նույն պրոցեսոր ունեցող Macintosh համակարգիչներին։ Փաստորեն, x86-ի փոխարեն օգտագործվել է միայն IBM PC clones-ը, PowerPC պրոցեսորով։ Նման համակարգիչները հիմնականում արտադրվել են PowerPC-ի ստեղծողների կողմից `IBM- ի և Motorola-ի կողմից։
Առաջին թողարկումն Windows NT 4-ը աջակցում է չորս պլատֆորմների (x86, Alpha, MIPS, ևPowerPC): SP1 MIPS աջակցությունը հեռացվել SP3 - PowerPC աջակցությամբ։ Windows NT 4-ի վերջին թողարկումները աջակցեցին միայն x86 և Alpha-ին։
64-bit պրոցեսորի աջակցությունը առաջին անգամ իրականացվել է Windows XP IA-64 - ճարտարապետությունում, Intel Itanium պրոցեսորներով։ Windows XP-ի 64-բիթանոց տարբերակի հիման վրա ստեղծվել են նաև Windows 2000-ի 64-բիթանոց սերվերները։ Ավելի ուշ Itanium պրոցեսորների աջակցությունը ավելացվել է Windows Server 2003: Միեւնույն ժամանակ, այն էր, ազատ են արձակվել Windows Server 2003 SP1 x64 և Windows XP Professional x64, սերվերային և սեղանադիր տարբերակները։ 2005 թվականից Microsoft-ը որոշել է դադարեցնել IA-64-ը։ Windows NT-ի վերջին տարբերակը եղել է Windows NT 5.2:
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Н. А. Олифер, В. Г. Олифер. История Windows NT // Сетевые операционные системы
- ↑ Show Stopper!: The Breakneck Race to Create Windows NT and the Next Generation at Microsoft(չաշխատող հղում) // G. Pascal Zachary, 2009
- ↑ NT Stands for… — Matt Mullenweg
- ↑ Paul Thurrott’s SuperSite for Windows: Windows Server 2003: The Road To Gold, Part One: The Early Years Արխիվացված 2010-06-04 Wayback Machine
- ↑ «Microsoft Confirms that Windows 10 will also be Version 10 Internally | Windows 10 content from SuperSite for Windows». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 5-ին.
- ↑ Microsoft Confirms Windows 10 Kernel Version Update to 10.0 — Softpedia
- ↑ Microsoft confirms that Windows 10 kernel will be 10.0
- ↑ Windows Server 2016: облака – в массы
- ↑ Windows Server 2016 Editions, Pricing, Availability, Features
- ↑ MSDN Library
- ↑ Chapter 28 — OS/2 Compatibility / Windows NT Workstation Resource Kit, Microsoft: File List(անգլ.)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- [1]
- Windows 7 Կորպորատիվ տարբերակի բեռնում
- Windows 7 տեխնիկական հանրագիտարան
- XP, Vista, Windows 7, երեկ, այսօր, վաղը
- Windows Vista և Windows 7 անվտանգության տեխնոլոգիա
- NT OS/2 Design Workbook
- MS Windows NT Workstation 4.0 Resource Guide Microsoft, 1995, ISBN 1-57231-343-9
- Windows 3.1 (տեղադրում) Արխիվացված 2012-01-04 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վինդոուզ ԷնԹի» հոդվածին։ |