Էռնստ Ալեքսանդերսոն
Էռնստ Ֆրեդերիկ Ուերներ Ալեքսանդերսոն (անգլ.՝ Ernst Frederick Werner Alexanderson, հունվարի 25, 1878[1][2][3][…], Ուպսալա, Շվեդիա[1] - մայիսի 14, 1975[3][4][5], Սկենեկտադի, Նյու Յորք, ԱՄՆ), բարձր հաճախականությամբ էլեկտրական գեներատորի գյուտարարը։
Էռնստ Ալեքսանդերսոն | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | հունվարի 25, 1878[1][2][3][…] Ուպսալա, Շվեդիա[1] |
| Մահացել է | մայիսի 14, 1975[3][4][5] (97 տարեկան) Սկենեկտադի, Նյու Յորք, ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ և  Շվեդիա |
| Մասնագիտություն | ինժեներ-էլեկտրիկ, գյուտարար և electrician |
| Գործունեության ոլորտ | տեխնոլոգիա |
| Անդամակցություն | Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա և Թագավորական շվեդական ճարտարագիտական գիտությունների ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Թագավորական տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան |
| Պարգևներ | |
| Հայր | Aron Alexanderson?[1] |
 Ernst Alexanderson Վիքիպահեստում | |
Պարգևատրվել է ռադիոինժեներների ինստիտուտի Պատվո մեդալով (1919) և Էդիսոնի մեդալով (1944)։
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Շվեդիայում։ 1901 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ։ 1902 թվականին աշխատանքի է ընդունվել Ջեներալ էլեկտրիկ (GE) ընկերությունում։ 1904 թվականին ձեռնամուխ է եղել Ռեջինալդ Ֆեսենդենի պատվերի կատարումով, որի համաձայն պահանջվում էր ստեղծել էլեկտրամեքենային փոխարկիչ (փոփոխական հոսանքի գեներատոր, հնացած անվանում՝ ալտերնատոր)։ Այն առաջացնում է մինչև 100 կՀց հաճախականությամբ և մինչև 1000 Վտ հզորությամբ լարում։ Ալեքսանդերսոնը հաջողությամբ է հաղթահարել իր առջև դրված խնդիրը։ Նրա 50 կՀց հաճախականությամբ ալտերնատորի շնորհիվ Ռեջինալդ Ֆեսենդենը 1906 թվականի դեկտեմբերի 24-ին աշխարհում առաջին անգամ իրականացրել է ձայնային ազդանշանի անլար հաղորդումը։ Հետևաբար հաճախականությունը հասցվել է 75 կՀց-ի՝ 500 Վտ հզորության դեպքում։
1915 թվականին Մարկոնին առաջարկել է վաճառել GE-ի այլընտրանքների արտադրության և վաճառքի բացառիկ իրավունքները, սակայն ԱՄՆ նախագահ Վիլսոնի խնդրանքով ընկերությունը չի համաձայնել։ Դրանից հետո Մարկոնիի սարքավորումը դադարել է օգտագործվել ԱՄՆ-ում կառուցված ռադիոկայանի վրա, և փոխարինվել է Ալեքսանդերսոնի ալտերնատորներով։
1919 թվականին Մարկոնին կրկին փորձել է ստանալ Ալեքսանդերսոնի այլընտրանքների իրավունքը։ Փորձն անհաջող է եղել։ «Արտասահմանյան մենաշնորհին հակազդելու» համար ԱՄՆ-ում կազմակերպվել է RCA ռադիոկորպորացիա, որի գլխավոր ինժեները դարձել է Ալեքսանդերսոնը։ Կորպորացիան, մասնավորապես, պետք է զբաղվեր ալտերնատորների մարքեթինգով։
Նրա ալեհավաքներից մեկն ուղղվել է Շվեդիա, որտեղ կառուցվել է Գրիմետոնի ռադիոկայանը, որը կահավորված է Ալեքսանդերսոնի ալտերնատորով։ Շվեդական ռադիոկայանը հանդիսավորությամբ բացվել է 1925 թվականին։ Արարողությանը ներկա էին Շվեդիայի թագավոր Գուստավ 5-րդն ու RCA-ի գլխավոր ինժեներ Ալեքսանդերսոնը՝ կորպորացիայի փոխնախագահ Դավիթ Սարնովի հետ։ Ներկայումս այդ ռադիոկայանը գործում է և աշխարհում միակ ռադիոկայանն է, որտեղ օգտագործվում են ալտերնատորները։
ԱՄՆ-ում աշխատելու տարիներին (մինչև 1948 թվականը) Ալեքսանդերսոնն արտոնագրել է ավելի քան 345 գյուտ (վերջին արտոնագիրը ստացել է 89 տարեկան հասակում)։ 1924 թվականին նա աշխարհում առաջին անգամ կարողացել է ֆաքսիմիլային հաղորդակցությունը փոխանցել Ատլանտյան օվկիանոսով։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ թնդանոթների նավարկման համար օգտագործվել է Ալեքսանդրսոնի մշակած էլեկտրամեխանիկական ուժեղացուցիչը։
Հիշատակ խմբագրել
Պարգևատրվել է ռադիոինժեներների ինստիտուտի Պատվո և Էդիսոնի մեդալներով (այժմ՝ IEEE): 1983 թվականին Ալեքսանդերսոնի անունը գրվել է մեծագույն գյուտերի գրքում, որը գտնվում է գյուտարարների փառքի Ազգային դահլիճում (NIHF), և սպառողական էլեկտրոնիկայի ասոցիացիայի փառքի սրահի (CEA) գրքում։
Մինչ օրս պահպանվում է աշխատանքային վիճակում և պարբերաբար (տարին մեկ անգամ) եթեր է դուրս գալիս 17,2 կՀց հաճախականությամբ յուրահատուկ Գրիմետոնյան ռադիոկայանը, որը գտնվում է Վարբերգ քաղաքից ոչ հեռու (Շվեդիա)։ Ռադիոկայանը գործարկվում է հուլիսի 2-ի մոտակա կիրակի օրը, որը Շվեդիայում համարվում է Ալեքսանդերսենի օր։ Այդ օրը՝ խիստ որոշակի ժամերին, հեռագրով հեռարձակվում է «SAQ» ռադիոկայանը և շնորհավորանքներ տոնի կապակցությամբ։ Գրիմետոնի ռադիոկայանը միակն է մինչ օրս պահպանվածների շարքում, որտեղ բարձր հաճախականության տատանումների աղբյուրը ալտերնատորն է։ Ռադիոկայանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ է[10]։
Պարգևներ խմբագրել
- IEEE Պատվո մեդալ ռադիոտեխնիկայի ինստիտուտից (1919)
- IEEE Edison մեդալ ամերիկյան Electric Engineers ինստիտուտի կողմից, այժմ IEEE (1944)[11]
- Վալդեմար Պոուլսենի ոսկե մեդալ Դանիայի տեխնիկական գիտությունների ակադեմիայից (1947)[12]
- Գյուտարարների փառքի ազգային սրահ (1983)[13]
- Կենցաղային էլեկտրոնիկայի Փառքի սրահ ներածություն (2002)[14]
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ernst F W Alexanderson (շվեդերեն) — 1917.
- ↑ 2,0 2,1 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/recipients/edison-rl.pdf
- ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/recipients/moh-rl.pdf
- ↑ https://www.invent.org/inductees/ernst-f-w-alexanderson
- ↑ https://www.kth.se/polopoly_fs/1.133813!/Menu/general/column-content/attachment/hedersdoktorer_pa_kth06.wwwdoc.pdf
- ↑ neko_nya (26 июня 2014 в 18:53). «День Александерсона — скромного великого изобретателя». habr (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 22-ին.
- ↑ List of recipients of the IEEE Edison Medal
- ↑ Brittain, J. E. (2004 թ․ հուլիս). «Electrical Engineering Hall of Fame: Ernst F. W. Alexanderson». Proceedings of the IEEE. IEEE. 92 (7): 1216–1219. doi:10.1109/JPROC.2004.828999. S2CID 29242098.
- ↑ National Inventor's Hall of Fame Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine citation accessed April 10, 2006
- ↑ Biography at IEEE History Center accessed February 18, 2015
Գրականություն խմբագրել
- Пестриков В. М. Эра безламповых устройств беспроводной передачи информации: монография/В. М. Пестриков. — Севастополь: Вебер, 2011, — 185с.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էռնստ Ալեքսանդերսոն» հոդվածին։ |