Սուրբ Ստեփանոս մատուռ
Սուրբ Ստեփանոս, հայ առաքելական եկեղեցու մատուռ Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում։ Պատկանում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Թեհրանի թեմին։ Գտնվում է հայկական նոր գերեզմանատան՝ «Նոր Բուրաստանի» տարածքում[1]։
| Սուրբ Ստեփանոս մատուռ | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | մատուռ |
| Երկիր |  Իրան |
| Տեղագրություն | Թեհրան |
| Թեմ | Թեհրանի թեմ (Կիլիկիո Կաթողիկոսություն) |
| Ներկա վիճակ | գործող |
| Ճարտարապետական տիպ | կենտրոնագմբեթ |
| Կառուցման ավարտ | 1974 |
| Գմբեթ | 1 հատ |
 | |
 | |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
Պատմություն խմբագրել
Թեհրանում հայերը հաստատվել են հաստատել 18-րդ դարի կեսերից, իսկ հաջորդ դարավերջին այնտեղ բնակվում էր մոտ հազար հայ։ Նրանք կառուցում են երկու եկեղեցի՝ սուրբ Գևորգ (մատուռ՝ 1795, եկեղեցի՝ 1884) և սուրբ Թադևոս-Բարդուղիմեոս (1808)։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո հայ բնակչությունն անցավ երեք հազարը՝ կազմելով քաղաքի բնակչության շուրջ մեկուկես տոկոսը[2]։ Կառուցվում է Դուլաբի գերեզմանատունը՝ կից մատուռով։ Այն բաղկացած էր հինգ բաժիններից՝ հայ առաքելականներ, հայ կաթոլիկներ, ուղղափառներ, բողոքականներ և Հռոմի կաթոլիկներ[3]։ Թեև պարսիկներն այն կոչում են «հայկական գերեզմանատուն», այստեղ թաղված են նաև այլազգի քրիստոնյաներ։
Երկրորդ աշխարհամարտից հետո Թեհրան են տեղափոխվում տասնյակ հազարավոր հայեր՝ Իրանի տարբեր գավառներից ու քաղաքներից, անհրաժեշտություն է ստեղծվում կառուցել նոր գերեզմանատուն։ Սուրբ Սարգիս մայր տաճարի կառուցումից հետո՝ 1973 թվականին, պետության կողմից հայոց թեմին է տրամադրվում 20 հեկտար տարածությամբ հողատարածք՝ Թեհրանի 15-րդ շրջանի Խավարան քաղաքամասում[4]։ Նույն թվականին «Նոր Բուրաստան» գերեզմանատանն օծվում և 1974 թվականին բացվում է սուրբ Ստեփանոս մատուռը[5]։ Այն կառուցվել էր Ժորժ Հովհաննեսովի բարերարությամբ, ի հիշատակ իր ծնողների՝ Ստեփանոսի և Մարիամի։ Մատուռն օգտագործվում է թաղման եկեղեցու կարգի համար։ Շինությունը և գերեզմանատունը մաքրվել և կարգի են բերվել 2016 թվականին[6]։
Նոր Բուրաստանում ամփոփված են ավելի քան 20,000 հայ ննջեցեալներ, որոնցից 52 հոգին նահատակվել են իսլամական հեղափոխության և Իրան-Իրաքյան պատերազմի տարիներին։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Մատուռը չափերով փոքր է, ունի շուրջ 16,20 մետր երկարություն և 13,10 մետր լայնություն[4]։ Կառույցը երեսպատված է մարմարով, ներսում դրված է Աստվածամոր պատկերը Հիսուսի հետ։ Մատուռի փոքր չափսերի պատճառով սուրբ Ստեփանոսի տոնը նշվել է սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ[7], սուրբ Թարգմանչաց[8] և այլ եկեղեցիներում։
Տես նաև խմբագրել
- Սուրբ Ստեփանոս վանք, Դարաշամբ
- Սուրբ Շողակաթ մատուռ, Թավրիզ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Թեհրանի թեմական խորհուրդ
- ↑ Աստղիկ Հակոբյան, Իրանահայ համայնքի ժողովրդագրական տեղաշարժերը (1920–1945)
- ↑ Deutsche Welle. «Իրանի ամենամեծ քրիստոնեական եկեղեցին վտանգված է»
- ↑ 4,0 4,1 «ԱԿՆԱՐԿ - Նոր Բուրաստան գերեզմանատան Ս. Ստեփանոս մատուռ». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 5-ին.
- ↑ Շահեն Հակոբյան,Թեհրանի Հայկական եկեղեցիները
- ↑ Շինարարական աշխատանքներ Թեհրանի հայոց «Նոր Բուրաստան» գերեզմանատնում
- ↑ Հանդիսաւոր ս. պատարագ՝ Ս. Ստեփանոս Նախավկայի տօնի առիթով
- ↑ «Սարկաւագութեան տօնը Թեհրանում». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 5-ին.