Սյուլի-Պրյուդոմ

Սյուլի-Պրյուդոմ; ֆր.՝ Sully Prudhomme
Ծննդյան անուն	ֆր.՝ René Francois Armand Prudhomme
Ծնվել է	մարտի 16, 1839[…]
Ծննդավայր	Փարիզի 10-րդ շրջան, Փարիզ
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 7, 1907 (68 տարեկան)
Վախճանի վայր	Շատնե-Մալաբրի
Գերեզման	Պեր Լաշեզ և Grave of Sully-Prudhomme
Գրական անուն	Sully Prudhomme
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրող, ակնարկագիր, օրագրի հեղինակ և փիլիսոփա
Լեզու	ֆրանսերեն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Կրթություն	Կոնդորսե լիցեյ
Անդամակցություն	Ֆրանսիական ակադեմիա և Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա
Պարգևներ	Գրականության Նոբելյան մրցանակ և Վիտե մրցանակ
	Sully Prudhomme Վիքիպահեստում

Սյուլի-Պրյուդոմ (ֆր.՝ Sully-Prudhomme, ի ծնե անունը՝ Ռենե Ֆրանսուա Արման Պրյուդոմ, ֆր.՝ René François Armand Prudhomme, մարտի 16, 1839(1839-03-16)^[1]^[2]^[3]^[…], Փարիզի 10-րդ շրջան, Փարիզ^[4]^[5] - սեպտեմբերի 7, 1907(1907-09-07)^[6], Շատնե-Մալաբրի^[4]^[5]), ֆրանսիացի բանաստեղծ և էսսեիստ, «Պառնաս» խմբի անդամ։

1901 թվականին դարձել է գրականության բնագավառում Նոբելյան առաջին մրցանակակիր։

Կենսագրություն

Սյուլի-Պրյուդոմը ծնվել է 1839 թվականին Փարիզում՝ Ռենե Արման Պրյուդոմի ընտանիքում։ Երբ տղան երկու տարեկան էր, հայրը մահացավ, և ընտանիքը հայտնվեց ֆինանսական ծանր դրության մեջ։ Բոնապարտի լիցեյում սովորել է դասական լեզուներ, այնուհետև սովորել է պոլիտեխնիկ դպրոցում և 1856 թվականին ստացել բակալավրի կոչում։ Հետո ծառայության է անցել Կրեզոյի գործարաններից մեկում, սակայն շուտով հեռացել է այդտեղից և վերադարձել Փարիզ, որտեղ որոշ ժամանակ սովորել է նոտարական իրավունք։ Այդտեղ էլ հետաքրքրվել է փիլիսոփայությամբ և պոեզիայով։

1860 թվականին Փարիզի նոտարական գրասենյակներից մեկում ստացել է գրագրի պաշտոն և դրանով կարողանում է իրեն ֆինանսապես ապահովել։ Ազատ ժամանակ գրում է բանաստեղծություններ և դրանք տպագրում «Պառնաս» ժողովածուում։

1870 թվականին կարճ ժամանակամիջոցում մահանում են բանաստեղծի ամենամտերիմ մարդիկ՝ մայրը, մորաքույրը և քեռին։ Այդ նույն թվականին էլ սկսվում է ֆրանս-պրուսական պատերազմը։

Պրյուդոմը մասնակցում է Ֆրանս-պրուսական պատերազմին և պատերազմի ընթացքում նրա առողջությունը խիստ վնասվում է։

1881 թվականին ընտրվում է Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ։ Դրեյֆուսի գործի ժամանակ եղել է Դրեյֆուսի ակտիվ կողմնակից։

Պրյուդոմը հանկարծամահ է եղել 1907 թվականի սեպտեմբերի 7-ին։ Թաղված է Փարիզի Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը։ Ժամանակի ընթացքում հետաքրքրությունը նրա ստեղծագործության հանդեպ նվազել է, բայց մինչև հիմա Ֆրանսիայի երիտասարդ բանաստեղծների համար կա Սյուլի-Պրյուդոմի անվան մրցանակ։

Աշխատություններ

Հայտնի է դարձել «Ստանսներ և բանաստեղծություններ» (1865 թվական) առաջին ժողովածուով։ 1865-1867 թվականների բանաստեղծություններում և «Զուր քնքշություն» (1875 թվական) ժողովածուի մեջ դրսևորվել է մարդու ներաշխարհը պատկերելու հակում, առկա է ինտիմ ապրումների վերլուծություն։ Լուկրեցիոսի «Իրերի բնության մասին» պոեմը հրաշալի թարգմանելուց հետո (1869 թվական) Սյուլի-Պրյուդոմը փորձել է շարունակել նրա ավանդույթները և գրել է «Արդարացիություն» (1878 թվական), «Երջանկություն» (1888 թվական) ծավալուն պոեմները, որոնցում արտահայտել է իր բարոյափիլիսոփայական և գիտական ըմբռնումները։ Պոզիտիվիստական փիլիսոփայության ոգով են շարադրված Լուկրեցիոսից կատարած թարգմանության «Նախաբան»-ը (1869 թվական), «Ազատ ընտրության հոգեբանությունը» (1906 թվական) տրակտատները, «Ճշմարիտ կրոնն ըստ Պասկալի» (1905 թվական) ակնարկը, հասարակագիտական և արվեստագիտական մի շարք աշխատություններ, այդ թվում՝ «Բանաստեղծական կտակ»-ը (1901 թվական)։ Ստացել է Նոբելյան մրցանակ (1901 թվական)։ Սյուլի-Պրյուդոմի ստեղծագործությունները հայերեն են թարգմանվել 1879 թվականից (Ա․ Ղազիկյան, Ալ․ Փանոսյան, Ալ․ Ծատուրյան, Ե․ Դուրյան և ուրիշներ)։

Ստեղծագործություններ

Բանաստեղծություններ

Ստանսներ և բանաստեղծություններ (Stances et poèmes, 1865)
Փորձություն (Les Épreuves, 1866)
Իտալական ուրվանկարներ (Croquis italiens, 1866-68)
Միայնություն (Les Solitudes, 1869)
Զինվորական տպավորություններ (Impressions de la guerre, 1870)
Զուր քնքշություն (Les vaines tendresses, 1875)
Պրիզմա (Le Prisme, 1886)
Բեկորներ (Les Épaves, 1908)

Պոեմներ

Ավգյան ախոռներ (Les Écuries d’Augias, 1866)
Ճակատագիր (Les Destins, 1872)
Ծաղիկների խռովություն (La Révolte des fleurs, 1874)
Զենիթ (Le Zénith, 1875)
Франция (La France, 1874)
Արդարություն (La Justice, 1878)
Երջանկություն (Le Bonheur, 1888)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
↑ ^2,0 ^2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
↑ ^3,0 ^3,1 Discogs — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Сюлли-Прюдом // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 http://data.nobelprize.org/page/laureate/569
↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6423517n/f329
↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ https://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/
↑ Ֆրանսիական ակադեմիա — 1635.
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1901/
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
↑ Académie française (ֆր.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սյուլի-Պրյուդոմ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 472)։

[_b46fb01e8d8436f2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.

[_dadf8a3abf3aa5dc-2] 2,0 ^2,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.

[_ff7a06ebd6bf2eda-3] 3,0 ^3,1 Discogs — 2000.

[_b8d4fd893ba58765-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Сюлли-Прюдом // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_e3723cc0b412425a-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[_c2dc0ec3932157f1-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 http://data.nobelprize.org/page/laureate/569

[_3a0b8bc68080a00d-7] ttps://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6423517n/f329

[_212c2abde361d14e-8] Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_89cf164726566343-9] ttps://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/

[_52c68f0155df437f-10] Ֆրանսիական ակադեմիա — 1635.

[_810dda5b056a82a9-11] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1901/

[_4fd85354d393be0f-12] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

[_50301aaac01c872c-13] Académie française (ֆր.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]