Սմբատ Զ Բագրատունի

Հայոց իշխան

Սմբատ Բագրատունի, Բյուրատյան (670-726), Հայոց իշխան 693-726 թվականներին, հաջորդել է Ներսեհ Կամսարականին։

Սմբատ Զ Բագրատունի
Սպերի և Տայքի իշխան
(689-726)
Հայոց իշխան
(689-726)
693-726
Արմինիա կուսակալություն
Նախորդող Աշոտ Բ Բագրատունի
Հաջորդող Աշոտ Գ Բագրատունի
 
Մասնագիտություն՝ գերիշխան
Ծննդյան օր 670
Վախճանի օր 726[1]
Դինաստիա Բագրատունիներ
Հայր Վարազ-Տիրոց Գ Բագրատունի[1][2]

Բյուզանդա-արաբական հակամարտության պայմաններում կողմնորոշվել է նախ դեպի Արաբական խալիֆայությունը, 698 թվականին Պսակ ճահճոտ դաշտում դիմադրել Հայաստան ներխուժող բյուզանդական զորքերին։ Սակայն Հայաստանի (Արմինիա), Հյուսիսային Միջագետքի (Ջազիրա) և Ատրպատականի կառավարիչ Մուհամմադ իբն Մրվանի 701 թվականի ավերիչ արշավանքից հետո ելել է արաբների դեմ, որի համար ձերբակալվել է և Հայոց կաթողիկոս Սահակ Գ Ձորափորեցու հետ ուղարկվել Դամասկոս։ Հաջորդ տարի Սմբատ Բագրատունին վերադարձել է (հավանաբար՝ փախել) Հայաստան և հրավիրել հայ նախարարների գաղտնի ժողով, որտեղ որոշվել է՝ քաշվել Բյուզանդական կայսրության սահմանները և սպասել ռազմական օգնության։

Արաբական 8000 հոգանոց մի զորաբանակ հետապնդել է Սմբատ Բագրատունու հեռացող 2000-անոց զորամասին։ Երասխի ափին, Վարդանակերտ ավանի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում Սմբատ Բագրատունին փայլուն հաղթանակ է տարել։ Սմբատ Բագրատունու և նրա հետ եղած հայ նախարարները հաստատվել են Տայքի Թուխարք ամրոցում։

703 թվականին, Բյուզանդիայից սաանալով ռազմ, օգնություն, Սմբատ Բագրատունին 5 000-անոց զորքով անցել է հարձակման, սակայն պարտություն է կրել Դրաշպետի ճակատամարտում, ստիպված հեռացել Եգերաց Փույթի (այժմ՝ Փոթի) կողմերը։ Վախենալով հայերի նոր ապստամբությունից՝ արաբները 705 թվականին հայ նախարարներին խաբեությամբ հավաքել են Նախճավանի և Խրամի եկեղեցիներում և ողջակիզել։ 709-ին Սմբատ Բագրատունին Հայաստանի արաբ կառավարչի կոչով վերադարձել է Հայաստան և վերստին դարձել Հայոց իշխան, սակայն այլևս եռանդուն մասնակցություն չի ունեցել երկրի քաղաքական կյանքին։

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Սմբատ Ե
ասպետ
646
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Վարազ-Տիրոց Գ
( 670)
 
 
 
 
 
 
 
Աշոտ Բ

(684-689)
հայոց իշխան
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Սմբատ Զ

(693-726)
հայոց իշխան
 
Աշոտ
 
Վասակ
 
Բագրատ
 
Սմբատ
նախարար
( 705)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Աշոտ Գ

( 732-748)
հայոց իշխան
 
Սահակ Գ
(753-770)
հայոց իշխան
 

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (ֆր.): Tables généalogiques et chronologiquesRome: 1990. — P. 112.
  2. Settipani C. Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs (ֆր.): Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècleParis: 2006. — P. 334. — ISBN 978-2-7018-0226-8

Գրականություն խմբագրել

  • Տեր-Ղևոնդյան Ա․, Հայոց իշխանությունը արաբական տիրապետության ժամանակաշրջանում, «ՊԲՏ», 1964, № 2
  • Cyrille Toumanoff, Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle։ Tables généalogiques et chronologiques, Rome,‎ 1990, p. 122.
Նախորդող
Աշոտ Բ Բագրատունի
Սպերի և Տայքի իշխան
Սմբատ Զ Բագրատունի

689-726
Հաջորդող
Աշոտ Գ Բագրատունի
Նախորդող
Ներսեհ Կամսարական
Հայոց իշխան
Սմբատ Զ Բագրատունի

693-726
Հաջորդող
Արտավազդ Կամսարական
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։