Սեքսի փիլիսոփայություն
Սեքսի փիլիսոփայություն, կիրառական փիլիսոփայության ասպեկտ, որը կապված է սեքսի և սիրո ուսումնասիրության հետ։ Այն իր մեջ ներառում է այնպիսի երևույթների էթիկան, ինչպիսիք են մարմնավաճառությունը, բռնաբարությունը, սեռական ոտնձգությունները, սեռական ինքնությունը, համաձայնության տարիքը, համասեռականությունը, ինչպես նաև այնպիսի հասկացությունների հայեցակարգային վերլուծության էթիկան, ինչպիսին է օրինակ «Ի՞նչ է սեքսը»։ Այս փիլիսոփայությունը ներառում է նաև սեռականության և սեռական ինքնության, ինչպես նաև գենդերի գոյաբանական կարգավիճակի վերաբերյալ հարցերը։ Սեքսի առաջատար ժամանակակից փիլիսոփաներն են Ալան Սոբլը և Ջուդիթ Բաթլերը։
Սեքսի ժամանակակից փիլիսոփայությունը երբեմն ոգեշնչվում է Արևմտյան ֆեմինիզմից։ Գենդերային տարբերությունների, սեռական քաղաքականության և սեռական ինքնության բնույթի վերաբերյալ ֆեմինիստների կողմից բարձրացված խնդիրները կարևոր հարցեր են սեքսի փիլիսոփայության մեջ։
- Ո՞րն է սեքսի գործառույթը։
- Ի՞նչ է ռոմանտիկ սերը։
- Գոյությու՞ն ունի էական առանձնահատկություն, որն ակտը սեռական է դարձնում։
- Արդյո՞ք որոշ սեռական ակտերը լավ են, իսկ մյուսները՝ վատ։ Համաձայն ո՞ր չափանիշներին։
- Մյուս կողմից, կարող են արդյոք փոխադարձ համաձայնությամբ սեռական հարաբերություններն անբարոյական լինել, թե՞ դրանք դուրս են գալիս էթիկայի շրջանակներից։
- Ո՞րն է սեքսի և կենսաբանական վերարտադրության միջև կապը։ Կարո՞ղ է մեկը գոյություն ունենալ առանց մյուսի։
- Արդյո՞ք սեռական ինքնությունն արմատավորված է ինչ-որ հիմնարար գոյաբանական տարբերության մեջ (օրինակ, կենսաբանության մեջ)։
- Սեռականությունը գենդերի, թե՞ կենսաբանական սեռի գործառույթ է։
Սեքսի փիլիսոփայության պատմություն խմբագրել
Արևմտյան փիլիսոփայության պատմության մեծ մասի ընթացքում սեքսի և սեռականության հարցերը դիտարկվել են միայն էթիկայի ընդհանուր առարկայի շրջանակներում։ Այնուամենայնիվ, շեղումներ են եղել այս օրինաչափությունից, որոնցից ի հայտ է եկել սեռական խնդիրների մասին առանձին խոսելու ավանդույթը։
«Սեքսի և սիրո փիլիսոփայության հասարակությունը» (անգլ.՝ Society for the Philosophy of Sex and Love) մասնագիտական խումբ է, որը մտնում է Ամերիկյան փիլիսոփայական ասոցիացիայի կազմի մեջ։
Սեռական ցանկություն խմբագրել
Սեռական ակտիվության բարոյական գնահատականները որոշվում են սեռական ցանկության բնույթի մասին դատողություններով։ Այդ առումով փիլիսոփաները բաժանվում են երկու ճամբարի[1]․
Սեռականության բացասական ընկալումը, օրինակ՝ Իմանուիլ Կանտի մոտ, ենթադրում է, որ սեռականությունը խարխլում է արժեքները և մարտահրավեր է նետում այլ մարդկանց հանդեպ մեր բարոյական վերաբերմունքին։ Սեքսը, Կանտի կարծիքով, «սիրելի մարդուն հակման առարկա է դարձնում»[2]։ Այս իմաստով սեքսը հաճախ խորհուրդ է տրվում միայն սերունդը շարունակելու նպատակով։ Երբեմն համարվում է, որ սեռական ամուրիությունը հանգեցնում է ավելի լավ կամ առավել բարոյական կյանքի[3]։ Իսկ Ռասել Վանոյի և Իրվինգ Սինգերի կարծիքով, սեռական ակտիվությունից երկու կողմն էլ հաճույք է ստանում։
Ենթադրյալ այլասերումներ խմբագրել
Թոմաս Նագելը առաջարկում է, որ մարդկային սեռականության համար բնական են միայն փոխադարձ սեռական գրգռմամբ սեռական փոխհարաբերությունները։ Այլասերված սեռական հանդիպումներ կամ դեպքեր կլինեն դրանք, երբ այդ փոխադարձ գրգռումը բացակայում է, և որոնց ընթացքում մարդը դառնում է է ամբողջովին սեռական փորձի առարկա կամ ամբողջությամբ օբյեկտ[4]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Alan Soble. Internet encyclopedia of philosophy: Philosophy of Sexuality
- ↑ Kant, Immanuel. Lectures on Ethics, p. 163
- ↑ St. Paul's praising, in 1 Corinthians 7, sexual celibacy as the ideal spiritual state.
- ↑ Nagel's "Sexual Perversion," pp. 15-17.
Գրականություն խմբագրել
- Aquinas, St. Thomas. Summa Theologiae. Cambridge, Eng.: Blackfriars, 1964-76.
- Augustine, St. (Aurelius). On Marriage and Concupiscence, in The Works of Aurelius Augustine, Bishop of Hippo, vol. 12, ed. Marcus Dods. Edinburgh, Scot.: T. & T. Clark, 1874.
- Baker, Robert, Kathleen Wininger, and Frederick Elliston, eds. Philosophy and Sex, 3rd edition. Amherst, N.Y.: Prometheus, 1998.