Սառա Սադիկովա
Սառա Սադիկովա (թաթ.՝ Sara Ğarif qızı Sadıyqova, նոյեմբերի 1, 1906[1], Կազան, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 7, 1986[1], Կազան, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), թաթար կոմպոզիտոր, դերասանուհի և երգչուհի։ Նա առաջին պրոֆեսիոնալ կին կոմպոզիտորն էր թաթարների մեջ։ ՌՍՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (1984)։ Թաթարական Ինքնավար ՍՍՀ ժողովրդական արտիստ (1977)։
| Սառա Սադիկովա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 1, 1906[1] |
| Ծննդավայր | Կազան, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | հունիսի 7, 1986[1] (79 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Կազան, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Կազանի Նովո Տատարսկի սլոբոդայի թաթարական գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Մոսկվայի կոնսերվատորիա |
| Մասնագիտություն | օպերային երգչուհի և կոմպոզիտոր |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Երեխաներ | Älfiä Aydarskaya? |
 Sara Sadykova Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Սառա Սադիկովան ծնվել է 1906 թվականի նոյեմբերի 1-ին Կազանի կենտրոնում, Պարիժսկայա Կոմունա փողոցում, թիվ 18 տանը։ Ծնվելիս ստացել է Բիբիսարա անունը։
Ծնողներն էին Գարիֆ և Բիբիգաիշա Սադիկովները, պապիկը՝ Ահմադշան (ծառայում էր որպես Կազանի նավամատույցի գանձապահ Բիշբալտա (Ադմիրալտեյսկայա) բնակավայրում)։
Սովորել է Ֆաթիհա Այտովայի հայտնի թաթարական կանանց գիմնազիայում, ապա Կազանի մանկավարժական քոլեջում։
1922-1928 թվականներին սովորել է մեներգեցողության դասարանում, 1934-1938 թվականներին թաթարական օպերային ստուդիայում, ապա Մոսկվայի Չայկովսկու անվան կոնսերվատորիայում։ Նրա ուսուցիչներից են Ցիբուշչենկոն և Մարիա Գրիգորիևնան։
1930-1934 թվականներին աշխատել է Կազանում՝ Թաթարական պետական ակադեմիական թատրոնի թատերախմբում։
1938-1948 թվականներին՝ Թաթարական օպերայի և բալետի թատրոնի մեներգչուհի։
Սադիկովան մահացել է 1986 թվականի հունիսի 7-ին։ Նրան թաղել են Կազանի թաթարական գերեզմանատանը։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
- Շուրջ 400 երգեր
- Երաժշտություն 18 ներկայացման համար
Երաժշտական կոմեդիաներ Ռ․ Գ․ Գուբայդուլինի հետ համագործակցությամբ՝
- «Мәхәббәт җыры» (Սիրո երգը), 1971
- «Кияүләр» (Փեսացուներ), 1972
Թատերական աշխատանքներ խմբագրել
- «Սանիա» (Գ․ Ալմուհամեդովի, Վ․ Բինոգրադովի, Ց․ Գաբաշի օպերան)
- «Փախչողը» Ահմեդ Ֆայզի և ն․ Ժիգանով (Ռայհան)
- «Գալիյաբանու» Մ․ Ֆայզի
- «Ոտնամաններ», «Իլդար» и «Կանդր գետի վրա» Ք․ Տինչուրին և Ս․ Սայդաշև
- «Наёмщик» Տ․ Գիզզատ և Ս․ Սայդաշև
- «Արշին մալ ալան» Ու․ Հաջիբեկով (Ասիա)
Մրցանակներ, պարգևներ խմբագրել
- Թաթարական ՍՍՀ վաստակավոր արտիստ (1939)
- Թաթարական ՍՍՀ ժողովրդական արտիստ(1977)
- ՌՍՖՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ(1984)
- Գ․ Տուկայի անվան Թաթարստանի պետական մրցանակ[2] (1990, հետմահու)
Հիշատակ խմբագրել
- Սառա Սադիկովայի անվան թանգարան և դպրոց (Թաթարստանի Ապաստովսկի շրջանի Տուտաևո գյուղ, 2006)[3]
- Սառա Սադիկովայի անվան փողոցներ Կազանում և Ապաստովո գյուղում(Թաթարստան)[3]
- Սադիկովայի անվան համերգասրահ (Նաբերեժնիե Չելնի, Թաթարստանի Հանրապետություն)
- 2021 թվականի փետրվարի 19-ին Կազանի պատմական կենտրոնում Սառա Սադիկովայի պատվին հուշատախտակ է բացվել Կարիմ Տինչուրին փողոցի թիվ 7ա տան ճակատին։ Հուշատախտակի վրա գրված է Թաթարստանի Հանրապետության երկու պաշտոնական լեզուներով՝ թաթարերեն և ռուսերեն․ «1963-1977 թվականներին այս տանը ապրել է նշանավոր դերասանուհի, երգչուհի, կոմպոզիտոր Սառա Սադիկովան»։
Գրականություն խմբագրել
- Зайнашева, Гульшат Хисамовна. Песня — её крылья. — «Азат хатын», 1965, № 1.
- Я. Нурлыгаянов. Родник мелодий. — «Казан утлары», 1973, № 2.
- К. Тимбикова. О песне. — «Азат хатын», 1979, № 3 (на татарском языке).
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սառա Սադիկովա» հոդվածին։ |
- Сара Садыкова на портале Республики Татарстан
- Сайт "Сара моңнары"
- Айдарская А. «О Саре Садыковой (воспоминания дочери)» Արխիվացված է Նոյեմբեր 8, 2007 Wayback Machine-ի միջոցով:
- Стихи (Шигырьләр) Արխիվացված է Նոյեմբեր 8, 2007 Wayback Machine-ի միջոցով:
- https://www.business-gazeta.ru/article/100042
- Թաթարստանի պետական մրցանակներ Թաթարստանի նախագահի պաշտոնական կայքում
- Закон Республики Татарстан № 25-ЗРТ от 24 марта 2004 года «О государственных наградах Республики Татарстан»
- Положение о государственных наградах РСФСР, утверждённое Указом Президиума Верховного Совета РСФСР от 27 января 1983 г.(չաշխատող հղում)
- Перечень утративших силу нормативных правовых актов о почётных званиях РСФСР (Приложение к Указу Президента Российской Федерации от 30 декабря 1995 г. № 1341) Արխիվացված է Սեպտեմբեր 27, 2007 Wayback Machine-ի միջոցով:
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ http://gabdullatukay.ru/rus/tukay-prize/laureates/, Лауреаты премии Тукая
- ↑ 3,0 3,1 «Музей Сара Садыковой». Официальный сайт администрации Апастовского муниципального района. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 16-ին.