Ռիո Աբիսեո ազգային պարկ
Ռիո Աբիսեո ազգային պարկ (իսպ. Parque Nacional del Río Abiseo), ազգային պարկ, որը գտնվում է Պերուի Սան Մարտին շրջանում[1]: 1990 թվականից այն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկում: Այգում բնակվում են բուսական և կենդանական աշխարհի բազմաթիվ տեսակներ, ինչպես նաև կան նախակոլումբոսյան շրջանի ավելի քան 30 հնագիտական տեղամասեր: 1986 թվականից զբոսայգու որոշ հատվածներ փակվել են զբոսաշրջիկների համար` ինչպես բնական, այնպես էլ հնագիտական միջավայրերի փխրունության պատճառով:
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | national park of Peru? |
| Երկիր | .svg){kind=small} Պերու |
| Վարչատարածք | Սան Մարտին տարածաշրջան |
| Հիմնվել է | 1983 |
| Մակերես | 2724 կմ² և 272 407,95 հեկտար |
| Կոորդինատներ: 7°45′ հվ. լ. 77°15′ ամ. ե. / 7.750° հս․. լ. 77.250° ավ. ե. | |
  | |
Աշխարհագրություն և կլիմաԽմբագրել
Ռիո Աբիսեո ազգային պարկը գտնվում է Պերուի Անդերի արևելյան լանջին՝ Մարանիոն և Ուալյագա գետերի միջև, ընդգրկում է 2745,2 կմ² տարածք: Մասնավորապես, այգին ընդգրկում է Աբիսեո գետի ավազանի մոտ 70 %-ը: Այգին գտնվում է ծովի մակարդակից 350 մ-ից մինչև 4200 մ բարձրության վրա:
Այգին տեղակայված է յոթ կլիմայական գոտիներում՝ սկսած ալպյան մարգագետիններից և լեռնային անտառներից մինչև չոր անտառներն ու արևադարձային խոնավ անտառները: Տեղումները տատանվում են տարեկան 500-ից 2000 մմ-ի սահմաններում: Խոնավ լեռնային անտառը, որն զբաղեցնում է այգու մեծ մասը, բաղկացած է ցածր ծառերից, մամուռներից և քարաքոսերից: Այս էկոհամակարգը գոյություն ունի մոտ 2300 մ բարձրությունների վրա: Խոնավությունը կայուն է, անձրևներն տեղում են ամբողջ տարվա ընթացքում, հատկապես մեծ բարձրությունի վրա: Հողը թթվային է:
Վայրի բնությունԽմբագրել
Այգում բնակվում է դեղնապոչ կապիկը (Oreonax flavicauda), որը որոշ ժամանակ համարվել է անհետացած և հանդիսանում է տարածաշրջանի էնդեմիկ: Մեծ մասամբ հենց ոչնչացման վտանգի տակ գտնվող այդ տեսակի առկայության պատճառով է, որ տարածքն ստացել է ազգային պարկի կարգավիճակ և հայտնվել Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցուցակում։
Այգու կենդանական աշխարհի այլ հայտնի ներկայացուցիչներից են՝
- Անդյան պենելոպա (Penelope montagnii)
- Կարմիր կապիկը (Alouatta seniculus)
- Սպիտակաճակատ կոատա (Ateles belzebuth, վտանգի տակ)
- Յագուար (Panthera onca)
- Թագավորական անգղ (Sarcoramphus papa)
- Միրիկինա (Aotus trivirgatus)
- Սալիվանյան կրաքս (Mitu salvini)
- Պերուական եղջերու (Hippocamelus antisensis, վտանգի տակ)
- Լեռնային պաքա (Agouti taczanowskii, վտանգի տակ)
- Տաչանովսկու սուզաբադ (Podiceps taczanowskii)
- Կարմրաչք սուզաբադ (Netta erythrophthalma)
- Ակնոցավոր արջ (Tremarctos ornatus, վտանգի տակ)
- Անգղ-հնդկահավ (Cathartes aura)
- Սպիտակաճակատ կապուցին (Cebus albifrons cuscinus)
- Սուրինամյան ամազոն (Amazona ochrocephala)
- Երկարաքիթ արմադիլլո (Dasypus pilosus)[2]
- Phacellodomus berlepschi (վտանգի տակ)
- Դեղնահոնք տուկանետ (Aulacorhynchus huallagae, վտանգի տակ)
Ընդհանուր առմամբ, այգու լեռնաշխարհում գրանցվել է 980 բուսատեսակ, որոնցից 13-ը էնդեմիկ են, իսկ նրա ամբողջ տարածքում՝ շուրջ 5000 բուսատեսակ:
ՀնագիտությունԽմբագրել
Այգու տարածքում ամենամեծ և ամենահայտնի հնագիտական տարածքը Գրան Պահատենն է, որը գտնվում է տարածաշրջանի սահմանի մոտ գտնվող բլրի գագաթին: Մոտակայքում են գտնվում Լոս Պինչուդոսի ավերակները (բացվել է 1965 թվականին), որը քարե գերեզմանների շարք է: Այգու տարածքում կատարվող հնագիտական ուսումնասիրությունների մեծ մասը անցկացվում է Կոլորադոյի համալսարանի աշխատակիցների կողմից:
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ SERNANP info page about Rio Abiseo National Park (իսպ․)
- ↑ Superina, M., Abba, A.M. (2014)։ «Dasypus pilosus» 2014։ էջ e.T6291A47441122։ doi:10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T6291A47441122.en