Մարֆա Ռաբկովա
Մարթա Ռաբկովա (Մարիա Ալեքսանդրովնա Ռաբկովա, Ռյաբկովա[2], բելառուս․՝ Марфа Рабкова, Марыя Аляксандраўна Рабкова), բելառուս իրավապաշտպան, «Վեսնա» իրավապաշտպանական կենտրոնի կամավորների համակարգող։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 17-ին ձերբակալվել է, նրան մեղադրանք է առաջադրվել Բելառուսի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի երեք հոդվածներով, նրան սպառնացել է մինչև 12 տարվա ազատազրկում։ 2020 թվականին նա բելառուս երեք այլ իրավապաշտպանների հետ արժանացել է «Մարդը մարդուն» միջազգային մրցանակի։
| Մարֆա Ռաբկովա | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 6, 1995[1] (29 տարեկան) |
| Քաղաքացիություն |  Բելառուս |
| Մասնագիտություն | իրավապաշտպան և Քաղաքական բանտարկյալ |
| Աշխատավայր | «Վեսնա» իրավապաշտպանական կենտրոն |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Կենսագրություն խմբագրել
2012 թվականին ընդունվել է Բելառուսի Մաքսիմ Տանկի անվան պետական մանկավարժական համալսարան՝ «Կենսաբանություն և աշխարհագրություն» մասնագիտությամբ։ 2016 թվականին ստիպված է եղել հետ վերցել իր փաստաթղթերը բողոքի ակցիային մասնակցելու համար համալսարանի ղեկավարության ճնշման ներքո։ Փորձել է վերականգնվել Մոսզի ավարտի ուսումը նույն մասնագիտությամբ, բայց, իր իսկ խոսքերով, հանձնաժողովը փորձել է խոչընդոտել իր ընդունմանը[3]։ Ըստ իր հայտարարության՝ Գիլևի պետական համալսարանում որպես «հատուկ ծառայությունների զանգերով նրան մի քանի անգամ ազատել են աշխատանքից, երբեմն էլ հենց հարցազրույցի ժամանակ ասում էին, որ չեն կարող նրան աշխատանքի ընդունել, քանի որ «այնտեղից» են զանգահարել[3]։ 2017 թվականին ընդունվել է Վիլնյուսի Եվրոպական հումանիտար համալսարան՝ միջազգային իրավունք և ԵՄ իրավունք մասնագիտությամբ[3]։ Մի քանի տարի զբաղվել է իրավապաշտպանական գործունեությամբ[4]։ 2019 թվականին ղեկավարել է բելառուսական «Վեսնա» իրավապաշտպանական կենտրոնի կամավորական ծառայությունը[3]։
2020 թվականին Մարթա Ռաբկովան մասնակցել է խաղաղ հավաքների դիտարկմանը, ակտիվորեն մասնակցել 2020 թվականի նախագահական ընտրությունների դիտարկմանը («Մարդու իրավունքների պաշտպանները հանուն ազատ ընտրությունների» կամպանիա)[5]։ Զանգվածային ցույցերի մեկնարկից հետո նա փաստագրել է ցուցարարների նկատմամբ անվտանգության ուժերի կողմից կիրառվող խոշտանգումների և դաժան վերաբերմունքի ապացույցները[5]։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 17-ին նրան Մինսկում բերման են ենթարկել Բելառուսի Հանրապետության ՆԳՆ Կազմակերպված հանցագործությունների և կոռուպցիայի դեմ պայքարի գլխավոր վարչության աշխատակիցները և խուզարկություն են կատարել այն բնակարանում, որտեղ նա ապրում էր ամուսնու հետ։ Սկզբում նա կալանավորվել է Բելառուսի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 293-րդ հոդվածի 3-րդ մասով («Զանգվածային անկարգություններին մասնակցելու կամ նման գործողությունների ֆինանսավորման համար») քրեական գործի շրջանակներում և 2020 թվականի սեպտեմբերի 19-ին տեղափոխվել է Մինսկի թիվ 1 Քննչական մեկուսարան[5]։ Մեղադրանքի համար հիմք է հանդիսացել այն նյութական օժանդակությունը, որը Ռաբկովան տրամադրել է խաղաղ ցույցերի համար դատապարտված մարդկանց տուգանքները վճարելու համար[4]։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 21-ին բելառուսական իրավապաշտպան 11 կազմակերպություններ Ռաբկովային ճանաչել են որպես քաղբանտարկյալ[5]։ 2020 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Amnesty International-ը Ռաբկովային ճանաչել է որպես խղճի բանտարկյալ և կոչ արել անհապաղ և անվերապահորեն ազատ արձակել նրան[6]։ 2020 թվականի նոյեմբերին Բունդեստագի պատգամավոր Ագնեշկա Բրուգերը ստանձնել է Ռաբկովայի շեֆությունը[7]։ Եվրոպական հումանիտար համալսարանի դասախոսները ստորագրել են երաշխավորություն՝ փորձելով փոխել Մարթայի խափանման միջոցը չհեռանալու մասին ստորագրությամբ, որպեսզի նա կարողանա իր ուսումն ավարտել հեռակա կարգով[3]։ Բանտարկության ընթացքում Ռաբկովան սկսել է գանգատվել առողջության վատթարացումից՝ սուր ատամի ցավից, ավշային հանգույցների բորբոքումից, որովայնի ստորին հատվածի ցավերից, սակայն քննչական մեկուսարանի վարչակազմը մի քանի ամիս մերժել է նրան բժշկական օգնություն ցուցաբերելու խնդրանքը[8]։ Ամուսնու խոսքով՝ քննչական մեկուսարանում գտնվելու մեկ տարվա ընթացքում Մարթան վարակվել է կորոնավիրուսով և նիհարել 20 կիլոգրամով, արյան ճնշումն իջել է, մի քանի անգամ ուշագնաց է եղել[4]։ Քննչական մեկուսարանում գտնվելու ժամանակ հայրը մահացել է, սակայն նրան թույլ չեն տվել մասնակցել հրաժեշտի արարողությանը[4]։ 2021 թվականի փետրվարին Ռաբկովային նոր մեղադրանք է առաջադրվել՝ 130-րդ հոդվածի 3-րդ մասով («Իշխանությունների նկատմամբ սոցիալական թշնամանքի հրահրում անհայտ անձանց կողմից») և 285 հոդվածի 2-րդ մասով («Մասնակցություն հանցավոր կազմակերպությանը»)։ Ռաբկովային առաջադրված բոլոր մեղադրանքների հիման վրա նրան սպառնում է 12 տարվա ազատազրկում[9]։
2021 թվականին Մարթա Ռաբկովան արժանացել է «Մարդը մարդուն» միջազգային մրցանակի (լատին․՝ Homo homini)[10]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ https://prisoners.spring96.org/be/person/marfa-rabkova
- ↑ «Белорусской правозащитнице Рябковой продлили арест до 17 июня». Интерфакс. 2021 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Переживала, что "недоученная". Студенческий путь Марфы Рабковой». Правозащитный центр «Весна». Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Правозащитница год в тюрьме: история Марфы Рабковой». Deutsche Welle. 2021 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Требуем немедленного освобождения политзаключенной, правозащитницы ПЦ "Весна" Марфы Рабковой». Правозащитный центр «Весна». Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Заявление: Марфа Рабкова и остальные узники совести в Беларуси должны быть освобождены». 2020 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Bundestagsabgeordnete übernehmen Patenschaften für Marfa Rabkova, Raman Bahnavets und Stanislau Mikhailau» (գերմաներեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Amnesty International: Потребуйте начать лечение правозащитницы Марфы Рабковой, которой в СИЗО отказывают в медпомощи». Правозащитный центр «Весна». Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Марфа Рабкова, координаторка Волонтерской службы "Весны", правозащитница». Правозащитный центр «Весна». Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Находящиеся под стражей белорусские правозащитники награждены премией Homo Homini». Naviny.by. 2021 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Правозащитница год в тюрьме: история Марфы Рабковой». Deutsche Welle. 2021 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- Профиль на сайте правозащитного центра «Весна»
- Профиль на сайте dissidentby.com