Պահ (միավոր)
Պահ, ժամանակի միջնադարյան միավոր։ Արեգակնային ժամացույցի վրա ստվերի շարժումը արեգակնային ժամում ծածկում էր 40 ակնթարթ՝ արևածագի և մայրամուտի միջև ընկած ժամանակահատվածի տասներկուերորդ մասը։ Արեգակնային ժամի տեւողությունը կախված էր օրվա տևողությունից, որն իր հերթին տարբերվում էր սեզոնին համապատասխան[1]:Թեև ժամանակակից վայրկյաններում պահի երկարությունը ֆիքսված չէր, միջինում միջնադարյան պահը համապատասխանում էր 90 վայրկյանի։ Արեգակնային օրը կարելի է բաժանել 24 ժամերի՝ հավասար կամ անհավասար երկարությամբ[2][3], առաջինը կոչվում է բնական կամ հավասարաչափ, իսկ երկրորդը՝ արհեստական։ Ժամը բաժանված էր չորս պունկտաների (քառորդ ժամ), 10 րոպե կամ 40 րոպե[4]։
Միավորն օգտագործվել է միջնադարյան հաշվիչների կողմից մինչև մեխանիկական ժամացույցի և 60 միավորային համակարգի ներդրումը 13-րդ դարի վերջում։ Միավորը չէր օգտագործվի առօրյա կյանքում։ Միջնադարյան հասարակ մարդկանց համար ժամանակի անցման հիմնական նշանը օրվա ընթացքում ընդմիջումներով աղոթքի կանչն էր։
Պահի մասին հայտնաբերված ամենավաղ հիշատակումը վերաբերվում է Արժանապատիվ Բեդեի 8-րդ դարի գրվածքներին[5], ով համակարգը նկարագրում է որպես 1 արեգակնային ժամ = 4 պունկտա = 5 լուսնային կետ[6][7] = 10 րոպե = 15 մաս = 40 մոմենտ։ Բեդեին հիշատակել է հինգ դար անց և՛ Բարթոլոմեոս Անգլիկուսը, իր վաղ հանրագիտարանում ՝Իրերի հատկությունների մասին[8], ինչպես նաև Ռոջեր Բեկոն[7]։ Պահը հետագայում բաժանվեց 12 ունցիա՝ յուրաքանչյուրը 47 ատոմից, թեև այդպիսի բաժանումներ երբևէ չի կարող օգտագործվել դիտարկման ժամանակ օգտագործվող սարքավորումների հետ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ North, John David (1988). Chaucer's Universe. University of Michigan Press.
- ↑ Bede (1999). The Reckoning of Time. Liverpool University Press. էջ 267. ISBN 9780853236931. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ Bacon, Roger. Opera quaedam hactenus inedita. Oxford University Press. էջ 45. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Bede (1999). The Reckoning of Time. Liverpool University Press. էջ 268. ISBN 9780853236931. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ Bede (1999). The Reckoning of Time. Liverpool University Press. էջ 15. ISBN 9780853236931. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ Bede (1999). The Reckoning of Time. Liverpool University Press. էջ 73. ISBN 9780853236931. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Bacon, Roger. Opera quaedam hactenus inedita. Oxford University Press. էջ 48. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 5-ին. Note the distinction between minucia and minuta, as well as the introduction of the ostenta, the precursor to the modern minute.
- ↑ Middle English dictionary. University of Michigan Press. 1977 թ․ դեկտեմբերի 31. էջ 644. ISBN 978-0472011360. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 5-ին.