Չար ոգի

Չար ոգի (պրաս.՝ *běsъ) չարագործ ոգի, դև, սլավոնական դիցաբանության և սլավոնների ժողովրդական քրիստոնեության մեջ։ Ժողովրդական դիվաբանությունում սլավոնները չար ոգու մասին պատկերացումները զարգացել են գրքային (եկեղեցական) ավանդույթի ազդեցության ներքո՝ մոտենալով և խառնվելով դևի հավատալիքներին։ Կրոնական հավատալիքների մեջ «չար ոգիների տիեզերքը» կարող է մեկնաբանվել տարբեր արատներով և հիվանդություններով, մասնավորապես՝ «կատաղությամբ»։

Ալեքսանդր Պուշկին «Ծեր չար ոգի»

Մոլեգնություն չար ոգուց

Համաձայն քրիստոնեական ուսմունքի, չար ոգիները կարող են «մտնել» մարդու մեջ, դա անվանվում է «մոլեգնություն չար ոգուց» (հուն.՝ δαιμονισθείς, δαιμονιζόμεν - դևերի ներխուժում)։ Հիսուս Քրիստոսի կողմից մարդկանց մեջից չար ոգիների վտարման մասին գրված է Ավետարանում, իսկ չար ոգու արտահայտած միտքը դարձել է թևավոր արտահայտություն՝ «Անունս լեգիոն է»։ Չար ոգին, որը մտել է մարդու մեջ ստիպում է նրան շատ ավելորդությունների, առաջացնում է հոգեկան տարբեր հիվանդություններ։ Չար ոգիներին առանձնացնում են յոթ մահացու մեղքերով, որոնց Քրիստոսը վտարեց Մարիամ Մագդաղենացու միջից։

Աստվածաբանական մեկնաբանություններ

Աստվածաբան Ա. Ի. Օսիպովը կարծում է, որ դևերը կարող են գործել մարդու մեջ և մարդու վրա, միայն այն դեպքում, եթե նա իրեն պահում է «ոչ Աստծո խոսքով», վկայակոչելով Անտոն Մեծի խոսքերը՝ «Եթե նա սկսում է ապրել հակառակ Աստծո պատվիրաններին, ապա նա միանում է չար ոգիներին»։ Նրա կարծիքով, չար ոգիները չունեն լիակատար իշխանություն մարդու վրա, այլապես չէին լինի սրբեր, պատվարժան և մարտիրոսներ։

Մշակույթում

Սուրբ Նիկիտա Բեսոգոնը հարվածում է չար ոգուն

• Նիկիտո Բեսոգոնը մարդ է ով ծեծի է ենթարկել չար ոգուն, որը փորձել էր նրան շեղել քրիստոնեությունն ընդունելուց և դառնալ հեթանոս։
• «Վանականը և Չար ոգին» 2016 թվականի ֆիլմն է ֆանտաստիկ դրամայի ժանրում՝ կատակերգության և միստիկայի տարրերով, որը պատմում է Լեգիոն անունով չար ոգիով տարված վանականի մասին։ Ֆիլմի գաղափարը կապված է 19-րդ դարի Նիլո-Սորի անապատի վանականների կյանքի և XII դարի Իոանն II արքեպիսկոպոսի կյանքի հետ, ով իշխանություն ուներ դևերի վրա։

Գրականություն

Հանրագիտարաններ

• Бес // «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — М. : Большая российская энциклопедия, 2005. — С. 411. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 3). — ISBN 5-85270-331-1.
• Иванов В. В., Топоров В. Н. Анчутка // Славянская мифология. Энциклопедический словарь. — М.: Эллис Лак, 1995. — С. 35. — ISBN 5-7195-0057-X.
• Лось Я. Л. (1890–1907)։ «Бес»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ 

Մենագրություններ

• Амфитеатров А. Дьявол в быту, легенде и литературе средних веков. — М.: Эксмо, 2003. — 800 с. — Серия «Великие посвященные». — ISBN 5-699-04469-8
• Антонов Д. И., Майзульс М. Р. Демоны и грешники в древнерусской иконографии: семиотика образа. — М.: Индрик, 2011.
• Гаврилов Д., Наговицын А. «Боги славян. Язычество. Традиция» — М.: Рефл-Бук, 2002.
• Джуан С. Какодемономания: экзорцизм, или Одержимость дьяволом // Странности нашего мозга / пер. А. А. Давыдова. — М.: Рипол Классик, 2008. — ISBN 978-5-386-00749-2
• Калашников В. «Боги древних славян», — М.: Белый город, 2003.
• Левкиевская Е. Е. Мифы русского народа. — М.: Астрель, 2000. — С. 442—445. — 528 с. — (Мифы народов мира). — ISBN 5-17-002811-3
• Попов М. Бестиарий. Бесы и черти // Мир фантастики. — № 7 (71); июль 2009. — С. 126—130.

Եկեղեցական աղբյուրներ

• игумен Нектарий (Морозов) (2011-05-20)։ «Между другом и врагом. Беседа об ангелах и демонах : [интервью]»։ pravoslavie.ru 
• «Бесы : подборка высказываний св. отцов и церковной библиографии»։ verapravoslavnaya.ru 
• «Мнение священнослужителей о бесах, демонах и отчитке : видео»։ bogistina.info