Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն

Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն;
Ծնվել է	հունիսի 21, 1805
Ծննդավայր	Պլիմուտ (Մասաչուսեթս), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Մահացել է	օգոստոսի 28, 1880 (75 տարեկան)
Մահվան վայր	Սոմերվիլ, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Գերեզման	Մաունթ Օբերն գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրթություն	Հարվարդի բժշկական դպրոց (1829)
Մասնագիտություն	քիմիկոս, երկրաբան և բժիշկ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ և Montyon Science Award?
Անդամություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
	Charles Thomas Jackson Վիքիպահեստում

Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն (հունիսի 21, 1805(1805-06-21)^[1], Պլիմուտ (Մասաչուսեթս), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ^[2] - օգոստոսի 28, 1880(1880-08-28)^[1], Սոմերվիլ, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ), ամերիկացի բժիշկ, գիտնական, որն ակտիվ գործունեություն է ծավալել բժշկության, քիմիայի, հանքաբանության և երկրաբանության ոլորտներում։

Կյանք և ստեղծագործական գործունեություն խմբագրել

Չարլզ Թոմաս Ջեքսոնը ծնվել է Մասաչուսեթում, Նոր Անգլիայի նշանավոր ընտանիքում, եղել է Ռալֆ Ուալդո Էմերսոնի աներձագը և ավարտել է Հարվարդի բժշկական դպրոցը 1829 թվականին, որտեղ արժանացել է Բոյլսթոնի մրցանակին իր ատենախոսության համար։ Հարվարդում սովորելու ընթացքում նա իր ընկերոջ Ֆրենսիս Ալջերի հետ կատարելց Նոր Շոտլանդիայի երկրաբանական հետազոտություն, ինչը բարձրացրեց նրա հետաքրքրությունները երկրաբանության ոլորտում։ 1829 թվականին նա ճանապարհորդեց Եվրոպա, որտեղ մի քանի տարի սովորեց և՛ բժշկություն, և՛ երկրաբանություն և ծանոթացավ եվրոպացի նշանավոր գիտնականների և բժիշկների հետ^[5]։ Միացյալ Նահանգներ վերադառնալուց հետո նա ակտիվ դեր խաղաց նոր նահանգային երկրաբանական հետազոտության շարժման մեջ՝ 1836-1844 թվականներին ծառայելով որպես Մեյնի, Ռոդ Այլենդի և Նյու Հեմփշիրի նահանգային երկրաբան։ 1844–1845-ին նա եղել է պղնձի գործարանի (անգլ.՝ Lake Superior Copper Company)-ի հանքարդյունաբերության խորհրդատու՝ առաջին ընկերություններից մեկը, որը փորձել է արդյունահանել Միչիգանի թերակղզու պղնձի հանքավայրերը Սուպերիոր լճում։ 1847 թվականին Ջեքսոնը նշանակվեց Միացյալ Նահանգների երկրաբան Սուպերիոր ցամաքային շրջանում, որը պատրաստվում էր դառնալ աշխարհի խոշորագույն պղնձի արդյունահանող շրջաններից մեկը։ Նրա ուղղորդումն այդ հարցման մեջ դարձավ աղետ, և նա հեռացվեց իր պաշտոնից, և հարցման ավարտը հանձնվեց իր օգնականներ Ջոն Ուելս Ֆոսթերին և Ջոսիա Դուայթ Ուիթնիին։ Ջեքսոնին հատկապես հիշվում են մի շարք դառը հակամարտություններով, որոնք իրենց հետքերը թողեցին իր ժամանակի գիտական և սոցիալական տեսարաններում։

Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն

Ջեքսոնը նաև պնդում է արել (1849թ.) այն հայտնագործության համար, որ Սուպերիոր լճի (անգլ.՝ Lake Superior) արտասովոր պղնձի հանքավայրերը, հակառակ բոլոր նախկին երկրաբանական ակնկալիքներին, կարող են հաջողությամբ արդյունահանվել, թեև այդ ժամանակ հիմնականում ընդունված էր, որ այդ հայտնագործության վարկը պատկանում էր. վերջերս մահացած Դուգլաս Հութոնին (անգլ.՝ Douglass Houghton), ով եղել է Միչիգանի առաջին նահանգային երկրաբանը։ Հետագայում պատմական ապացույցները ցույց են տալիս, որ Ջեքսոնի պնդումն իր մասին հիմնավոր էր, և նրա հանքաբանական պատկերացումները զգալիորեն գերազանցում էին իր հասակակիցներին, ներառյալ Հոութոնին։ Տարածված կարծիք կա, որ 1873 թվականին Ջեքսոնը տառապել է հոգեկան հիվանդությամբ, երբ տեսել է Մորթոնի տապանաքարը, և իր կյանքի մնացած մասը անցկացրել է Մաքլինի ապաստարանում, Մասաչուսեթում, որտեղ նա մահացել է 1880 թվականի օգոստոսի 28-ին^[6]։ Իրականում, Ջեքսոնը ձախ ուղեղի կաթված է ստացել, որն ազդել է նրա խոսքի վրա, և չնայած նա երբեք չի վերականգնել իր խոսքը, նա համագործակցում էր և չէր ցուցաբերում «խելագարության ոչ պատշաճ վարքագիծ^[7]։ Նա թաղված է Մասաչուսեթ նահանգի Մաունթ Օբերն գերեզմանատանը, իր մրցակիցներից մեկի՝ դոկտոր Ուիլյամ Թ. Գ. Մորթոնի հետ (անգլ.՝ Dr. William T. G. Morton).

Ժառանգություն խմբագրել

2021 թվականին Նյու Հեմփշիր նահանգի Ջեքսոն քաղաքի բնակիչները քվեարկեցին նախագահ Էնդրյու Ջեքսոնի անունը փոխարինել Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն անունով՝ որպես քաղաքի համանուն^[8]։

Ընտրված աշխատանքներ խմբագրել

Jackson, Charles Thomas (1861). A Manual of Etherization: Containing Directions for the Employment of Ether. Boston: J. B. Mansfield.

Գրականություն խմբագրել

Չարլզ Ջեքսոնի գերեզմանը

Wolfe, Richard & Richard Patterson (2007). Charles Thomas Jackson: The Head behind the Hands. Novato, CA: Historyofscience.com. ISBN 978-0-930405-89-2.
Fenster, J. M. (2001). Ether Day: The Strange Tale of America's Greatest Medical Discovery and the Haunted Men Who Made It. New York: Harper Collins. ISBN 0-06-019523-1.
Kendall, Amos (1852). Morse's patent, full exposure of C.T. Jackson's pretensions to the invention. Washington: Jno. T. Towers. «telegraph charles jackson thomas.»
Krause, David J. (1992). The Making of a Mining District: Keweenaw Native Copper 1500-1870. Detroit, MI: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-2407-X.
Lord, Joseph L.; Lord, Henry C. (1948). A Defence of Dr. Charles T. Jackson's Claims to the Discovery of Etherization. Boston: Littell's Living Age. էջ 25. «ether charles jackson thomas.»
"Charles Thomas Jackson." Dictionary of American Biography Base Set. American Council of Learned Societies, 1928–1936.
"Charles Thomas Jackson." Webster's American Biographies. G. & C. Merriam 1975.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Kelly H. A., Burrage W. L. Jackson, Charles Thomas // American Medical Biographies — 2 — Baltimore: The Norman, Remington Company, 1920.
↑ Find A Grave — 1996.
↑ https://www.masshist.org/october-2016-2016-10-01
↑ «Pilgrim Hall Museum - Museum Exhibits - The Ether War». www.pilgrimhall.org. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 1-ին.
↑ Peggy M. Baker. «The Ether War: In Sickness & In Health: Medicine in the Old Colony». www.pilgrimhall.org. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 2-ին.
↑ Patterson, Richard (2007 թ․ օգոստոս). «Dr Charles Thomas Jackson's (1805-80) life after death: the 20th century mythology». Journal of Medical Biography. 15 (3): 147–152. doi:10.1258/j.jmb.2007.06-17. ISSN 0967-7720. PMID 17641787.
↑ McKenzie, Margaret (2021 թ․ մայիսի 17). «Jackson voters rededicate town, ban fireworks». The Conway Daily Sun. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 25-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Woodworth J. B. (1897). «Charles Thomas Jackson». The American Geologist. 20: 69–110.- Contains an extensive bibliography of Jackson's writings
Obituary, "Dr. Charles Thomas Jackson", 2 October 1880, p. 218

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն» հոդվածին։

[_d29a8276b2492ef2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.

[_87b06caec1edd8f2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Kelly H. A., Burrage W. L. Jackson, Charles Thomas // American Medical Biographies — 2 — Baltimore: The Norman, Remington Company, 1920.

[_60d889b13ad882f4-3] Find A Grave — 1996.

[_c6b55a1d35c2dd99-4] ttps://www.masshist.org/october-2016-2016-10-01

[5] «Pilgrim Hall Museum - Museum Exhibits - The Ether War». www.pilgrimhall.org. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 1-ին.

[6] Peggy M. Baker. «The Ether War: In Sickness & In Health: Medicine in the Old Colony». www.pilgrimhall.org. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 2-ին.

[7] Patterson, Richard (2007 թ․ օգոստոս). «Dr Charles Thomas Jackson's (1805-80) life after death: the 20th century mythology». Journal of Medical Biography. 15 (3): 147–152. doi:10.1258/j.jmb.2007.06-17. ISSN 0967-7720. PMID 17641787.

[8] McKenzie, Margaret (2021 թ․ մայիսի 17). «Jackson voters rededicate town, ban fireworks». The Conway Daily Sun. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 25-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Չարլզ Թոմաս Ջեքսոն

Ծնվել է	հունիսի 21, 1805(1805-06-21)^[1]
Ծննդավայր	Պլիմուտ (Մասաչուսեթս), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ^[2]
Մահացել է	օգոստոսի 28, 1880(1880-08-28)^[1] (75 տարեկան)
Մահվան վայր	Սոմերվիլ, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Գերեզման	Մաունթ Օբերն գերեզմանատուն^[3]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրթություն	Հարվարդի բժշկական դպրոց (1829)^[2]
Մասնագիտություն	քիմիկոս, երկրաբան և բժիշկ
Պարգևներ և մրցանակներ	Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ և Montyon Science Award? ^[4]
Անդամություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Charles Thomas Jackson Վիքիպահեստում