Վիքիպեդիա

Շքեղ աղավնի

Շքեղ աղավնի (անգլ.՝ Fancy pigeon), պատկանում է ընտանի աղավնիների ցանկացած ցեղատեսակի, որը վայրի ժայռային աղավնու ընտելացված ձևն է։ Դրանք բուծվում են աղավնասերների կողմից՝ չափի, ձևի, գույնի և վարքի[1] հետ կապված տարբեր հատկանիշների համար և հաճախ ցուցադրվում են աղավնիների ցուցահանդեսներում, տոնավաճառներում և անասնաբուծական այլ ցուցահանդեսներում[2]։

Կան մոտ 800 աղավնիների ցեղատեսակներ; Հաշվի առնելով բոլոր տարածաշրջանային սորտերը ամբողջ աշխարհում, կարող է լինել 1100 ցեղատեսակ[3]։ Միայն շքեղ աղավնիների եվրոպական ցուցակում նշված է մոտ 500 ցեղատեսակ[4]։ Ոչ մի այլ ընտանի կենդանի չի ճյուղավորվել նման բազմազան ձևերի և գույների[5]։

Հայտնի է, որ Չարլզ Դարվինը խաչասերել է շքեղ աղավնիներին, մասնավորապես՝ Սառցե աղավնուն, որպեսզի ուսումնասիրի տեսակների[6] մեջ տատանումները, այս աշխատանքը կատարվել է նրա «Տեսակների ծագման մասին» բեկումնային հրապարակումից երեք տարի առաջ։

Աղավնիների ցուցադրություն խմբագրել

 
Ցուցադրվում են աղավնիների ցեղատեսակներ (1864)

Տարբեր երկրների աղավնասերները ցուցադրում են իրենց թռչունները տեղական, միջպետական կամ ազգային շոուներում և մրցում միմյանց դեմ մրցանակների[7] համար։ 2008-ին Ավստրալիայում երկրի տիպիկ շոուներից մեկում ցուցադրվել էին հարյուրավոր աղավնիներ և մրցանակներ հաղթողների համար։ Անգլիայում 1800-ականների կեսերին Ֆիլոպերիստերոն միությունը ամենամյա շոուներ էր անցկացնում[8][9]։ Կար նաև Լոնդոնի կոլումբիարիական միությունը։

Ցեղերի լայնածավալ տատանումները գրավեցին Չարլզ Դարվինի ուշադրությունը և մեծ դեր խաղացին էվոլյուցիայի վերաբերյալ գաղափարների ձևավորման գործում։ Որոշ երկրպագուներ ցուցահանդեսներ են կազմակերպում բացառապես աղավնիների համար։ Մեկը, որն անցկացվում է Բլեքփուլում, որը վարում է Royal Pigeon Racing ասոցիացիան, որին ամեն տարի մասնակցում է մոտ 25,000 մարդ և առաջացնում է շուրջ 80,000 ֆունտ ստերլինգ շահույթ, որը նվիրաբերվում է բարեգործությանը[10]։

Ամենամեծ աղավնիների ցուցադրությունն անցկացվում է Նյուրնբերգում՝ Գերմանիայի ազգային աղավնիների ցուցադրությունը, որը 2006 թվականի ցուցահանդեսում ուներ ավելի քան 33500 աղավնի[11]։

Միացյալ Նահանգներում կան հարյուրավոր տեղական, նահանգային և ազգային աղավնիների ակումբներ, որոնք հովանավորում են շոուներ։ Ամենամեծ շոուներն են National Young Bird Show-ն, որն անցկացվում է Լուիսվիլում, Կենտուկիում հոկտեմբերին, և National Pigeon Association-ի Grand National-ը, որն անցկացվում է տարբեր քաղաքում ամեն տարի, սովորաբար, հունվարին։

Խոշոր ցեղատեսակների ընտանիքներ խմբագրել

Այս խմբավորման համակարգը հարմարեցված է Ավստրալիայի Fancy Pigeons ազգային ստանդարտների գրքից[12]։ Քննարկվել է Միացյալ Թագավորության ստանդարտների նոր գիրքը, որը հետևել է գերմանական և եվրոպական խմբավորմանը։ Այս տարբերակը փոքր-ինչ տարբերվում է եվրոպական խմբավորման տարբերակներից. Հետևյալ համակարգը կամայական է և օգտագործվում է բացառապես ցեղատեսակի ապրանքներ կազմակերպելու համար, քանի դեռ խմբավորումը կարող է ընդունվել ամբողջ աշխարհում։

Ասիական փետուր և ձայնային աղավնիներ խմբագրել

 
Ֆանտեյլը փորձում է իրեն ավելի մեծ երևալ

Այս խումբը ներառում է լայնածավալ փետուրների համար մշակված ցեղատեսակներ, որոնք առաջացել են ասիական տարածաշրջանում, ինչպես նաև ցեղատեսակներ, որոնք մշակվել են նրանց շեփորի կամ ծիծաղի ձայնի համար։

  • Ֆանտեյլ
  • Ֆրիլբեք
  • Յակոբին
  • Լահոր
  • Շեփորահար
  • Անգլերեն շեփորահար

Գունավոր աղավնիներ խմբագրել

 
Դանի Սուաբյան

Այս աղավնիների մեծ մասը ծագում է Գերմանիայում և երբեմն նշվում են որպես գերմանական խաղալիքներ։ Կան բազմաթիվ տարբեր սորտեր՝ գույների և գծանշումների լայն ընտրանիով։

  • Հրեշտակապետ
  • Դանի Սուաբյան
  • Սաքսոնական դաշտային աղավնի
  • Սթարլինգ
  • Ծիծեռնակ
  • Թուրինգենյան դաշտային աղավնի
  • Սառցե աղավնի

Ծածկոցները և Բվերը խմբագրել

 
Աֆրիկյան բու

«Ծածկոցներ» բառն այստեղ վերաբերում է այս սորտերի կրծքավանդակի հակառակ փետուրին։ Այս խումբը աչքի է ընկնում նաև կարճ կտուցներով։

  • Աֆրիկյան բու
  • Չինական բու
  • Իտալական բու
  • Հին գերմանական բու
  • Արևելյան ծածկոցներ
  • Տուրբիտ

Հոմեր և հավի աղավնիներ խմբագրել

 
Գերմանացի գեղեցկուհի Հոմեր

Այս խումբը ներառում է ցեղատեսակներ, որոնք ի սկզբանե մշակվել են իրենց տնամերձ ունակության համար և ներառում են շոու տիպի մրցարշավային աղավնիներ։

Պուտերներ և Հնձվորներ խմբագրել

 
Պիգմի պուտեր

Այս խումբը ներառում է ցեղատեսակներ, որոնք բուծվում են խոպոպը փքելու ունակության համար։

  • Անգլերեն Պուտեր
  • Բրուններ Պուտեր
  • Գադիտանո Պուտեր
  • Հոլլե Հնձվոր
  • Ձիավոր Պուտեր
  • Նորվիչ Քրոփեր
  • Խոզուկ պուտեր
  • Պուտեր
  • Վուրբուրգի վահան մշակող սարք
  • Հին գերմանական մշակաբույսեր
  • Մագպի պուտեր

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Levi, Wendell (1977). The Pigeon. Sumter, South Carolina: Levi Publishing Co, Inc. ISBN 0-85390-013-2.
  2. ↑ Blechman, Andrew (2007). Pigeons-The fascinating saga of the world's most revered and reviled bird. St Lucia, Queensland: University of Queensland Press. ISBN 978-0-7022-3641-9.
  3. ↑ Schütte, Joachim (1971). «EINLEITUNG». Handbuch der Taubenrassen (գերմաներեն). Melsungen, Berlin, Basel, Wien: Neumann-Neudamm. ISBN 9783788800116. OCLC 74047160.
  4. ↑ «EE-list of fancy pigeons (ELFP)» (PDF). Entente Européenne d’Aviculture et de Cuniculture. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ ապրիլի 15-ին.
  5. ↑ Lyell, James C. (1881). Fancy Pigeons. London: Barnes & Noble. OCLC 8005808.
  6. ↑ Ross, John. «Darwin's Pigeons».
  7. ↑ «Bird lovers flock to pigeon show». Wauchope Gazette. Արխիվացված է օրիգինալից (Web article) 2008 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 22-ին.
  8. ↑ «Darwin's Pigeons». darwinspigeons.com (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  9. ↑ Secord, James A. (1981) Nature's Fancy: Charles Darwin and the Breeding of Pigeons Isis 72(262):162-186.
  10. ↑ «Fanciers flock to fund foundation». Bebden Bridge Times. Արխիվացված է օրիգինալից (Web article) 2008 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 24-ին.
  11. ↑ Child, Brad (2007). «"Pigeon Pals Tour" Part II». Purebred Pigeon (March/April 2007). էջեր 71, 72.
  12. ↑ Seymour, Rev. Colin (Ed)(2006) Australian Fancy Pigeons National Book of Standards.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Շքեղ_աղավնի&oldid=9277909» էջից