Նարնջագույն հեղափոխություն

Նարնջագույն հեղափոխություն (ուկր.՝ Помаранчева революція), բողոքի շարունակական ցույցերի և քաղաքական այլ իրադարձությունների շարք, որոնք տեղի են ունեցել Ուկրաինայում 2004 թվականի նոյեմբերից մինչև 2005 թվականի հունվար ամիսը՝ որպես երկրում անցկացված նախագահական ոչ արդար ընտրությունների անմիջական հետևանք:

Նարնջագույն հեղափոխություն

Պատմություն

Հայտարարվել է, որ այդ ընտրությունները եղել են զանգվածաբար կոռումպացված, անցել են ընտրողներին վախեցնելու մթնոլորտում, բացի այդ՝ տեղ են գտել ընտրական խարդախություններ: Վերոնշյալ ժամանակամիջոցում Ուկրաինայի մայրաքաղաք Կիևը վերածվել է քաղաքացիական անհնազանդության, դիմադրության շարժման կենտրոնի, որտեղ բողոքի գործողություններին յուրաքանչյուր օր մասնակցել են հազարավոր ցուցարարներ: Ընդդիմադիր շարժումը քաղաքացիական անհնազանդության բազմաթիվ գործողություններ՝ նստացույցեր, գործադուլներ, ցույցեր է կազմակերպել նաև երկրի այլ բնակավայրերում:

Բողոքի գործողությունների ազդակ են հանդիսացել տեղական և օտարերկրյա մի ամբողջ շարք դիտորդների զեկույցները, ԱՄՆ-ի և Եվրամիության տված բացասական գնահատականներն ու հասարակության զգալի զանգվածների համոզմունքը, որ 2004 թվականի նոյեմբերի 21-ին անցկացված նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլի արդյունքները իշխանությունների կողմից կեղծվել են հօգուտ Վիկտոր Յանուկովիչի: Բողոքի գործողությունները հաջողությամբ են պսակվել. կայացած ընտրությունների արդյունքները Ուկրաինայի գերագույն դատարանի վճռով չեղարկվել են, նշանակվել նոր ընտրություններ, որոնք անց են կացվել 2004 թվականի դեկտեմբերի 26-ին: Տեղական և միջազգային դիտորդները հայտարարել են, որ այս անգամ կայացել են ազատ ու արդար ընտրություններ: Դրանց վերջնական արդյունքով հաղթող է ճանաչվել ընդդիմության թեկնածուն՝ Վիկտոր Յուշչենկոն, ով ստացել էր ընտրողների քվեների 52 տոկոսը (իշխանության թեկնածու Յանուկովիչի օգտին քվեարկել էր ընտրողների 44 տոկոսը): Պաշտոնապես հայտարարվել է, որ ընտրությունների հաղթողը Յուշչենկոն է: 2005 թվականի հունվարի 23-ին Կիևում տեղի է ունեցել երկրի նախագահի պաշտոնը Յուշչենկոյի ստանձնելու հանդիսավոր արարողությունը, և նարնջագույն հեղափոխությունն ավարտվել է:

Հաջորդած տարիներին նարնջագույն հեղափոխությանը բացասական արձագանքներ են հնչել Բելառուսի ու Ռուսաստանի իշխանամետ շրջանակներից:

Ուկրաինայի 2010 թվականի նախագահական ընտրություններում Յանուկովիչը հաղթել է Յուշչենկոյին, և Ուկրաինայի կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ու միջազգային դիտորդները հայտարարել են, որ ընտրություններն արդար էին: Յանուկովիչը հեռացվել է իշխանությունից չորս տարի անց՝ 2014 թվականի փետրվարին Կիևի Անկախության հրապարակում տեղի ունեցած եվրոմայդանյան բախումների արդյունքում, որոնց, ի հակադրություն նարնջագույն հեղափոխության խաղաղ ցույցերի ու բողոքի այլ գործողությունների, զոհ են գնացել հարյուրից ավելի մարդկային կյանքեր (մեծամասամբ 2014 թվականի փետրվարի 18-ից 20-ը ընկած ժամանակահատվածում):

Ըստ բրիտանական The Guardian թերթի հրատարակած տվյալների, «նարնջագույն հեղափոխությունը» մի գործողություն էր, որի կազմակերպիչները ֆինանսական խոշոր միջոցներ են ստացել դրսից, մասնավորապես՝ ԱՄՆ-ի վարչակազմից, վաշինգտոնյան վերլուծական հզոր կենտրոններից, ամերիկացի մեծահարուստ ֆինանսիստ Ջորջ Սորոսից:

Գրականություն

• Віктор Ющенко. Недержавні таємниці: нотатки на берегах пам'яті / розмова Віктора Ющенка з Олександром Зінченком iarchive:ViktorY|(аудіозапис) / Харків, Фоліо. — 2014. — 511 с. НБУ
• Віктор Ющенко. Недержавні таємниці: нотатки на берегах пам'яті / розмова Віктора Ющенка з Олександром Зінченком (літ. запис) / Харків, Фоліо. — 2014. — 511 с.
• Кульчицький Станіслав Владиславович Помаранчева революція 2004
• Paul D'Anieri, ed. Orange Revolution and Aftermath: Mobilization, Apathy, and the State in Ukraine (Johns Hopkins University Press; 2011) 328 pages
• Tetyana Tiryshkina. The Orange Revolution in Ukraine — a Step to Freedom (2nd ed. 2007)
• Andrew Wilson (March 2006). Ukraine's Orange Revolution. Yale University Press. ISBN 0-300-11290-4.
• Anders Åslund and Michael McFaul (January 2006). Revolution in Orange: The Origins of Ukraine's Democratic Breakthrough. Carnegie Endowment for International Peace. ISBN 0-87003-221-6.
• Askold Krushelnycky (2006). An Orange Revolution: A Personal Journey Through Ukrainian History. ISBN 0-436-20623-4.
• Pavol Demes and Joerg Forbrig (eds.). Reclaiming Democracy: Civil Society and Electoral Change in Central and Eastern Europe. German Marshall Fund, 2007.
• Колесников Андрій Володимирович|Андрей Колесников||Andrey Kolesnikov (journalist born 1966)}} (2005). Первый Украинский: записки с передовой (First Ukrainian [Front]: Notes from the Front Line). Moscow: Vagrius. ISBN 5-9697-0062-2. (ռուս.)
• Служба інформаційно-аналітичного забезпечення органів державної влади. Україна: події, факти, коментарі 2008 No4. — Київ, 2008.[2]
• NATO. НАТО вводить в дію Інтенсифікований діалог з Україною. — 2008. [3]
• Помаранчева революція // Енциклопедичний словник символів культури України / За заг. ред. В. П. Коцура, О. І. Потапенка, В. В. Куйбіди. — 5-е вид. — Корсунь-Шевченківський: ФОП Гавришенко В.М., 2015.[4]
• Кубишин І.І. LiveJournal. Вплив Помаранчевої революції 2004 року на імідж України— 2019. [5]
• Paul D'Anieri, ed. Orange Revolution and Aftermath: Mobilisation, Apathy, and the State in Ukraine (Johns Hopkins University Press; 2011) 328 pages
• Tetyana Tiryshkina. The Orange Revolution in Ukraine – a Step to Freedom (2nd ed. 2007)
• Andrew Wilson (March 2006). Ukraine's Orange Revolution. Yale University Press. 0-300-11290-4.
• Anders Åslund and Michael McFaul (January 2006). Revolution in Orange: The Origins of Ukraine's Democratic Breakthrough. Carnegie Endowment for International Peace. 0-87003-221-6.
• Askold Krushelnycky (2006). An Orange Revolution: A Personal Journey Through Ukrainian History. 0-436-20623-4.
• Pavol Demes and Joerg Forbrig (eds.). Reclaiming Democracy: Civil Society and Electoral Change in Central and Eastern Europe. German Marshall Fund, 2007.
• Lehrke, Jesse Paul. "The Transition to National Armies in the Former Soviet Republics, 1988–2005." Oxfordshire, UK: Routledge (2013). Especially p. 185-199 but also p. 152-159 for background. (See: http://www.routledge.com/books/details/9780415688369/).
• Andrey Kolesnikov (2005). Первый Украинский: записки с передовой (First Ukrainian [Front]: Notes from the Front Line). Moscow: Vagrius. 5-9697-0062-2.
• Giuseppe D'Amato, EuroSogno e i nuovi Muri ad Est (The Euro-Dream and the new Walls to the East). L'Unione europea e la dimensione orientale. Greco-Greco editore, Milano, 2008. PP.133–151. (Italian).
• The orange ribbon by the Centre for Eastern Studies (OSW), Warsaw, 2005.
• US campaign behind the turmoil in Kiev, The Guardian, 2, 6 November 2004.
• Six questions to the critics of Ukraine's orange revolution, The Guardian, 2 December 2004.
• The Orange Revolution, TIME.com, Monday, 6 December 2004 (excerpt, requires subscription)
• The price of People Power, The Guardian, 7 December 2004.
• U.S. Money has Helped Opposition in Ukraine, Associated Press, 11 December 2004.

Արտաքին հղումներ

• Ukrainian opposition leader calls for police and army to join revolution
• Ukraine opposition candidate Yushchenko is suffering from a Dioxin intoxication, doctors say
• Yushchenko claims victory in re-run
• Yushchenko Sworn In
• Orange Winter, a feature documentary about the Orange revolution by Andrei Zagdansky
• "Role of Internet-based Information Flows and Technologies in Electoral Revolutions:The Case of Ukraine’s Orange Revolution", Lysenko, V.V., and Desouza, K.C., First Monday, 15 (9), 2010
• [6] The Economic Policy of Ukraine after the Orange Revolution by Anders Åslund

Լուսանկարչական արխիվներ

• Фото з Помаранчевої Революції (theorangerevolution.com)
• Фотографії Помаранчевої революції
• Фото з Помаранчевої Революції

Ձայնագրությունների արխիվներ

• mp3 — Музика Помаранчевої революції

Տեսագրությունների արխիվներ

• «Яєчний» замах на В.Януковича в Івано-Франківську 24.09.2004
• В.Янукович в лікарні після «замаху»
• Л.Янукович про наколоті апельсини (07.12.2004)

Վերլուծական հրապարակումներ

• Текст постанови Верховного суду, Українська правда
• Олександр ЛАХ, психолог. ВИБОРИ—2004: Революційна психологія мас як основа психологічної революції
• Справедливість vs законність. Хтось з двох мав померти Тетяна Монтян
• Дух І буква, Рахманін Сергій
• Марія Демченко: Океан Для Нас — Не Перешкода!
• Феномен «Майдана» (эмпирико-теоретический духовно-психологический взгляд) (рос.)
• Агентство Стратегічних Досліджень «Чи міг Янукович перемогти Майдан?»
• Кто устроил Оранжевую революцию? передача посвящена 5-летию этих событий
• Пішов би пішки на новий Майдан…