Նախիջևանի ճակատամարտ (1919)
Նախիջևանի ճակատամարտը հակամարտություն էր, Արաքսի պատերազմի ժամանակ, որը տեղի ունեցավ Նախիջևանում, Հայաստանի Առաջին Հանրապետության և Արաքսի Հանրապետության զորքերի միջև։ Ճակատամարտը վճռորոշ գործոնն էր Արաքսի Հանրապետության կապիտուլյացիայի և Հայաստանին անեքսիայի համար։ [3][4]
| Նախիջևանի ճակատամարտ (1919) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Արաքսի պատերազմի մաս | |||||||||||
 Դրոն իր զորքերի հետ Նախիջևանում | |||||||||||
| |||||||||||
| Հակառակորդներ | |||||||||||
.svg){kind=small} Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն
|
 Արաքսյան հանրապետությունԱջակցում է  Անկարայի ԺԿ [Ն 1][1]
| ||||||||||
| Հրամանատարներ | |||||||||||
| Դրո Անդրանիկ Օզանյան [փա՞ստ]
|
Ջաֆարղուլու խան Նախիջևանսկի Քելբալի խան Նախիջևանսկի
| ||||||||||
| Կողմերի ուժեր | |||||||||||
| 18000
|
6000[2]
| ||||||||||
| Ռազմական կորուստներ | |||||||||||
| Թեթև[2]
|
Ծանր[2]
| ||||||||||
Հայաստանի հարձակում
խմբագրելՆախիջևանի վրա հայաստանի հարձակումը սկսվեց հունիսի սկզբին, երբ հայերը առաջխաղացվեցին հարավ-արևմտյան Քանգարլիից իրենց բարձր բարոյականացված և պրոֆեսիոնալ պատրաստված ուժերով՝ բաղկացած 18000 հայ հետևակայիններից՝ Դրաստամատ Կանայանի և Անդրանիկ Օզանյանի հրամանատարությամբ: [4] Հայերը արագորեն արշավեցին Նախիջևանի շրջանի հարավով՝ քաղաք հասնելու համար՝ հետևելով տարածաշրջանի երկաթգծին և ջախջախելով Արաքսյան բանակի բազմաթիվ փոքր ստորաբաժանումներ, որոնք սովորաբար կազմում էին հազարավոր բանակներ, բաղկացած ադրբեջանցիներից: [4] Հայկական բանակը Նախիջևան կհասներ հունիսի կեսերին՝ գրոհելով այն լավ կազմակերպված հարվածներով և հարվածներով, նախքան 18000 հայ հետևակայիններով ուղիղ երթը դեպի քաղաք սկսելը: [5] Ավելի փոքրաթիվ ադրբեջանական բանակը ոչ մի շանս չուներ շատ ավելի մեծ ու ավելի լավ պատրաստված հայկական բանակի դեմ, և մարտից հետո ադրբեջանցիները ստիպված եղան հանձնվել, քանի որ պատերազմից հետո քաղաքը փաստացիորեն հայերը կազատագրեին: [4] [5] [6]
Հետևանքներ
խմբագրելՃակատամարտից հետո Դրաստամատ Կանայանը քաղաքում հանդիպեց Կալբ Ալի խան Նախիջևանսկու հետ, որտեղ նրանք կբանակցեին Արաքսյան Հանրապետության կապիտուլյացիայի պայմանները։ [7] Բանակցությունները կհանգեցնեին Արաքսյան Հանրապետությանը պատկանող բոլոր տարածքների անմիջական բռնակցմանը, այդ տարածքներն ամբողջությամբ Նախիջևանի շրջանն էին, սա նաև կնշանակեր մահհմեդական ապստամբությունների ճնշումը Հայաստանում: [8] [9] [10]
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Mustafa Kemal Atatürk ve Nahçivan. Vol. 2. Ankara. 2003. էջ 1130.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ 2,0 2,1 2,2 Կաղապար:Cite The Republic of Armenia Volume 2
- ↑ «Andrew Andersen». www.conflicts.rem33.com. Վերցված է 2023-06-30-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Hovannisian, Richard G. (1971). The Republic of Armenia: The First Year, 1918-1919. Vol. 1. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0520019843. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>թեգ. «:0» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ: - ↑ 5,0 5,1 Virabyan, V. H. (2011). «Հայաստանի Հանրապետություն 1918-1920 թթ» (PDF).
- ↑ Tsutsiev, Arthur (2014). «Atlas of the Ethno-Political History of the Caucasus» (PDF).
- ↑ «New Republics in the Caucasus: Armenia, Azerbaidjan, and Georgia: Their Mutual Relations and Their Present Status». Current History. 11 (3): 491–498. 1920. ISSN 2641-080X. JSTOR 45325199.
- ↑ Hovannisian, Richard G. (1971). The Republic of Armenia: The First Year, 1918-1919. Vol. 1. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0520019843.
- ↑ admina (2017-08-19). «The Muslim Revolts in Armenia in 1919-1920». Aniarc (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023-06-30-ին.
- ↑ «Հայաստանի վարչական բաժանումները 1918-1922 թվականներին». CIVILNET. 2019-01-03. Վերցված է 2023-06-30-ին.
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found