Յուոզաս Զիկարաս

լիտվացի քանդակագործ

Յուոզաս Զիկարաս (լիտ.՝ Juozas Zikaras, նոյեմբերի 18, 1881(1881-11-18), Panevėžys District Municipality, Լիտվա - նոյեմբերի 10, 1944(1944-11-10)[1], Կաունաս, Լիտվա[1]), լիտվացի քանդակագործ։

Յուոզաս Զիկարաս
Ծնվել էնոյեմբերի 18, 1881(1881-11-18)
ԾննդավայրPanevėžys District Municipality, Լիտվա
Մահացել էնոյեմբերի 10, 1944(1944-11-10)[1] (62 տարեկան)
Վախճանի վայրըԿաունաս, Լիտվա[1]
Քաղաքացիություն Լիտվա
ԿրթությունՍանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտությունքանդակագործ
ԵրեխաներTeisutis Zikaras?
 Juozas Zikaras Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Սովորել է Իվան Տրուտնևի նկարչության դպրոցում և Վիլնոյի Յուզեֆ Մոնտվիլի երեկոյան նկարչության դասարաններում (1904-1906), այնուհետև Սանկտ Պետերբուրգում՝ Արվեստների խրախուսման ընկերության դպրոցում (1907-1910)։ 1910 թվականին ընդունվել է Արվեստի ակադեմիայի քանդակագործության բաժին, որտեղ սովորել է պրոֆեսորներ Հուգո Զալեմանի և Վլադիմիր Բեկլեմիշևի ղեկավարությամբ։

 
Տուն-թանգարան Կաունասում

1915 թվականին Արվեստի ակադեմիան ավարտելուց հետո սկսել է աշխատել դիպլոմային քանդակի վրա, բայց զորակոչվել է բանակ։ Նրա «Մայրիկ» անավարտ աշխատանքը ընդգրկվել է դիպլոմային աշխատանքների ցուցահանդեսում, իսկ Զիկարասը 1916 թվականի հոկտեմբերին պարգևատրվել է դիպլոմով և արծաթե մեդալով։

Զորացրվելուց հետո դասավանդել է Պետրոգրադի դպրոցներում։ 1918 թվականին ընտանիքի հետ վերադարձել է Լիտվա։ 1918-1928 թվականներին դասավանդել է Պանևեժիսի գիմնազիայում։ 1928 թվականից բնակվել է Կաունասում, դասավանդել է Կաունասի արվեստի դպրոցում (1928-1940) և Կիրառական ու դեկորատիվ արվեստի ինստիտուտում (1940-1944)։

Թաղված է Կաունասի Պետրաշյունայ գերեզմանատանը։

1972 թվականին քանդակագործի հայրենիքում՝ Պալյուկայ գյուղում, բացվել է հուշ-թանգարան։ Կաունասի այն տանը, որտեղ ապրել է քանդակագործը, գործում է նաև հուշ-թանգարան[2][3]։

Ստեղծագործական ուղի

խմբագրել
 
Ազատության արձանը Կաունասում

Պանևեժիսում ստեղծել է մի քանի մոնումենտալ քանդակներ (այդ թվում՝ Ազատության արձանը, 1922), խորաքանդակներ և քանդակագործական դիմանկարներ։ Զիկարասի մոնումենտալ և դեկորատիվ քանդակների առավել ակնառու օրինակներն են «Շրջիկ գրավաճառը» (բրոնզ, 1928-1939) արձանը Կաունասում և «Ատլանտները» (բանկ Պանևեժիսում, 1931)։

Ստեղծել է մի շարք ռեալիստական ​​քանդակային դիմանկարներ՝ գրող Յոնաս Բասանավիչյուսի (հուշարձան, բրոնզ, 1930), պատմաբան Սիմոնաս Դաուկանտասի (հուշարձան, բրոնզ, 1924), բանաստեղծ և կոմպոզիտոր Վինցաս Կուդիրկայի, բանաստեղծ Մատաս Գրիգոնիսի կիսանդրիները, նախագահ Անտանաս Սմետոնայի, նրա կնոջ՝ Սոֆյա Սմետոնենի, դոկտոր Յոնաս Շլյուպասի և այլոց հարթաքանդակները, նաև հուշամեդալներ՝ նվիրված Լիտվայի մեծ իշխան Վիտովտ Մեծին, եպիսկոպոս Մելխիոր Գիդրոյցին, գրող Յուոզաս Թումաս-Վաժգանտասին։

Զիկարասը նաև Վիլնյուսի Ռասու գերեզմանատանը գտնվող Միկալոյուս Կոնստանտինաս Չյուռլյոնիսի տապանաքարի (ցեմենտ, բրոնզ, 1931) հեղինակն է։ Այնուամենայնիվ, նրա ամենահայտնի գործը Ազատության արձանն է Կաունասում` Վիտաուաս Մեծի ռազմական թանգարանի դիմաց։ Տեղադրվել է 1928 թվականին, այն խորհրդային իշխանությունների կողմից հանվել է թանգարանի դիմացի այգում ստեղծված հուշահամալիրից և վերականգնվել 1989 թվականի փետրվարի 16-ին, նույնիսկ նախքան Լիտվայի անկախության վերականգնումը հռչակելը։ Քանդակը պատկերված է 20 լիտանոց թղթադրամի դարձերեսին։ Արձանի գիպսային կրկնօրինակը տեղադրված է Սպիտակ սրահի որմնախորշում՝ Նախագահական պալատի գլխավոր հանդիսությունների սրահում՝ Լիտվայի նախագահի Վիլնյուսում գտնվող նստավայրում։

Ստեղծել է նաև Սուրբ Պետրոսի և Պողոսի, Փրկչի և այլոց քանդակները Պանևեժիսի և շրջակա քաղաքների եկեղեցիների համար։

Անկախ Լիտվայի (1918–1940) մետաղադրամները հատվել են Զիկարասի մշակած մոդելներով։ Հեղինակ է նաև Լիտվայի անկախության 10-ամյակի (1928) հուշամեդալի և գերազանց զինվորական ծառայության համար մեդալի (1940)։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուոզաս Զիկարաս» հոդվածին։