Յակով Գոլոսովկեր
Յակով Գոլոսովկեր (ռուս.՝ Яков Голосовкер, դեկտեմբերի 4 (16), 1890[1], Կիև, Ռուսական կայսրություն - հուլիսի 20, 1967[2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), ռուս և խորհրդային փիլիսոփա, գրող, թարգմանիչ։
Յակով Գոլոսովկեր ռուս.՝ Яков Эммануилович Голосовкер | |
|---|---|
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 4 (16), 1890[1] |
| Ծննդավայր | Կիև, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | հուլիսի 20, 1967[2] (76 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Պերեդելկինոյի գերեզմանատուն |
| Մասնագիտություն | փիլիսոփա, գրող և թարգմանիչ |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} Խորհրդային Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ |
| Կրթություն | Սուրբ Վլադիմիրի անվան կայսերական համալսարան (1913) |
Կենսագրություն խմբագրել
Վիրաբույժ Էմանուիլ Գոլոսովկերի որդին է։ 1913 թվականին ավարտել է Կիևում Սուրբ Վլադիմիրի կայսերական համալսարանի պատմա-փիլիսոփայական ֆակուլտետը, սակայն դիպլոմային աշխատանքներ գրել է միաժամանակ և՛ բանասիրական, և՛ փիլիսոփայական ֆակուլտետներում՝ Սապփոյի քնարերգության և Ռիկկերտի փիլիոփայության մասին։ Դեռևս ուսանող ժամանակ սկսել է թարգմանել հին հունական բանաստեղծների (եղել է պրոֆեսոր Ա. Սոննիի ուսանողը)։ Յակով Սիլվ կեղծանվամբ հրատարակել է բանաստեղծությունների «Հոգու այգի» (Կիև, 1916)։ Համալսարանն ավարտելուց հետո աշխատել է Մոսկվայի Ստարոկանյուշեննի նրբանցքում Մեդվեդնիկովյան գիմնազիայի տնօրեն։ Համագործակցել է Նարկոմպրոսի հետ։
1919-1920 թվականներին Անատոլի Լունաչարսկին ուղարկել է նրան Ղրիմ՝ մշակութային հուշարձանների պաշտպանության ապահովման համար։ Վերադառնալով մայրաքաղաքի տարբեր բուհերում դասախոսություններ է կարդացել անտիկ մշակույթի վերաբերյալ, այդ թվում Վալերի Բրյուսովի հրավերով նրա հիմնած Բարձրագույն գրական-գեղարվեստական ինստիտուտում և Երկրորդ Մոսկվայի պետական համալսարանում։ 1920-ական թվականների վերջին Բեռլինում լսել է բանասեր Վիլամովից-Մյոլենդորֆի դասախոսությունները։ 1930-ական թվականներին «Academia» հրատարակչության համար զբաղվել է հին հունական բանաստեղծների, գերմանացի ռոմանտիկների (Ֆրիդրիխ Հյոլդերլին և ուրիշներ) թարգմանությամբ։ Թարգմանել է Ֆրիդրիխ Նիցշեին, առաջին անգամ ռուսերեն է թարգմանել Ֆ. Գյոլդերլինի «Հիպերիոն» վեպը, «Էմպեդոկլի մահը» ողբերգությունը, Կ. Գրաբբեի ողբերգությունները, գրել է փիլիսոփայական, թարգմանության տեսության, գրականության պատմության վերաբերյալ աշխատանքներ, գեղարվեստական ստեղծագործություններ։ Մտերիմ է եղել Վիկենտի Վերեսաևի, Բորիս Յարխոյի, Սիգիզմունդ Կրժիժանովսկու հետ։ 1925-1928 թվականներին Գոլոսովկերն աշխատել է «Գրություններն անջնջելի են» վեպի վրա։
1936 թվականին Գոլոսովկերը ձերբակալվել է, երեք տարի անցկացրել Վորկուտային ճամբարում, իսկ 1939-1942 թվականներին՝ Մոսկվայի մոտ Ալեքսանդրով քաղաքում։ 1944 թվականից անտուն դարձած Գոլոսովկերն ապրել է Պերեդելկինայում ընկերների ամառանոցում։
Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտինն Գոլոսովկերի շուրջ ձևավորվել է անտիկ քնարերգության թարգմանիչների խմբակ, որում ընդգրկված էին Բորիս Պաստեռնակը, Արսենի Տարկովսկին, Իլյա Սելվինսկին և այլք։ 1940-1950-ական թվականներին ակտիվ աշխատանքներ է կատարել հին հունական և հռոմեական քնարերգության թարգմանությունների անթոլոգիայի ստեղծման շուրջ։ Սերգեյ Զավյավլովի բնութագրմամբ՝ Գոլոսովկերի թարգմանությունները «թարգմանական ազատության գագաթնակետն են», նա «վերականգնել է հեղինակային մտահղացումը» պապիրուսներում, որոնք հաճախ միայն առաջին բառերի միջին տառերն են միայն պարունակել[3]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 parish register
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ «Журнальный зал | НЛО, 2009 N95 | СЕРГЕЙ ЗАВЬЯЛОВ. Вячеслав Иванов — переводчик греческой лирики». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 27-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Сад Души моей. Киев, 1916 (сборник стихов Я. Э. Голосовкера)
- Голосовкер на Wikilivres
- Страница в Библиотеке Якова Кротова
- Александр Граф «СОЖЖЁННЫЙ РОМАН» Я. Э. ГОЛОСОВКЕРА В КОНТЕКСТЕ ЛЕГЕНДЫ О ВЕЛИКОМ ИНКВИЗИТОРЕ Ф. ДОСТОЕВСКОГО И РОМАНА М. БУЛГАКОВА «МАСТЕР И МАРГАРИТА»
- Классификация сказочных чудес по Я. Э. Голосовкеру