Վիքիպեդիա

Մասնակից:Tigran bazarchyan/Ավազարկղ

Խմելու բեղմնականխման հաբեր

Բեղմնականխում, հայտնի նաև որպես հակաբեղմնավորիչ, մեթոդները կամ միջոց է, որն օգտագործվում է անցանկալի հղիությունը կանխելու նպատակով: [1] Պլանավորումն ու բեղմնականխման միջոցների կիրառումը միասին հայտնի են ընտանիքի պլանավորում անվամբ: [2][3] Բեղմնականխման մեթոդներ կիրառել են դեռ շատ վաղուց, բայց արդյունավետ և հուսալի մեթոդները հասանելի դարձան 20-րդ դարում:[4] Որոշ մշակույթներում սահմանափակում կամ չեն խրախուսում բեղմնականխումը, քանի այն համարում են անպիտան մի բան կրոնական և քաղաքական տեսանկյունից: [4]

Մեթոդներ խմբագրել

Ծնելիության վերահսման ամենաարդյունավետ մեթոդներից են ամլացումը, ներարգանդային պարուրը (սպիրալ), իմպլանտային հակաբեղմնավորիչները, որոնք իրենց մեջ ներառում են հորմոնային հակաբեղմնավորիչ հաբեր : Ավելի քիչ էֆեկտիվ մեթոդներից են համրավում պատնեշային մեթոդները՝ պահպանակները, խտրոցը (դիաֆրագման), պարանոցակալը, սերմնասպանները : Ի տարբերություն մնացած բոլորի՝ ամլացումը, ոչ միշտ ՝ լինում դարձալի, բոլոր մնացած մեթոդները դարձելի են այն պահից, երբ ընդհատվում է նրանց օգտագործումը[5].[6][7] : Ապահով սեռական հարաբերությունները, ինչպիսին է տղամարդու և կնոջ պահպանակների օգտագործումը, սեռական հարաբերությունների ընթացքում, միևնույն ժամանակ կանխում է սեռական ճանապրհով պոխանցվող վարակների (սեռավարակների) փոխանցումը[6][7]: Անհետաձելի բեղմնականխումը կարող խթանել հղիությունը անապահով սեռական հարաբերություններից մի քանի օր անց: .[8][9]Համակողմանի սեռական դաստիարակությունը և ծնելիության վերահսկողության հասանելիությունը զգալիորեն իջեցնում են անցանկալի հղիության գործակիցը դեռահաս հասարակության մեջ: .[10][11] Բոլոր ծնելիության վերահսկման մեթոդներ կարող են օգտագործվել երիտասարդների կողմից, [12] երկարաժամկետ գործող դարձելի ծնելիության վերահսկման մեթոդները, ինչպիսիք են ներարգանդային պարուրը, հակաբեղմնավորիչ հաբերը, ամենարդյունվետ են ազդում անցանկալի հղիության գործակիցը դեռահաս հասարակության մեջ: [11] Երեխային ծննդաբերուլուց հետո, կինը որը օգտագործում է ոչ լրիվ կրծքով կերակրում, հնարավոր է կրկին հղիանա չորսից վեց շաբաթում: Որոշ մեթոդների օգտագործումը կարող է սկսվել իսկույն ծնելիությունից հետո, մինչ այդ, այլ մեթոդների դեպքում հարկավոր է մինչև վեց ամիս դադարեցում: Այն կանանց մոտ, ովքեր որ անցել են բացառապես կրծքով կերակրման, միայն պրոգեստոգեն պարունակող մինի հաբերը ավեի նախընտրելի են համեմատած համակցված բեղմնականխիչ հաբերի: Մոտավոր 222 միլիոն կին, զարգացող երկեներից, որոնք փորձում են խուսափել անցանկալի հղիությունից չեն օգտվում ժամանակակից բեղմնականխիչ մեթոդներից: [13][14]: Ծնելիության վերահսկողության էքսպլոտացումը զարգացող երկրներում իջեցրել է մայրական մահացության 40 տոկոսով (մոտվոր 270,000 մահ կանխված է 2008 թվականին) և հնարավոր է 70 տոկոսով, բոլոր պայմանները ծնելիության վերահսկողության պահպանված լինելու դեպքում:[15][16]: Երկարացնելով ժամանակահատվածը հղիությունների միջև, ծնելիության վերահսկողությունը կարող է բարելավել հասուն կանանց բերիությունը և երեխայի հետագա առողջական վիճակը: [15]Զարգացող աշխարհում կանանց շահույթների, ակտիվների, աշխատավարձների և երեխաների դաստիարակչության և առողջության վրա ազդող գործոններից մեկը ծնելիության վեահսկողությունն է: Ծնելիության վերահսկողությունը ազդում է նաև տնտեսական աճի վրա, [17]քանի որ քչանում կախյալ երեխաների քանակը, որը հնարավորություն է տալիս մայրերին դառնալ աշխատուժ և քչանում է սակավ ռեսուրսների օգտագործումը: [17][18]

Մեթոդներ խմբագրել

Հղիության հավանականությունը օգտագործման առաջին տարում:[19][20]
Մեթոդ Սորական օգտագործում Տիպական կիրառում
ոչ ծնելիության վերահսկողություն 85% 85%
հորմոնային հաբեր 9% 0.3%
միայն պրոգեստոգենով հաբեր 13% 1.1%
ամլացում կանանց 0.5% 0.5%
ամլացում տղամարկանց 0.15% 0.10%
պահպանակ կանացի 21% 5%
պահպանակ տղամարու 18% 2%
կոպպերով սպիրալ 0.8% 0.6%
հորմոնային սպիրալ 0.2% 0.2%
պատչ 9% 0.3%
ներարգանդային օղակ 9% 0.3%
դեպո պրովերա 6% 0.2%
իմպլանտ 0.05% 0.05%
դիաֆրագմա և սերմնասպաններ 12% 6%
ծնելիության գիտակցություն 24% 0.4–5%
հրաժարում 22% 4%
Լակտացիոն ամենորեա
 0-7.5%[21] <2%[22]

Ծնելիության վերահսկողության մեթոդները իրենց մեջ ներառում էին պատնեշային մեթոդները, հորմոնալ ծնելիության վերահսկումը, ամլացումը, ներարգանդային պարուրը և վարքագծային մեթոդները: Սրանք օգտագործվում են, կամ սեռական հարաբերություններից առաջ կամ սեռական հարաբերուքյունների ժամանակ, իսկ միևնույն ժամանկ անհետաձգելի բեղմնականխումը իր արդյունաբերությունը պահպանում սեռական հարաբերություններից անց մի քանի օրով: Արդյունավետությունն սահմանվում է կանանց տոկոսով, ովքեր;որոնք հղիացան օգտագործելով տրված մեթոդը առաջին տարվա ընթացքում [23] և որոշ դեպքերում իբրև կյանքի տեվողությամբ զրկում այնպիսի բարձրարդյունավետ մեթոդների շնորհիվ ինչպիսին են արգանդափողի հանգուցումը: [24] Ամենաարդյունավետ մեթոդներից են համարվում նրանք որոնք երկարատև են և չեն պահանջում հետագա առողջապահական խթանումներ:[25] Վիրաբուժական ամլացումը, հաբային հորմոններ և ներարգանդային պարուրաձև սպիրալը սրանք բոլորն ունեն ձախողման հավանականությունը 1% ցածր:[19] Հորմոնալ հակաբեղմնավորիչ հաբերը, պատչերը, ներարգանդային օղակները և լակտացիոն ամենորեաի մեթոդները, եթե օգտագործվում են ճշտգրտությամբ, 1% ցածր: [25] Անփույթ օգտագործման դեպքում, ապա ձախողման հավանականությունը հասնում է մինչև 9% [19]:Այլ մեթոդներ ինչպիսին են պահպանակները, դիաֆրագմաները և սերմիցիդները ունեն ավելիմեծ ձախողման հավանականության տոկոս, ճշտգրիտ օգտագործման դեպքում: [25]

Չնայած, որ բոլոր ծնելիության վերահսկման մեթոդները ունեն որոշակի բացասական հետևանքներ, այդ վտանգը աոելի քիչ է համեմատած անցանկալի հղիության:[25]: Մեթոդները կանգնեցնելուց հետո, հղիության հավանականությունը եկող տարիների ընթացքում հավասար նույն է ինչ որ ընդանրապես չօգտագործողներինը:[26] Առողջական խնդիրներ ունեցողների, որոշ մեթոդները կարող են պահանջել հետագա հետազոտություն:[27]Կանանց համար, ովքեր չունեն առողջական խնդիրներ, հարկավոր չեն առողջապահական հետազոտություններ (ներարկվող մեթոդներ, բեղմնականխող հաբեր, պահպանակներ)[28]

Հորմոնային խմբագրել

Բեղմնակնախում․ ինչպես կանխել անցանկալի հղիությունը

Հորմոնալ բեղմնականխումը հասանելի բազմաթիվ տարբերակներով, այդ թվում նաև ներքին ընդունման հաբեր, իմպլանտներ՝ ներմաշկային, նորպլանտներ, ներարկովի, և այլն: Ներարգանդային սպիրալներ և ներարգանդային օղակներ: Սրանք բոլորը առկա են միայն կնոջ համար, սակայն առկա են հորմոնային հակաբեղմնավորիչներ տղամարդկանց համար, որոնք ներկա պահին անցնում են փորձարկվումներ: [29] Տարբերվում են երկու տեսակի հորմոնային հակաբեղմնավորիչ հաբերը, նրանք որոնք պարունակում են կնոջ ձվարանների կողմից արտադրվող բնական երկու հորմոն՝ էստրոգեն ու պրոգեստերոն, և հաբեր որոնք պարունակում են կամ պրոգեստերոն, որոնց անվանում են նաև մինի-հաբեր: ).[30] Նրանք ոչ մի կերպ չեն բարցրեցնում վիժման կամ ծնելիության դեֆեկտների հավանականությունը, եթե օգտագործվում են հղիության ընթացքում: [31] Երկու հաբերնել կանխում են բեղմնավորումը՝ արգանդի վզիկի լորձը դարձնում են մածուցիկ, ինչը խոչընդոտում է սպերմատոզոիդների տեղաշարժը: [32][33] Նրանց արդյունավետությունը կախված է ընդունողի կողմից պարբերականորեն օգտագործումը: [31]

Համակցված hորմոնային հակաբեղմնավորիչ հաբերը ասոցացվում են, զարկերակային արյան մակարդուկների առաջացման ռիսկի որոշակի բարձրացմամբ:[34] Երակային գնդերը, միջինում մեծանում են 2.8-ից 9.8 ամեն մի 10,000րդ կնոջ մոտ, մեկ տարվա ընթացքում: [35] Ելնելով ռիսկի գործոնից, այս հաբերը նախընտրելի չեն 35 անց կանանց, ոքեր շարունակում են ծխել: [36] Հաբերի ազդեցությունը կնոջ սեռական ակտիվության վրա չնչին է: [37] Համակցված hորմոնային հակաբեղմնավորիչ հաբերը իջեցնում են սերմնարանի և էնդոմետրիումի քաղցգեղների առաջացման հավանականությունը, սակայն նրանք չեն ազդում քրծքի քաղցգեղի առաջացմանը: [38][39] Նրանք շատ հաճախ չեզոքացնում են դաշտանը և դաշտանային ցավերը: [31] Քիչ չափափաբաժնով էստրոգենը, որը դուրս է գալիս արգանդային օղակի օգտագործումից հետո, կարող է նվազեցնել քրծքի քնքշության հավանականությունը, ինչպես նաև նեուսեաի և գլխացավերի, որոնք ասոցացվում են մեծ քանակությամբ էստրոգեն օգտագործման դեպքում: [38]

Միայն պրոգեստինով հակաբեղմնավորիչ հաբերը, ներարկումները, ներարգանդային սպիրալները չեն ասոցացվում արյան գնդերի բարձր հավանականությամբ և կարող են օգտագործվել կնոջ կողմից, որոնք նախկինում ունեցել էին երակային արյան գնդեր: [34][40] Նրանց մոտ ոքեր ունեցել են զարկերակային արյան գնդեր, ոչ-հորմոնային ծնելիության վերահսկումը, կամ միայն պրոգեստինով մեթոդները, բացի ներակային տարբերակներից, պետք է օգտագործվեն: [34] Միայն պրոգեստինով հաբերը հնարավոր է բարելավեն դաշտանային ախտանշանները և կարող են օգտագործվել կրծքով սնող կնոջ կողմից կանզի նրանք չեն ազդում կրծքի կաթնարտադրողության վրա: Պրոգեստինը, դրոսպիրենոն և դեսոգեստրելը նվազեցնում են անդրոգենիկ հետևանքները, բայց միևնույն ժամանակ մեծացնում են արյան գնդերի հավանականությունը: [41] Առաջին տարում ներարկվող պրոգեստինի, դեպո-պրեվերայի, ճշտգրիտ օգտագործման դեպքում ձախողման հավանականությունը կազմում է 0.2%; տիպիկ օգտագործման դեպքում առաջին տարվա ձախողման հավանականությունը կազմում է 6%: [19]

  • birth control pill packages
    Three varieties of birth control pills in calendar oriented packaging
  • Բեղմնականխման հաբեր
    Բեղմնականխման հաբեր
  • a contraceptive patch
    A transdermal contraceptive patch
  • Նուվարինգ․ ՀԵշտոցային օղ
    Նուվարինգ․ ՀԵշտոցային օղ

Պատնեշային խմբագրել

Պատնեշային են կոչվում այն հակաբեղմնավորիչ սարքերը, որոնք ֆիզիկապես կանխում են սպերմատազոիդի ներթափանցումը արգանդի խոռոչ: [42] Պատնեշային են համարվում տղամարդկանց պահպանակները, կանանց պահպանակները, հեշտոցները, դիագրագմերը և հակաբեղմնավորիչ սպունգերը սպերմիցիդներով:[42] Ամենատարածված բեղմնականխման մեթոդը համարվում են պահպանակները: [43] Տղամարդկանց պահպանակները անցկացվում է տղամարդու էռեկցիայի վիճակում գտնվող առնանդամի վրա և ֆիզիկապես կանխում է սերմնահեղուկի ներթափանցումը իր սեռական զուգընկերոջ մարմնի մեջ: [44] Ժամանակակից պահպանակները հիմնականում լատեքսից են պատրաստված, բայց որոշները պատրաստվում են այլ մատերիալներից ինչպիսին է պոլիուրետանը: [44] Կանանց պահպանակները նույնպես առկա են, շատ հաճախ պատրաստվում են նիտրիլային կաուչուկից, լատեքսից և պոլիեւռիտանից: [45] Տղամարդկանց պահպանակները, համեմատաբար ավելի ցածր գին ունեն, հեշտ են օգտագործվում և ունեն չնչին հետօգտագործային էֆեկտեր: [46] Պահպանակները լինելով հասանելի դեռահասներին, ոչ մի կերպ չեն նպաստում սեռական ակտիվության միջին տարիքի բարձրացմանը և հաճախականությանը: [47] Ճապոնիայում զույգերի մոտ 80%, ոքեր օգտվում են ծնելիության վերահսկման մեթոդներից, օգտագործում են պահպանակ, Գերմանիայում այդ թիվը կազմում է մոտավորապես 25%,[48] իսկ ԱՄՆ-ում 18%: [49] Տղամարկանց պահպանակները և դիաֆրագմները սպերմնասպանների հետ մեկտեղ ունեն ոչ ճշտգրիտ օգտագործման դեպքում, ձախողման հավանականությունը կազմում է 18% և 12% համապատասխանաբար: [19] Ճշտգրիտ օգտագործման դեպքում պահպանեկները ավելի արդյունավետ են 2% ձախողման հավանականությամբ ընդդեմ դիաֆրագմի 6% ձախողման հավանականությամբ: Պահպանակները միևնեւյն ժամանակ կանխում են որոշ սեռականորեն փոխանցվող վարակները ինչպիսիք են ՁԻԱՀ-ը/ՄԻԱՎ-ը: [5] Տղամարկանց պահպանակները և դիաֆրագմները սպերմնասպանների հետ մեկտեղ ունեն ոչ ճշտգրիտ օգտագործման դեպքում, ձախողման հավանականությունը կազմում է 18% և 12% համապատասխանաբար: [19] Ճշտգրիտ օգտագործման դեպքում պահպանեկները ավելի արդյունավետ են 2% ձախողման հավանականությամբ ընդդեմ դիաֆրագմի 6% ձախողման հավանականությամբ: Պահպանակները միևնեւյն ժամանակ կանխում են որոշ սեռականորեն փոխանցվող վարակները ինչպիսիք են ՁԻԱՀ-ը/ՄԻԱՎ-ը: [5] Բեղմնականխիչ սպունգերը համակցում են պատնեշը սերմնասպանները հետ: [25] Ինչպես որ դիաֆրագմը, նրանք նույնպես ներդրվում են հեշտոցի մեջ, սեռական հարաբերություններից անմիջապես առաջ: [25] Տիպական օգտագործման դեպքում ձախողման հավանականությունը առաջին տարվա ընթացքում կախված է, թե արդյոք կինն արդեն ունեցել է երեխա, որը 24% և 12% նրանց մոտ ովքեր չեն ունեցե: [19] Սպունգը կարող է ներդրվել սեռական հարաբերություններից 24 ժամ առաջ և հարկավոր է մնա տեղում ամենաքիչը վեց ժամով հարաբերություններից հետո: [25] Ալերգիկ ռեակցիաները [50] հնարավոր և նույնիսկ գրանցվել են թունավոր շոկային սինդրոմի դեպքեր:

Ներարգանդային պարույր (ՆԱՊ) խմբագրել

Ներկայից ներարգանդային պարույրները՝ ՆԱՊ-ը, շատ փոքր սարքեր են, հաճախակի 'T'-աձև, շատ հաճախ պարունակում են՝ կամ պղինձ, կամ լեվենորգեստրել, որոնք ներդրվում են արգանդ: Նրանք համարվում են երկարակյաց ետդարձային բեղմնականխման մեթոդներից են, և համարվում է ամենարդյունավետ ետդարձային մեթոդ: [51] Ձախողման հավանականությունը պղինձ պարունակող ՆԱՊ-երի մոտ կազմում է 0.8%, իսկ լեվոնորգեստրել պարունակողը՝ 0.2% օգտագործման առաջին տարվա ընթացքում: [4] 2007 թվականի տվյալներով, ՆԱՊ-երը համարվում են ամենաօգտագործվող ձևն է ետդարձվող բեղմնականխման մեթոդներից, ավելի քան 180 միլիոն օգտագործողներով ողջ աշխարհում: [52] Վկայությունները ցուցանշում են արդյունավետությունը և ապահովվածությունը դեռահասների մոտ [53] և նրանց ովքեր չեն ունեցել երեխա: [54]ՆԱՊ-երը չունեն ազդեցություն կրծքով սնուցման վրա և կարող են ներդրվել անմիջապես պտղաբերությունից հետո: [55] Նրանք նույնպես կարող են օգտագործվել անմիջապես աբորտից հետո: [56] Հանելուց հետո, նույնիսկ երկար օգտագործումից հետո, պտղաբերությունը վերադաոնում է նոռմայի անմիջապես: [57] Պղնձով ՆԱՊ-երը կարող են նպաստեն դաշտանային արյունահոսությունը,[58] հորմոնային ՆԱՊ-երը հնարավոր է մեղմացնեն դաշտանային արյունահոսությունը, կամել նույնիսկ ընդանրապես կանգնեցնեն այն: [55] Մնացած հնարավոր բարդեցումներից է արգանդի վտարումը և արգանդի շաղափումը: [55][59]

Տեսակները խմբագրել

Պղնձով T-աձև ՆԱՊ


Պղինձ պարունակող ՆԱՊ-երը դանդաղեցնում են սերմնահեղուկի կենսունակությունը և խոչընդոտում է նրա ճանապարհը դեպի արգանդափող: Պղինձը կատարում է սերմնասպանի ֆունկցիա, մեծացնելով պղնձի իոնների, պրոստագլանդինների և սպիտակ արյան բջիջների մակարդակը արգանդի և արգանդափողի միջև ընկած հատվածում: [58][60] Պղնձով ՆԱՊ-երի ձախողման հավանականությունը տատանվում է 0.1-ից 2.2%:[61] Պղնձով ՆԱՊ-երը օգտագործումը զգալիորեն բարձրանում է, որովհետև նրանք ամենդիմացկունն են ժամգի նկատմամբ: "Ոսկեզօծ T ՆԱՊ-ը [62]", որը արտադրվում է Իսպանիայում, բաղկացած է ոսկյա միջուկից, որը իր հերթին խոչընդոտում է պղնձի օքսիդացման պրոցեսը: Պղնձով ՆԱՊ-երի առավելությունը կայանում է նրանում, որ այն համարվում է անհետաձգելի բեղմնականխիչ և կարող է օգտագործվել որպես բեղմնակնխիչ չպաշտպանված սեռական հարաբերություններից մինչև հինգ օր անց: Սա համարվում է ամենարդյունավետ անհետաձգելի բեղմնականխիչ մեթոդ:[63] Այն չի պարունակում հորմոններ, այսինքն այն կարող է կիրառվել կրծքով սնուցման հետ համատեղ, և պտղաբերությունը անմիջապես վերադառնում է օգտագործումն ավառտելուց հետո [64] Թերություններից, գոյություն ունի հավանականություն ավելի ծանր դաշտան և ավելիծանր ցավեր: [58]

Հորմոնային ՆԱՊ-երը երկարակյաց, ետդարձային բեղմնականխիչներ են և համարվում են ամենարդյունավետ բեղմնականխիչներից մեկը: [65] Առաջին տարվա ձախողման հավանականությունը կազմում է 0.2% և հինգ տարվա հավանականությունը 0.7%:[66] Այս թվերը համեմատելի են ամլացման թվերի հետ, բայց ի տարբերություն ամլացմանը հորմոնային ՆԱՊ-երը համարվում են ետդարձային:

Ամլացում խմբագրել

Վիրաբուժական ամլացումը բաժանվում է երկու տեսակի՝ տղամարկանց կամավոր ամլացում և կանանց կամավոր ամլացում: Տղամարկանց մոտ կամավոր ամլացումը այլ կերպ անվանում են վազեկտոմիա: [4] Կանանց ամլացում՝ բժիշկը կտրվածք է կատարում որովայնի պատի վրա, հատում և կապում արգանդափողերը: Ամլացումից հետո ոչ մի էական երկարաժամկետ կողմնակի բարդություններ տեղի չի ունենում, կանանց ամլացումը նույնիսկ նպաստում է ձվարանների քաղցգեղի առաջացման նվազեցմանը: [4] Կարճաժամկետ կողմնակի բարդությունները վազեկտոմիաի դեպքում ավելի քիչ հավանական է համեմատած կանանց ամլացման: [4][67]Վազեկտոմիաից հետո շատ հնարավոր է ցավեր և կծկումներ փոշտի տեղամասում, բայց այդ ցավերը անցում են մեկ կամ երկու շաբաթվա ընթացքում: [68] Կանանց ամլացման դեպքում բարդությունները լինեւմ են մեկից երկու տոկոս հավանականությամբ, հաճախակի անզգայացման պատճառով: [69] Ամլացումը չի ներազդում սեռական վարակների փոխանցմանը: [4] Այս որոշումը հնարավոր է առաջացնի կասկած և զխչանք, որոշ կանանց և տղամարկանց մոտ: Եռեսուն տարեկանից մեծ կանանց մոտ, ովքեր որ դիմել են այս մեթոդին, 5% փոշմանել են իրենց կատարած որոշման համր, եռեսուն տարեկանից ցածր կանանց մոտ, որոնք կայացրել են որոշում ամլացում կատարելու, թիվը կազմում է 20%:[4]Տղամարկանց մոտ այդ թիվը կազմում է 5%:Այն տղամարդիկ ովքեր փոշմանում են իրենց կատարած որոշման համար հիմնականում համեմատած մնացածին երիտասարդ են, ունեն երիտասարդ՝ կամ ել ընդհանրապես չունեն երեխա, կամ ունեն ոչ ստաբիլ ամուսնական հարաբերությաւններ: [70]Չնայած նրան, որ ամլացումը համարվում է անհետադարձ մեթոդ, [71] հնարավոր է փորձել արգանդափողի կապման փոփոխում որպեսզի ետկապվի ֆալոպային խողովակներին, հնարավոր է նույնիսկ վազեկտոմիաի ետդարձում, ետ կապելով վասա դեֆերենտիա: Հաճախակի կանանց մոտ ամլացման ետ դարձման պատճառ հանդիսանում է իրենց ամուսնու փոփոխությունը: [71] Հաջողված հղիության հավանականությունը ետ խողովակային պրոցեսից հետո լինում է հիմնականում 31 և 88% միջև, ներառելով բարձր էկտոպիկ հղիության հավանականությամբ: [71] Տղամարդկանց թիվը, որոնք պահանջել ետ դարձ ամլացումից կազմում է մոտավորապես 2-ից 6%:[72]Հավանականությունը հաջողված հայրության ամլացումից ետ դարձից հետո կազմում է 38-ից 84%:[72] Տրանսլումինալ ամլացումը տեղի է ունենում Իգական սեռական համակարգի օրգանների վիրաբուժական միջամտությամբ: Այս պրոցեսսների ընթացքում օգտագործվում է կատետոր, որպեսզի տեղադրելը նյութը Ֆալլոպիան խողովակի մեջ, որը վերջնականում առաջացնում է փական այդ սեգմենտում: Այսպիսի պրոցեսսները համարվում են ոչ վիրաբուժական քանզի նրանք օգտագործում են բնական անցքեր և չեն պահանջում ոչ մի վիրաբուժական կտրում:Էսսուրային պրեցեդուրան համարվում է տրանսլումինալ ամլացման տեխնիկա: Այս պրոցեդուրայի ընթացքում պոլիէթիլենային տերեֆտալաթով մանրաթել մտնում է ֆալլոպյան խողովակ, վերջնական արդյունքում խողովակները փակվում են: Էսսուրային պրոցեդուրան ունի 99.74% արդյունավետության հավանականություն: [73][74]

Վարքագծային խմբագրել

Վարքագծային մեթոդներ, իրենց մեջ ներառում են ժամանակի կարգավորում կամ շփման մեթոդ, որպեսզի կանխարգելեն սերմնահեղուկի ներթափանցումը կնոջ սեռական օրգան, կամ ամեն ինչ միառժամանակ, կամ զվաբջջի առկայության դեպքում: [75] Ճիշտ օգտագործման դեպքում առաջին տարվա ձախողման հավանականությունը կազմում է մոտավորապես 3.4%, ինչևէ անփույթ օգտագործման դեպքում ձախողման հավանականությունը կարող է հասնել մինչև 85%[76]

Օրացուցային մեթոդ խմբագրել

Ցիկլի հուլունքներ, օգտագործվում է պտղաբեր օրերը որոշելու համաար սկսած վրջին դաշտանից

Օրացույացային մեթոդի դեպքում կինը վերանայում է իր դաշտանային օրացույցը և որոշում է իր դաշտանային ցիկլերի տեվողությունը և պետք է խուսափի չպածշտպանված սեռական հարաբերություններից: [75] Կինը պետք է գրանցի իր դաշտանային ցիկլի տեվողությունը առնվազն յոթ ամսվա ընթացքում: Տիպական կիրառման դեպքում, սրանք ունեն ձախողման 24% հավանականոթյուն, ճիշտ օգտագործման դեպքում կախված է նրանից, թե որ մեթոդն է օգտագործվում՝ մոտ 0.4%-ից 5%:[19] Սակայն փաստերը, որոնք հիմք են համարվում տվյալ հաշվարկները անկայուն և մեծամասնությունը մարդկանց փորձնական շրջանում կանգնեցրել են մեթոդի օգտագործումը ժամանակից շուտ: [75] Գլոբալ հաշվարկներով զույգերի ընդամենը 3.6% է օգտագործում տրված մեթոդը: [77] Հիմնվելով վերին մաշքի ջերմությունից մեթոդը համարվում է սիմտոջերմային: Ընդհանուր առաջին տարվա ձախողման հավանականությունը հավասար է <2% ից 20% ըստ սիմպտոջերմային մեթոդի մասին կլինիկական ուսումնասիրությունների: [78][79]

Ընդհատված սեռական հարաբերություն խմբագրել

Սեռական ակտի ընդհատում, այն մեթոդն է, երբ սեռական ակտն ավարտվում է սերմնաժայթքում [80] Հիմնական ռիսկը մեթոդի ձախողման կայանում է նրանում, որը արական սեռի ներկայացուցիչը հնարավոր չկարողանա կատարել մանեվրը ճիշտ ժամանակին կամ ճիշտ մեթոդով: [80] Մեկ տարվա ձախողման հավանականությունը տատանվում է 4% ճիշտ օգտագործման դեպքում մինչև 22% տիպիկ կիրառման դեպքում: [19] Սա չի համարվում ծնելիության վերահսկում որոշ մասնագետների կողմից: [25] Գոյություն ունի շատ փոքր հավանականություն սերմնահեղուկի առկայության մասին մինչ սերմնաժայթքման հեղուկում: [81] Կան հետազոտություններ, որոնք վկայում սերմնահեղուկի բացակայության մասին, [81], կան այլ հետազոտություններ, ըստ որի սերմնահեղուկը հայտնաբերվել է 27-ից 10 դեպքերում: [82] Սեռական ակտի ընդհատումը օգտագործվում է զույգերի մոտ 3% կողմից: [77]

Սեռական ժուժկալություն խմբագրել

Չնայած որ կան խմբեր, որոնք քարոզում են լռիվ սեռական ժուժկալություն, որով նրանք ի նկատի ունեն զսպելիություն բոլոր սեռական ակտիվությունների նկատմամբ, սակայն ծնելիության վերահսկման մեջ այն համարվում է ժուժկալություն միայն սեռական փոխհարաբերությունների վերաբերյալ: [83][84] Ժուժկալությունը համարվում է 100% մեթոդ բեղմնականխման և հղիության կթանման, ինչևէ, ոչ բոլորը նրանք, ովքեր նախընտրում են այս մեթոդը կարողանում են զսպել իրենց բոլոր սեռական ակտիվություններից և շատ հաճախ հղիության ռիսկի հավանականությունը աճում է ոչ համաձայնեցված սեռական հարաբերությունների պատճառով: [85][86]Միայն ժուժկալությամբ սահմանված սեռական կրթությունը չի նվազեցնում դեռահասների հղիացման տոկոսը: [7][87] Դեռահասների հղիության տոկոսը ավելի բարձր է միայն ժուժկալության սեռական կրթությունն անցած ուսանողների միջև, համեմատած բազմակողմանի սեռական կրթության հետ: [87][88]

Լակտացիոն ամենորեա խմբագրել

Լակտացիոն ամենորեաի(բացառապես կրծքով կերակրման միջոց) մեթոդը իր արդյունավետ է այն ժամանակ, երբ կնոջ դաշտանը չի վերակնգնվել երեխայի ծնվելուց հետո և կարող է հետաձգվել միայն կրծքով սնուցման դեպքում: [89] Այս միջոցի համար հարկավոր է երեխայի միայն կրծքով սնուցում, և երեխան պետք է լինի վեց ամսական կամ փոքր: [22] Կանանց համար, որոնք համապատասխանում են տվյալ կրիտերիաին, ԼԱՄ-ի արդյունավետությունը կազմում է >98%, երեխայի ծնվելուց հետո, մինչ դաշտանի վերականգնումը: [19]

  • Երեխան պետք է սնվի բացառապես կրծքով
  • Երեխան պետք է ստանա սնունդը գոնե ամեն չորս ժամը մեկ օրվա ընթացքում և ամեն վեց ժամը մեկ գիշերվա ընթացքում
  • Երեխան պետք է լինի վեց տարեկանից փոքր
  • Մայրը չպետք է ունենա դաշտան 56 օր անց պոս պառտում

Ըստ համաշխարհային առողջապահության կազմակերպության տվյալների, եթե նորածինը սնվում է միայն կրծքով, ապա այս մեթոդի ձախողման հավանականությունը կազմում է 2% ծնելիությունից հետո վեց ամսվա ընթացքում: [90]Ըստ լակտացիոն ամենորեաի մեթոդի վեց տարբեր ուսումնասիրությունների, մեթոդը օգտագործողների մոտ այն ձախողվել է 0% մինչև 7.5%-ի մոտ: [91] Մեկ տարվա օգտագործման ընթացքում ձախողումը աճում է 4–7%, իսկ երկու տարվա օգտագործման դեպքում մինչև 13%: [92] Ոչ լրիվ կրծքով սնուցումը զգալիորեն բարձրեցնում է ձաղողման հավանականությունը: [93] Միայն կրծքով սնուցման ժամանակ մոտ 10%-ի մոտ դաշտանը վերականգնվում է առաջին երեք ամսվա ընթացքում, և 20%-ի մոտ դաշտանը վերականգնվում է առաջին վեց ամսվա ընթացքում: [92] Նրանց մոտ ոքեր չեն օգտագործում միայն կրծքով սնուցում պտղաբերությունը կարող է վերականգնվել ծնելիությունից վեց ամիս անց: [92]

Անհետաձգելի բեղմնականխում խմբագրել

Անհետաձգելի բեղմնականխում, սա ծնելիության վերահսկման այն մեթոդն է, որը օգտագործվում է սեռական հարաբերություններից հետո:Սրանք աշխատում են հիմնականում կանխելով պտղաբերության օվուլիացիան: [4] Անհետաձգելի բեղմնականխման մեթոդներից են

  • Անհետաձգելի բեղմնականխիչ հաբերը, հաճախ կոչվում են անհետաձգելի բեղմնականխիչներ և հաչախակի մարդիկ սրանք շփոթում են “հետառավոտյան հաբերի" հետ [94]- սրանք դեղորայքներ են, որոնք ուղղված են հետաձգել պտղաբերությունը, որը հարկավոր է հղիության համար (բեղմնականխիչներ): ref name="Leung 2010">Leung, Vivian W.Y.; Levine, Marc; Soon, Judith A. (February 2010). «Mechanisms of action of hormonal emergency contraceptives». Pharmacotherapy. 30 (2): 158–168. doi:10.1592/phco.30.2.158. PMID 20099990.</ref>[95][96]Սրանց մեջ կա մեծ ընտրության հնարավորություն այդ թվում բարձր դեղաքանակով ծնելիություն վերահսկման հաբեր, լեվոնոգեստրել, միֆեպրիստոն, ուլիպրիստալ: [97]
  • Ներարգանդային պարույրը համրվում է հիմնական բեղմնականխիչ մեթոդ, բայց օգտագործվում նաև, որպես անհետաձգելի բեղմնականխիչ: [19]

Անհետաձգելի բեղմնականխման հաբերը չեն ազդում սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակների, պահպանակներ օգտագործման, հղիության տեմպերի, կամ սեռական ռիսկի վարքագծի վրա:[98][99] Բոլոր մեթոդները ունեն չնչին կողմնակի բարդություններ: [97]


Անհետաձգելի բեղմնականխման հաբեր խմբագրել

Անհետաձգելի բեղմնականխման հաբերը կարող են պարունակել ավելի մեծ չափաբաժիններով նույն հորմոններից (էստրոգեն, պրոգեստին, երկուսից էլ), որոնք օգտագործվում են համակցված բեղմնականխիչ հաբերում: Օգտագործման ենթակա են չպաշտպանված սեռական հարաբերություններից հետո կամ բեղմնականխման ձահողումից հետո, այսքան մեծ չափաբավինները հնարավոր է կանխեն հղիացումը: [100]

Հաբերի տեսակներ խմբագրել

Գոյություն ունի անհետաձգելի բաղմնականխման հաբերի երեք տեսակ՝ համակցված էստրոգենով և պրոգեստինով հաբեր, միայ պրոգեստինով հաբեր և պրոգեստին չպարունակող հաբեր: [101] Միայն պրոգեստինով և պրոգեստին չպարունակող հաբերը հասանելի են որպես միայն անհետաձգելի բեղմնականխման մեթոդ: [101][102] Համակցված էստրոգենով և պրոգեստինով հաբերը այլևս չեն համարվում միայն անհետաձգելի բեղմնականխման մեթոդ, բայց կան առանձնահատուկ համակցված հաբեր որոնք օգտագործվում են միայն անհետաձգելի բեղմնականխման նպատակով: [101]

Միայ պրոգեստինով բեղմնականխիչ հաբերը պարունակում են 1.5 մգ լեվոնորգեստրել, ընդունվում է կամ օրը մեկ հատ 1.5 մգ հաբ, կամ 0.75 մգ հաբեր օրը երկու անգամ 12 ժամը մեկ, արդյունավետ է մինչև 72 ժամ սեռական հարաբերություններից հետո: .[101] Միայն պրոգեստինով ԱԲՀ-ները վաճառվում են տարբեր գործարանային ապրանքանիշների կողմից: Բազմաթիվ երկրներում տրվում են առանց բժիշկի թույլ տվության: [103][104][105]

Պրոգեստին չպարունակող ուլիպրիստալ քացախաթթու աղը հասանելի է միկրոնիզացված 30 մգ-անոց բեղմնականխիչ հաբի տեսքով, արդյունավետ է մինչև 120 ժամ սեռական հարաբերություններից հետո: [101][102] Պրոգեստին չպարունակող միֆեպրիստոնը հասանելի է հինգ երկրում, ցածր դեղաքանակով (10 մգ կամ 12.5 մգ) կամ միջին դեղաքանակով (25 մգ) ԱԲՀ, արդյունավետ է մինչև 120 ժամ սեռական հարաբերություններից հետո: [101][102] Փոքր դեղաքանակի միֆեպրիստոն ԱԲՀ հասանելի են բժիշկի դեղատոմսով Հայաստանում, Ռուսաստանում, ՈՒկրաինայում և Վիետնամում, և առանց դեղատոմսի, դեղատներու հասանելի են Չինաստանում: [103][104] Միջին դեղաքանակով ԱԲՀ-ը հասանելի են դեղատոմսով Չինաստանում և Վիետնամում: [103][104]

Պտղաբերության վերականգնում խմբագրել

Շատ հաճախ կանանց մոտ դիտվում է դաշտանի վերականգնում երեխայի ծնվելուց հետո: Ապացուցված է, որ սնուցումը կրծքով ըստ երեխայի պահանջի համեմատած հստակեցված ժամերի և սնուցումը միայն կրծքով այլ ոչ սուպլեմենտացված կերակրամիջոցներով, ավելի է մեծացնում բեղմնականխման արդյունավետությունը: [106]

Կրկնակի պաշտպանություն խմբագրել

Կրկնակի պաշտպանիչ, համրվում են այն մեթոդները, որոնք բացի հղիությունից նաև խթանում են սեռական վարակների փոխանցումը: [107] Պապհպանակները համարվում են այդպիսի մեթոդ, թե որպես միակ մեթոդ, և թե որպես մեթոդ միառժամանակ օգտագործվող մեկ այլ ծնելիության վերահսկման մեթոդի հետ: [108][109]

Արդյունք խմբագրել

Առողջապահական խմբագրել

maternal mortality rate map
Մայրական մահացության ցուցանիշը 2010 թվականին[110]
Բեղմնականխիչների կիրառումը և պտղաբերության ամբողջական ցուցանիշն ըստ տարածաշրջանի

Առողջային, բեղմնականխիչների օգտագործումը զարգացող երկներում զգալիորեն իջեցնում է մայրական մահերի տոկոսը 40%-ով (մոտ 270,000 ըստ 2008) և կարող են կանխել մինչև 70%, եթե բեղմնականխումն օգտագործվեր ճիշտ մեթոդով: [15][16] Այս բարելավ ցուցանիշներն հասանելի են դառնում չպլանավորված հղիության ցուցանիշի նվազեցման դեպքում, որոնք իրենց հերթին պատճառ են հանդիսանում ոչ ապահով աբորտի: [15]


Ծնելիության վերահսկումը նույնպես զարգացնում է երեխայի կենդանի մնալը զարգացող երկեում երկարացնելով հղիությունների միջև ընկած ժամանակահատվածը:[15] Ըստ այս բնակչության տվյալների արդյունքում ավելիվատ է լինում, երբ մայրը հղիանում է նախորդ երեխայի ծնվելուց տասնութ ամիս անց: [15][111] Սակայն վիժման դեպքում հետաձգել հաջորդ հղիությունը անիմաստ է համարվում, և նույնիսկ խորհուրդ է տրվում կատարել հղիանալու փորձ պատրաստության դեպքում: [111]


Դեռահասների հղիությունը, առավել ևս երիտասարդ դեռահասների մոտ, առկա է անբարենապաստ ավարտի մեծ գործոն, ինչպիսին են՝ անհաս երեխա, 2.5 կիլոգրամից թեթև քաշով երեխա և նույնիսկ պտուղի մահ: [10] ԱՄՆ-ում 82% հղիությունների 15-ից 19 տարեկան համարվում են չպլանավորած: [59] Բազմակողմանի սեռական կրթությունը և ծնելիության վերահսկման հասանելիությունը համարվում են արդյունավետ մեթոդներ հղիությանը ցուցանիշների իջեցման համար այս տարիքային խմբում: [112]

Ֆինանսական խմբագրել

fertility rate map
Երկրները ըստ պտղաբերության ցուցանիշի ըստ 2012-ի տվյալի.

     7–8 Երեխա      6–7 Երեխա      5–6 Երեխա      4–5 Երեխա

     3–4 Երեխա      2–3 Երեխա      1–2 Երեխա      0–1 Երեխա

Զարգացող աշխարհում, ծնելիության վերահսկումը բարելավում է տնտեսական աճը, քանի որ քչանում է խնամառու երեխաների թիվը, որն իր հերթին նպաստում է կանանց մասնակցությանը աշխատուժում: [17] Կանանց վաստակումները, ակտիվները, մարմնի զանգվածի ինդեքսը և իրենց երեխաների ուսուցումն ու մարմնի զանգվածի ինդեքսը, այս բոլոր ցուցանիշները բարելավվում են ծնելիության վերահսկման մեթոդների առավել հասանելիության դեպքում: [17] Ընտանեկան պլանավորումը, բեղմնականխման մեթոդները օգտագործելով մեկ տեղ համարվում ամենա քիչ ծախսատար առողջապահական միջամտություններից: [113] Ըստ մակի տվյալների ամեն մի ծախսված ԱՄՆ դոլլարի դիմաց պահպանվում է երկուսից մինչև վեց դոլլար գումար: [114] Այս դրամական պահպանումները կապված են չպլանավորած ծնելիության կանխման և սեռական վարակների փոխանցման նվազման հետ: [113] Ըստ ցուցանիշների ամենաարդյունավետ մեթոդը դա պղնձե ՆԱՊ-ի օգտագործումն է:[113]

Ներարգանդային պարույր խմբագրել

Copper IUD (Paragard T 380A)
Hormonal IUD (Mirena)

Ներարգանդային պարույր/սպիրալ (ՆԱՊ),[115] չափերով փոքր բեղմնականխիչ սարք է, սովորաբար 'T'-աձև, հաճախ պարունակում է լեվոնորգեստրել կամ պղինձ, այն տեղադրվում է արգանդի որովայնի մեջ: Սրանք համարվում են երկարատև ետդարձային բեղմնականխիչներ, որոնք համարվում են ամենաարդյունավետ մեթոդ ծնելիության վերահսկման: [65] Ձախողման հավանականությունը պղնձով ՆԱՊ-ի դեպքում կազմում է 0.8% միևնույն ժամանակ լեվոնորգեստրելով ՆԱՊ-ը ունի 0.2% ձախողման հավանականություն, առաջին տարվա օգտագործման ցուցանիշներով[4] Ծնելիության վերահսկման տեսակներից, ՆԱՊ-երը և բեղմնականխիչ հաբերը օգտագործողների տեսանկյունից համարվում են ամենա դուրեկանը: [53] Ըստ 2007-ի տվյալների, ՆԱՊ-երը ամենալայնարձակ օգատգործում ձեռքբերած բեղմնականխման մեթոդներից է, ավելի քան 180 միլիոն օգտագործողներող: [52]

Կան տվյալներ, որոնք ցուցանշում են մեթոդի արդյունավետությունը և ապահովությունը դեռահասների միջև [116] և նրանց միջև, որոնք չունեն երեխա ունենալու փորձ: [55] ՆԱՊ-երը չեն ազդում կրծքով կերակրմանը և կարող են օգտագործվել անմիջապես ծնելիությունից հետո: [55] Նրանք կարող են օգտագործվեն անմիջապես աբորտից հետո: [117] Պտղաբերությունը վերականգնվում է ՆԱՊ-ը հանելուց անմիջապես հետո: [118]

Պղնձով ՆԱՊ-երը կարող են բացասական ազդեցություն ունենալ դաշտանի վրա, և կարող են առաջացնել ավելիծանր ցավեր [58] հորոնային ՆԱՊ-երը կարող են նվազեցնել դաշտանը կամ ընդանրապես կանգնեցնել այն: [55] Դաշտանի ընթացքում ցավերը կարող է նվազեցվել ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների շնորհիվ: [59] Այլ բացասական արդյունքներից կարող են հանդիսանալ վտարումը (2–5%) և հազվադեպ արգանդի շաղափումը (0.7% և ցածր) [55][59]

Տեսակները խմբագրել

Պղնձով խմբագրել

ՆԱՊ-ը ռենտգենին պատկերված

Պղնձով ՆԱՊ-եր համարվում են ներարգանդային պարույրի, սպիրալի, տեսակներից մեկը: Պղնձով ՆԱՊ-երը համարվում են երկարատև ետդարձային բեղմնականխիչ և համարվում է ամենարդյունավետ ծնելիության վերահսկման մեթոդներից:[65] Այն նույպես համարվում է ամենարդյունավետ ոչ հորմոնային բեղմնականխիչ: Տարբեր քանակությամբ պղինձ պարունակող ՆԱՊ-երը ունեն տարբեր մակարդակների արդյունավետություն: [61] Ձախողման հավանականությունը տատնվում է 0.1 և 2.2% միջև օգտագործումից մեկ տարի անց: T-աձև տեսակները 380մմ մակերեսով ունեն ամենացածր ձախողման հավանականություն: TCu 380A, պառագռադ, տեսակը ունի մեկ տարվա 0.8% ձախողման հավանականություն և ընդանուր հաշվարկային 12 տարվա ձախողման 2.2% հավանականություն: [61] 12 տարի և ավելիշատ ժամանակում օգտագործված պղնձով ՆԱՊ-երից, տեսակները որոնք ունեն ավելի քիչ մակերեսով են ունեն ձախողման ավելիբարձր հավանականություն: [61]

Համեմատած այլ բեղմնականխման այլ հետդարձային տեսկաների հետ, տիպիկ ձախողման հավանականությունը և ճշտգրիտ օգտագործման ձախողման հավանականությունը գրեթե նույն է, քանի որ ՆԱՊ-ի արդյունավետություն կախված չի օգտագործողից: [65] Ըստ 2008 թվականի վիճակագրության հասանելի T-աձև, պղնձով ՆԱՊ-երից ամենաշատը օգտագործվում են TCu 380A-ն և TCu 280S, քանի որ այս երկուսը ունեն ամենացածր ձախողման հավանականություն և ամենաերկարաժամկետն են:[61] Պղնձով ՆԱՊ-ի արդյունավետությունը համեմատելի է կանանց կամավոր ամլացման հավանականության հետ, որն ունի 0.5% ձախողման հավանականություն: [13]

1976 թվականին պառզվել է, որ պղնձով ՆԱՊ-ը հնարավոր է օգտագործել որպես անհետաձգելի բեղմնականխում[119] Պղնձով ՆԱՊ-երը համարվում են ամենաարդյունավետ անհետաձգելի բեղմնականխման մեթոդ:[120]Հղիության տոկոսը այն կանանց մոտ, ովքեր օգտագործում են պղնձով ՆԱՊ-երը, որպես անհետաձգելի բեղմնականխիչ կազմում է 0.09%: Այն կարող է օգտագործվել իբրև անհետաձգելի բեղմնականխիչ ընդհուպ մինչև 5 օր, չպահպանված սեռական ակտից, հետո և արդյունավետությունը այդ 5 օրվա ընթացքում չի փոփոխվում:[63] Եվս մեկ առավելություն պղնձով ՆԱՊ-եր օգտագործելու որպես անհետաձգելի բեղմնականխիչ, դա այն է, որ ՆԱՊ-ը կարող է լինել ծնելիության վերահսկման մեթոդ օգտագործումը սկսելուց 10–12 տարի անց:[63] ՆԱՊ-ը հանելու պրոցեսսը պետք է կատարվի որակավորված բժշկական փորձ ունեցող մարդու կողմից: Պտղաբերությունը վերադառնում անմիջապես հանելուց հետո: [121]Ըստ որոշ հետազոտությունների այն ժամանակահատվածը, որը ընկած է ՆԱՊ-ի հանելու և պլանավորված հղիության միջև ընկած ընթացքում կազմում է երեք ամիս, այն կանանց մոտ, ովքեր օգտագործել են TCu 380Ag: [64]

Հետօգտագործման արդյունք խմբագրել

Վտարում : Որոշ դեպքերում պղնձով ՆԱՊ-ը կարող է անսպասելիորեն դուրս մղվել արգանդից:[121] Վտարման հավանականությունը կարող է լինել 2.2%-ից 11.4% մեկից մինչև տաս տարի օգտագործողների մոտ: TCu380A-ն կարող է ունենալ ավելի քիչ հավանականություն վտարման համեմատած մնացած տեսակներին [122]Անսովոր արգանդային ցավեր, անհարմարություններ, դիսպարեունիա կարող են լինել հավանական վտարման նշաներ: [121]Եթե վտարումը տեղի է ունեցել, ապա կրկին վտարման ռիսկը, ըստ հետազոտության տվյալների հավասար է մոտավորապես մեկ երրորդին այսպիս միջադեպի մեկ տարի օգտագործումից անց: [123]

Շաղափում: Շատ հազվադեպ դեպքերում, ՆԱՊ-ը կարող է տեղաշարժվել արգանդի պատերում: [121]Շաղափելու ռիսկը անմիջականորեն կախված է ՆԱՊ-ը տեղադրողի բժշկական փորձի և տեղադրման որակից: [124]

Ինֆեկցիա: Պղնձով ՆԱՊ-ը ներդնելիս առաջանում է Ֆալոպյան փողի բորբոքման առաջացման ռիսկ առաջին 21 օրվա ընթացքում ներդնումից հետո: Սակայն դա շատ չնչին հավանականության ռիսկ է, և այն կարող է վերագրելի է նախա-հոնորրեաին կամ քլամիդիայի բորբոքմանը ներդնման ընթացքում, բայց ՆԱՊ-ը չի հանդիսանում հիմնական պատճառ: [125][126]Այսպիսի դեպքերից խուսափելու համար հարկավոր է, ձեռքերը լվանալ, ապա հագնել ձեռնոցներ, լվանալ արգանդը, որքան հնարավոր է քչացնել հպումը ոչ ստերիլ մակերեսներին և ապա, ավարտելով ողջ պրոցեսը, կրկին լվանալ ձեռները և օգտագործված բժշկական գործիքները: [127]ՆԱՊ-ը ինքն իրենով չի կրում ոչ մի ռիսկի հավանականություն ֆալոպային փողի բորբոքման հավանականություն ներդնելու պահից առաջ: [121]

Հորմոնային խմբագրել

Պրոգետոգենով ներարգանդային պարույրը համարվում է որպես հորմանային ՆԱՊ և դասակարգվում է, որպես երկարատև, ետդարձային բեղմնականխիչ մեթոդ:[128] Հորմոնային ՆԱՊ-երը աշխատում է դուրս մղելով որոշ քանակով լեվոնորգեստրել, կամ պրոգեստին:Հորմոնային ՆԱՊ-ը պնդեցնում է արգանդի վզիկի լորձը, սարքելով արգանդը անհասանելի սերմնահեղուկի համար:Հորմոնային ՆԱՊ-երը օգտագործվում է որպես դաշտանի կանգնացման միջոց: [129]

Օգտագործում խմբագրել

Բացի բեղմնականխումից, հորմոնային ՆԱՊ-երը օգտագործվում են որպես բուժման մեթոդ հետևյա ախտանիշների դեմ՝

Օրացույցային մեթոդ խմբագրել

Օրացույցային մեթոդը հիմնված է կնոջ դաշտանային ցիկլի պտղաբեր և ոչ պղաբեր օրերի որոշման վրա: Այս մեթոդը կարելի է օգտագործել ինչպես հղիանալու, այնպես էլ հղիությունից խուսափելու և գինիկոլոգիական առողջությունը պահպանելու նպատակով: Ոչ պտղաբեր օրերի որոշման մեթոդը հայտնի էր դեռ անտիկ շրջանում, սակայն անցյալ դարի ընթացքում գիտական հետազոտությունների շնորհիվ ի հայտ եկան նաև այլ մեթոդներ: Օրացույցային մեթոդը հիմնված է պտղաբերության նշանների /մարմնի ջերմաստիճան, արգանդի վզիկի լորձն ու դիրքը/ ուսումնասիրության, միսնտրուալ ցիկլի տևողությանը հետևելու և դրանց հիման վրա պտղաբերության օրերի որոշման վրա: Այլ նշաններ նույնպես ուսումնասիրվում են, օրինակ` կրծքի զգայունությունը, մեզի անալիզը, թքի և արգանդի վզիկի հեղուկի մանրադիտակային զննումը:

Եզրութաբանություն խմբագրել

Մեթոդը ուսումնասիրում է երեք հիմնական ցուցիչներից մեկը կամ երկուսը` մարմնի ջերմաստիճան, արգանդի վզիկի լորձն ու դիրքը: [133] Միայն արգանդի վզիկի լորձի ուսումնասիրումը հիմնված է Բիլինգսի օվոլուցիոն մեթոդի, Քրեյթոնի մոդելի և երկօրյա մեթոդի վրա: Սիմպտոթերմալ մեթոդը ներառում է մարմնի ջերմաստիճանի չափում, արգանդի վզիկի լորձի, երբեմն նաև դիրքի ստուգում: Օրացույցային մեթոդի էությունն է կնոջ դաշտանային ցիկլին հետևելը, ու հաշվի առնելով ցիկլի տևողությունը` պտղաբեր օրերի որոշումը: [133] Սրանցից ամենատարածվածը ստանդարտ օրերի մեթոդն է: Ռիթմիկ օրացույցի մեթոդը նույնպես օրացույցային մեթոդներից է համարվում, թեպետ այն հստակ բնորոշված չէ և տարբեր մարկանց համար տարբեր նշանակություն ունի: Օրացույցային մեթոդը հատկապես հիմնված է Թոնի Վեչլերի ուսմունքի վրա: Ընտանիքի բնական պլանավորումը հաճախ կապվում է օրացույցային մեթոդի բոլոր տարատեսակների հետ:

Պտղաբերության նշանները խմբագրել

Դաշտանային ցիկլերը մեծամասամբ սկզբում ունեն ոչ պտղաբեր օրեր, պտղաբերության շրջան և հաջորդ ցիկլից առաջ մի քանի ոչ պտղաբեր օրեր: Կարմիր արյան առաջին օրը համարվում է դաշտանային ցիկլի առաջին օրը: Օրացույցային մեթոդի տարբեր տեսակների մոտ պտղաբեր օրերի որոշումը քիչ է տարբերվում, օգտագործվում են պտղաբերության առաջնային նշանները, դաշտանային ցիկլի պատմությունը կամ էլ երկուսը միասին:

Պտղաբերության առաջնային նշաններ խմբագրել

Պտղաբերության երեք առաջնային նշաններն են մարմնի ջերմաստիճանը, արգանդի վզիկի լորձն ու դիրքը: Օրացույցային մեթոդի` նշանների վրա հիմնված տարատեսակն օգտագործող կանայք պետք է տարեբրակեն նշվածներից մեկը կամ երկուսը, կամ երեքն էլ: Շատ կանայք ուշադրություն են դարձնում մինստրուալ ցիկլի հետ կապված երկրորդական նշաններին` աբդոմինալ ցավն ու ծանրությունը, մեջքի ցավը, կրծքի զգայունությունը, օվուլացիոն ցավերը:

Մարմնի ջերմաստիճանը խմբագրել

Սա ենթադրում է մարդու մարմնի ջերմաստիճանը այն ժամանակ, երբ նա արթնանում է /կամ երբ օրվա ընթացքում երկար քնած է եղել/: Օվոլացիան կնոջ մոտ կարող է հանգեցնել մարմնի ջերմաստիճանի բարջրացման 0,3 C մինչև 0,9 C, որը շարունակվում է մոտավորապես մինչև մյուս մինստրուացիոն շրջանը: Ջերմաստիճանի փոփոխությունը կարող է օգտագործվել որոշելու համար հետօվոլացիոն ոչ պտղաբեր շրջանը:


Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ articlekey=53351 «Definition of Birth control». MedicineNet. Վերցված է 9 August 2012-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  2. ↑ Oxford English Dictionary. Oxford University Press. June 2012.
  3. ↑ World Health Organization (WHO). «Family planning». Health topics. World Health Organization (WHO).
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Hanson, S.J.; Burke, Anne E. (December 21, 2010). «Fertility control: contraception, sterilization, and abortion». In Hurt, K. Joseph; Guile, Matthew W.; Bienstock, Jessica L.; Fox, Harold E.; Wallach, Edward E. (eds.). The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics (4th ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. էջեր 382–395. ISBN 978-1-60547-433-5. {{cite book}}: External link in |chapterurl= (օգնություն); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (օգնություն)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 World Health Organization Department of Reproductive Health and Research (2011). Family planning: A global handbook for providers: Evidence-based guidance developed through worldwide collaboration (PDF) (Rev. and Updated ed.). Geneva, Switzerland: WHO and Center for Communication Programs. ISBN 978-0-9788563-7-3.
  6. ↑ 6,0 6,1 Taliaferro, L. A.; Sieving, R.; Brady, S. S.; Bearinger, L. H. (2011). «We have the evidence to enhance adolescent sexual and reproductive health--do we have the will?». Adolescent medicine: state of the art reviews. 22 (3): 521–543, xii. PMID 22423463.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Chin, H. B.; Sipe, T. A.; Elder, R.; Mercer, S. L.; Chattopadhyay, S. K.; Jacob, V.; Wethington, H. R.; Kirby, D.; Elliston, D. B. (2012). «The Effectiveness of Group-Based Comprehensive Risk-Reduction and Abstinence Education Interventions to Prevent or Reduce the Risk of Adolescent Pregnancy, Human Immunodeficiency Virus, and Sexually Transmitted Infections». American Journal of Preventive Medicine. 42 (3): 272–294. doi:10.1016/j.amepre.2011.11.006. PMID 22341164.
  8. ↑ DiCenso A, Guyatt G, Willan A, Griffith L (June 2002). «Interventions to reduce unintended pregnancies among adolescents: systematic review of randomised controlled trials». BMJ. 324 (7351): 1426. doi:10.1136/bmj.324.7351.1426. PMC 115855. PMID 12065267.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  9. ↑ Duffy, K.; Lynch, D. A.; Santinelli, J. (2008). «Government Support for Abstinence-Only-Until-Marriage Education». Clinical Pharmacology & Therapeutics. 84 (6): 746–748. doi:10.1038/clpt.2008.188. PMID 18923389.
  10. ↑ 10,0 10,1 Black, A. Y.; Fleming, N. A.; Rome, E. S. (2012). «Pregnancy in adolescents». Adolescent medicine: state of the art reviews. 23 (1): 123–138, xi. PMID 22764559.
  11. ↑ 11,0 11,1 Rowan, S. P.; Someshwar, J.; Murray, P. (2012). «Contraception for primary care providers». Adolescent medicine: state of the art reviews. 23 (1): 95–110, x–xi. PMID 22764557.
  12. ↑ World Health Organization Department of Reproductive Health and Research (2011). Family planning: A global handbook for providers: Evidence-based guidance developed through worldwide collaboration (PDF) (Rev. and Updated ed.). Geneva, Switzerland: WHO and Center for Communication Programs. էջեր 260–300. ISBN 978-0-9788563-7-3.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Costs and Benefits of Contraceptive Services: Estimates for 2012» (PDF). United Nations Population Fund. June 2012. էջ 1.
  14. ↑ Carr, B.; Gates, M. F.; Mitchell, A.; Shah, R. (2012). «Giving women the power to plan their families». The Lancet. 380 (9837): 80–82. doi:10.1016/S0140-6736(12)60905-2. PMID 22784540.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Cleland, J; Conde-Agudelo, A; Peterson, H; Ross, J; Tsui, A (Jul 14, 2012). «Contraception and health». Lancet. 380 (9837): 149–56. doi:10.1016/S0140-6736(12)60609-6. PMID 22784533.
  16. ↑ 16,0 16,1 Ahmed, S.; Li, Q.; Liu, L.; Tsui, A. O. (2012). «Maternal deaths averted by contraceptive use: An analysis of 172 countries». The Lancet. 380 (9837): 111–125. doi:10.1016/S0140-6736(12)60478-4. PMID 22784531.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Canning, D.; Schultz, T. P. (2012). «The economic consequences of reproductive health and family planning». The Lancet. 380 (9837): 165–171. doi:10.1016/S0140-6736(12)60827-7. PMID 22784535.
  18. ↑ Van Braeckel, D.; Temmerman, M.; Roelens, K.; Degomme, O. (2012). «Slowing population growth for wellbeing and development». The Lancet. 380 (9837): 84–85. doi:10.1016/S0140-6736(12)60902-7. PMID 22784542.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 Trussell, James (May 2011). «Contraceptive failure in the United States». Contraception. 83 (5): 397–404. doi:10.1016/j.contraception.2011.01.021. PMC 3638209. PMID 21477680.
    Trussell, James (November 1, 2011). «Contraceptive efficacy». In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. (eds.) (eds.). Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. էջեր 779–863. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734. {{cite book}}: |editor6-first= has generic name (օգնություն)
  20. ↑ Division of Reproductive Health, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (21 June 2013). «U.S. Selected practice recommendations for contraceptive use, 2013: adapted from the World Health Organization Selected practice recommendations for contraceptive use, 2nd edition». MMWR Recommendations and Reports. 62 (5): 1–60. PMID 23784109.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  21. ↑ Van der Wijden, C; Kleijnen, J; Van den Berk, T (2003). «Lactational amenorrhea for family planning». Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD001329. doi:10.1002/14651858.CD001329. PMID 14583931.
  22. ↑ 22,0 22,1 Blenning, CE; Paladine, H (Dec 15, 2005). «An approach to the postpartum office visit». American family physician. 72 (12): 2491–6. PMID 16370405.
  23. ↑ Brown, Gordon Edlin, Eric Golanty, Kelli McCormack (2000). Essentials for health and wellness (2nd ed.). Sudbury, Mass.: Jones and Bartlett. էջ 161. ISBN 9780763709099.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  24. ↑ Edmonds, edited by D. Keith (2012). Dewhurst's textbook of obstetrics & gynaecology (8th ed.). Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. էջ 508. ISBN 9780470654576. {{cite book}}: |first= has generic name (օգնություն)
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 25,7 Cunningham, F. Gary; Stuart, Gretchen S. (12 April 2012). «Contraception and sterilization». In Hoffman, Barbara; Schorge, John O.; Schaffer, Joseph I.; Halvorson, Lisa M.; Bradshaw, Karen D.; Cunningham, F. Gary (eds.). Williams gynecology (2nd ed.). New York: McGraw-Hill Medical. էջեր 132–169. ISBN 978-0-07-171672-7.
  26. ↑ Mansour, D; Gemzell-Danielsson, K; Inki, P; Jensen, JT (November 2011). «Fertility after discontinuation of contraception: a comprehensive review of the literature». Contraception. 84 (5): 465–77. doi:10.1016/j.contraception.2011.04.002. PMID 22018120. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  27. ↑ Organization, World Health (2009). Medical eligibility criteria for contraceptive use (PDF) (4th ed.). Geneva: Reproductive Health and Research, World Health Organization. էջեր 1–10. ISBN 9789241563888.
  28. ↑ Department of Reproductive Health and Research, Family and Community (2004). Selected practice recommendations for contraceptive use (PDF) (2 ed.). Geneva: World Health Organization. էջ Chapter 31. ISBN 9241562846.
  29. ↑ Mackenzie, James (6 December 2013). «The male pill? Bring it on». The Guardian. Վերցված է 20 May 2014-ին.
  30. ↑ Ammer, Christine (2009). «oral contraceptive». The encyclopedia of women's health (6th ed.). New York: Facts On File. էջեր 312–315. ISBN 978-0-8160-7407-5. {{cite book}}: External link in |chapterurl= (օգնություն); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (օգնություն)
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 World Health Organization Department of Reproductive Health and Research (2011). Family planning: A global handbook for providers: Evidence-based guidance developed through worldwide collaboration (PDF) (Rev. and Updated ed.). Geneva, Switzerland: WHO and Center for Communication Programs. էջեր 1–10. ISBN 978-0-9788563-7-3.
  32. ↑ Nelson, Anita L.; Cwiak, Carrie (2011). «Combined oral contraceptives (COCs)». In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. (eds.) (eds.). Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. էջեր 249–341. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734. {{cite book}}: |editor6-first= has generic name (օգնություն) pp. 257–258:
  33. ↑ Barbara L. Hoffman (2011). «5 Second-Tier Contraceptive Methods—Very Effective». Williams gynecology (2nd ed.). New York: McGraw-Hill Medical. ISBN 0071716726.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 Brito, MB; Nobre, F; Vieira, CS (April 2011). «Hormonal contraception and cardiovascular system». Arquivos brasileiros de cardiologia. 96 (4): e81–9. doi:10.1590/S0066-782X2011005000022. PMID 21359483. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  35. ↑ Stegeman, BH; de Bastos, M; Rosendaal, FR; van Hylckama Vlieg, A; Helmerhorst, FM; Stijnen, T; Dekkers, OM (Sep 12, 2013). «Different combined oral contraceptives and the risk of venous thrombosis: systematic review and network meta-analysis». BMJ (Clinical research ed.). 347: f5298. doi:10.1136/bmj.f5298. PMC 3771677. PMID 24030561.
  36. ↑ Kurver, Carla L.; van der Wijden; Burgers, Jako (4 October 2012). «Samenvatting van de NHG-standaard 'Anticonceptie' [Summary of the Dutch College of General Practitioners' practice guideline 'Contraception']». Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (Dutch). 156 (41): A5083. PMID 23062257.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  37. ↑ Burrows, LJ; Basha, M; Goldstein, AT (September 2012). «The effects of hormonal contraceptives on female sexuality: a review». The journal of sexual medicine. 9 (9): 2213–23. doi:10.1111/j.1743-6109.2012.02848.x. PMID 22788250.
  38. ↑ 38,0 38,1 Shulman, LP (October 2011). «The state of hormonal contraception today: benefits and risks of hormonal contraceptives: combined estrogen and progestin contraceptives». American journal of obstetrics and gynecology. 205 (4 Suppl): S9-13. doi:10.1016/j.ajog.2011.06.057. PMID 21961825.
  39. ↑ Havrilesky, LJ; Moorman, PG; Lowery, WJ; Gierisch, JM; Coeytaux, RR; Urrutia, RP; Dinan, M; McBroom, AJ; Hasselblad, V; Sanders, GD; Myers, ER (July 2013). «Oral Contraceptive Pills as Primary Prevention for Ovarian Cancer: A Systematic Review and Meta-analysis». Obstetrics and gynecology. 122 (1): 139–147. doi:10.1097/AOG.0b013e318291c235. PMID 23743450.
  40. ↑ Mantha, S.; Karp, R.; Raghavan, V.; Terrin, N.; Bauer, K. A.; Zwicker, J. I. (7 August 2012). «Assessing the risk of venous thromboembolic events in women taking progestin-only contraception: a meta-analysis». BMJ. 345 (aug07 2): e4944–e4944. doi:10.1136/bmj.e4944. PMC 3413580. PMID 22872710. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  41. ↑ Rott, H (August 2012). «Thrombotic risks of oral contraceptives». Current Opinion in Obstetrics and Gynecology. 24 (4): 235–40. doi:10.1097/GCO.0b013e328355871d. PMID 22729096.
  42. ↑ 42,0 42,1 Neinstein, Lawrence (2008). Adolescent health care : a practical guide (5th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. էջ 624. ISBN 9780781792561.
  43. ↑ Chaudhuri (2007). Practice Of Fertility Control: A Comprehensive Manual (7th ed.). Elsevier India. էջ 88. ISBN 9788131211502.
  44. ↑ 44,0 44,1 Hamilton, Richard (2012). Pharmacology for nursing care (8th ed.). St. Louis, Mo.: Elsevier/Saunders. էջ 799. ISBN 9781437735826.
  45. ↑ Facts for life (4th ed.). New York: United Nations Children's Fund. 2010. էջ 141. ISBN 9789280644661.
  46. ↑ Pray, Walter Steven (2005). Nonprescription product therapeutics (2nd ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. էջ 414. ISBN 9780781734981.
  47. ↑ «Condom Use by Adolescents». PEDIATRICS. 132 (5): 973–981. 28 October 2013. doi:10.1542/peds.2013-2821.
  48. ↑ Eberhard, Nieschlag, (2010). Andrology Male Reproductive Health and Dysfunction (3rd ed.). [S.l.]: Springer-Verlag Berlin Heidelberg. էջ 563. ISBN 9783540783558.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  49. ↑ Barbieri, Jerome F. (2009). Yen and Jaffe's reproductive endocrinology : physiology, pathophysiology, and clinical management (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders/Elsevier. էջ 873. ISBN 9781416049074.
  50. ↑ Kuyoh, MA; Toroitich-Ruto, C; Grimes, DA; Schulz, KF; Gallo, MF (January 2003). «Sponge versus diaphragm for contraception: a Cochrane review». Contraception. 67 (1): 15–8. doi:10.1016/s0010-7824(02)00434-1. PMID 12521652.
  51. ↑ Winner, B; Peipert, JF; Zhao, Q; Buckel, C; Madden, T; Allsworth, JE; Secura, GM. (2012). «Effectiveness of Long-Acting Reversible Contraception». New England Journal of Medicine. 366 (21): 1998–2007. doi:10.1056/NEJMoa1110855. PMID 22621627.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  52. ↑ 52,0 52,1 Darney, Leon Speroff, Philip D. (2010). A clinical guide for contraception (5th ed.). Philadelphia, Pa.: Lippincott Williams & Wilkins. էջեր 242–243. ISBN 9781608316106.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  53. ↑ 53,0 53,1 Committee on Adolescent Health Care Long-Acting Reversible Contraception Working Group, The American College of Obstetricians and, Gynecologists (October 2012). «Committee opinion no. 539: adolescents and long-acting reversible contraception: implants and intrauterine devices». Obstetrics and gynecology. 120 (4): 983–8. doi:10.1097/AOG.0b013e3182723b7d. PMID 22996129.
  54. ↑ Black, K; Lotke, P; Buhling, KJ; Zite, NB; Intrauterine contraception for Nulliparous women: Translating Research into Action (INTRA), group (October 2012). «A review of barriers and myths preventing the more widespread use of intrauterine contraception in nulliparous women». The European journal of contraception & reproductive health care : the official journal of the European Society of Contraception. 17 (5): 340–50. doi:10.3109/13625187.2012.700744. PMID 22834648.
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 55,3 55,4 55,5 55,6 Gabbe, Steven (2012). Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies. Elsevier Health Sciences. էջ 527. ISBN 9781455733958.
  56. ↑ Steenland, MW; Tepper, NK; Curtis, KM; Kapp, N (November 2011). «Intrauterine contraceptive insertion postabortion: a systematic review». Contraception. 84 (5): 447–64. doi:10.1016/j.contraception.2011.03.007. PMID 22018119.
  57. ↑ Hurd, [edited by] Tommaso Falcone, William W. (2007). Clinical reproductive medicine and surgery. Philadelphia: Mosby. էջ 409. ISBN 9780323033091. {{cite book}}: |first= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Grimes, D.A., MD (2007). «"Intrauterine Devices (IUDs)" In:Hatcher, RA; Nelson, TJ; Guest, F; Kowal, D». Contraceptive Technology 19th ed. New York: Ardent Media.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 Marnach, ML; Long, ME; Casey, PM (March 2013). «Current issues in contraception». Mayo Clinic proceedings. Mayo Clinic. 88 (3): 295–9. doi:10.1016/j.mayocp.2013.01.007. PMID 23489454.
  60. ↑ «Mechanisms of the Contraceptive Action of Hormonal Methods and Intrauterine Devices (IUDs)». Family Health International. 2006. Վերցված է 2006-07-05-ին.
  61. ↑ 61,0 61,1 61,2 61,3 61,4 Kulier R, O'Brien PA, Helmerhorst FM, Usher-Patel M, D'Arcangues C (2007), «Copper containing, framed intra-uterine devices for contraception», Cochrane Database Syst Rev (4): CD005347, doi:10.102/14651858.CD005347, PMID 17943851 {{citation}}: Check |doi= value (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  62. ↑ http://www.eurogine.com
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 Cleland K, Zhu H, Goldstruck N, Cheng L, Trussel T (2012). «The efficacy of intrauterine devices for emergency contraception: a systematic review of 35 years of experience». Human Reproduction. 27 (7): 1994–2000. doi:10.1093/humrep/des140. PMID 22570193. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  64. ↑ 64,0 64,1 Belhadj H, Sivin I, Diaz S; և այլք: (September 1986), «Recovery of fertility after use of the levonorgestrel 20 mcg/d or Copper T 380 Ag intrauterine device», Contraception, 34 (3): 261–7, doi:10.1016/0010-7824(86)90007-7, PMID 3098498 {{citation}}: Explicit use of et al. in: |author= (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 65,3 Winner, B; Peipert, JF; Zhao, Q; Buckel, C; Madden, T; Allsworth, JE; Secura, GM. (2012). «Effectiveness of Long-Acting Reversible Contraception». New England Journal of Medicine. 366 (21): 1998–2007. doi:10.1056/NEJMoa1110855. PMID 22621627.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  66. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Mirena» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  67. ↑ Adams CE, Wald M (August 2009). «Risks and complications of vasectomy». Urol. Clin. North Am. 36 (3): 331–6. doi:10.1016/j.ucl.2009.05.009. PMID 19643235.
  68. ↑ Hillard, Paula Adams (2008). The 5-minute obstetrics and gynecology consult. Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. էջ 265. ISBN 0-7817-6942-6.
  69. ↑ Hillard, Paula Adams (2008). The 5-minute obstetrics and gynecology consult. Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. էջ 549. ISBN 0-7817-6942-6.
  70. ↑ Hatcher, Robert (2008). Contraceptive technology (19th ed.). New York, N.Y.: Ardent Media. էջ 390. ISBN 9781597080019.
  71. ↑ 71,0 71,1 71,2 Deffieux, X; Morin Surroca, M; Faivre, E; Pages, F; Fernandez, H; Gervaise, A (May 2011). «Tubal anastomosis after tubal sterilization: a review». Archives of gynecology and obstetrics. 283 (5): 1149–58. doi:10.1007/s00404-011-1858-1. PMID 21331539.
  72. ↑ 72,0 72,1 Shridharani, A; Sandlow, JI (November 2010). «Vasectomy reversal versus IVF with sperm retrieval: which is better?». Current Opinion in Urology. 20 (6): 503–9. doi:10.1097/MOU.0b013e32833f1b35. PMID 20852426.
  73. ↑ «Clinical Testing». Essure. Conceptus. Վերցված է 2006-12-12-ին.
  74. ↑ Smith RD (January 2010). «Contemporary hysteroscopic methods for female sterilization». Int J Gynaecol Obstet. 108 (1): 79–84. doi:10.1016/j.ijgo.2009.07.026. PMID 19716128.
  75. ↑ 75,0 75,1 75,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Grim2004» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  76. ↑ Lawrence, Ruth (2010). Breastfeeding : a guide for the medical professional (7th ed.). Philadelphia, Pa.: Saunders. էջ 673. ISBN 9781437707885.
  77. ↑ 77,0 77,1 Freundl, G; Sivin, I; Batár, I (April 2010). «State-of-the-art of non-hormonal methods of contraception: IV. Natural family planning». The European journal of contraception & reproductive health care : the official journal of the European Society of Contraception. 15 (2): 113–23. doi:10.3109/13625180903545302. PMID 20141492.
  78. ↑ Jennings, Victoria H.; Burke, Anne E. (1 November 2011). «Fertility awareness-based methods». In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. (eds.) (eds.). Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. էջեր 417–434. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734. {{cite book}}: |editor6-first= has generic name (օգնություն)
  79. ↑ Frank-Herrmann, Petra; Heil, Jörg; Gnoth, Christian; Toledo, Estefania; Baur, Siegfried; Pyper, Cecilia; Jenetzky, Ekkehart; Strowitzki, Thomas; Freundl, Günter (May 2007). «The effectiveness of a fertility awareness based method to avoid pregnancy in relation to a couple's sexual behaviour during the fertile time: a prospective longitudinal study». Human Reproduction. 22 (5): 1310–1319. doi:10.1093/humrep/dem003. PMID 17314078.
  80. ↑ 80,0 80,1 Organization, World Health (2009). Medical eligibility criteria for contraceptive use (PDF) (4th ed.). Geneva: Reproductive Health and Research, World Health Organization. էջեր 91–100. ISBN 9789241563888.
  81. ↑ 81,0 81,1 Jones, RK; Fennell, J; Higgins, JA; Blanchard, K (June 2009). «Better than nothing or savvy risk-reduction practice? The importance of withdrawal». Contraception. 79 (6): 407–10. doi:10.1016/j.contraception.2008.12.008. PMID 19442773.
  82. ↑ Killick, SR; Leary, C; Trussell, J; Guthrie, KA (March 2011). «Sperm content of pre-ejaculatory fluid». Human fertility (Cambridge, England). 14 (1): 48–52. doi:10.3109/14647273.2010.520798. PMC 3564677. PMID 21155689.
  83. ↑ «Abstinence». Planned Parenthood. 2009. Վերցված է 2009-09-09-ին.
  84. ↑ Murthy, Amitasrigowri S; Harwood, Bryna (2007). Contraception Update (2nd ed.). New York: Springer. էջեր Abstract. doi:10.1007/978-0-387-32328-2_12. ISBN 978-0-387-32327-5.
  85. ↑ Fortenberry, J. Dennis (2005). «The limits of abstinence-only in preventing sexually transmitted infections». Journal of Adolescent Health. 36 (4): 269–70. doi:10.1016/j.jadohealth.2005.02.001. PMID 15780781. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն), which cites:
    Brückner, Hannah; Bearman, Peter (2005). «After the promise: The STD consequences of adolescent virginity pledges». Journal of Adolescent Health. 36 (4): 271–8. doi:10.1016/j.jadohealth.2005.01.005. PMID 15780782. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  86. ↑ Kim Best (2005). «Nonconsensual Sex Undermines Sexual Health». Network. 23 (4). {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  87. ↑ 87,0 87,1 Ott, MA; Santelli, JS (October 2007). «Abstinence and abstinence-only education». Current Opinion in Obstetrics and Gynecology. 19 (5): 446–52. doi:10.1097/GCO.0b013e3282efdc0b. PMID 17885460. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)
  88. ↑ Duffy, K; Lynch, DA; Santelli, J (December 2008). «Government support for abstinence-only-until-marriage education». Clinical pharmacology and therapeutics. 84 (6): 746–8. doi:10.1038/clpt.2008.188. PMID 18923389.
  89. ↑ Blackburn, Susan Tucker (2007). Maternal, fetal, & neonatal physiology : a clinical perspective (3rd ed.). St. Louis, Mo.: Saunders Elsevier. էջ 157. ISBN 9781416029441.
  90. ↑ «WHO 10 facts on breastfeeding». World Health Organization. April 2005.
  91. ↑ Van der Wijden, Carla; Brown, Julie; Kleijnen, Jos (8 October 2008). «Lactational amenorrhea for family planning». Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD001329. doi:10.1002/14651858.CD001329. PMID 14583931.
  92. ↑ 92,0 92,1 92,2 Fritz, Marc (2012). Clinical Gynecologic Endocrinology and Infertility. էջեր 1007–1008. ISBN 9781451148473.
  93. ↑ Swisher, Judith Lauwers, Anna. Counseling the nursing mother a lactation consultant's guide (5th ed.). Sudbury, MA: Jones & Bartlett Learning. էջեր 465–466. ISBN 9781449619480.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  94. ↑ Office of Population Research; Association of Reproductive Health Professionals (31 July 2013). «What is the difference between emergency contraception, the 'morning after pill', and the 'day after pill'?». Princeton: Princeton University. Վերցված է 7 September 2013-ին.
  95. ↑ Gemzell-Danielsson, Kristina (November 2010). «Mechanism of action of emergency contraception». Contraception. 82 (5): 404–409. doi:10.1016/j.contraception.2010.05.004. PMID 20933113.
  96. ↑ Trussell, James; Schwarz, Eleanor Bimla (2011). «Emergency contraception». In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. (eds.). Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. էջեր 113–145. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734. p. 121:

    Mechanism of action
    Copper-releasing IUCs
    When used as a regular or emergency method of contraception, copper-releasing IUCs act primarily to prevent fertilization. Emergency insertion of a copper IUC is significantly more effective than the use of ECPs, reducing the risk of pregnancy following unprotected intercourse by more than 99%.2,3 This very high level of effectiveness implies that emergency insertion of a copper IUC must prevent some pregnancies after fertilization.
    Emergency contraceptive pills
    To make an informed choice, women must know that ECPs—like the birth control pill, patch, ring, shot, and implant,76 and even like breastfeeding77—prevent pregnancy primarily by delaying or inhibiting ovulation and inhibiting fertilization, but may at times inhibit implantation of a fertilized egg in the endometrium. However, women should also be informed that the best available evidence indicates that ECPs prevent pregnancy by mechanisms that do not involve interference with post-fertilization events.
    ECPs do not cause abortion78 or harm an established pregnancy. Pregnancy begins with implantation according to medical authorities such as the US FDA, the National Institutes of Health79 and the American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG).80
    Ulipristal acetate (UPA). One study has demonstrated that UP can delay ovulation.81... Another study found that UPA altered the endometrium, but whether this change would inhibit implantation is unknown.82
    p. 122:
    Progestin-only emergency contraceptive pills. Early treatment with ECPs containing only the progestin levonorgestrel has been show to impair the ovulatory process and luteal function.83–87
    p. 123:
    Combined emergency contraceptive pills. Several clinical studies have shown that combined ECPs containing ethinyl estradiol and levonorgestrel can inhibit or delay ovulation.107–110
  97. ↑ 97,0 97,1 Cheng, L; Che, Y; Gülmezoglu, AM (Aug 15, 2012). «Interventions for emergency contraception». Cochrane Database of Systematic Reviews. 8: CD001324. doi:10.1002/14651858.CD001324.pub4. PMID 22895920.
  98. ↑ Kripke C (September 2007). «Advance provision for emergency oral contraception». Am Fam Physician. 76 (5): 654. PMID 17894132.
  99. ↑ Shrader SP, Hall LN, Ragucci KR, Rafie S (September 2011). «Updates in hormonal emergency contraception». Pharmacotherapy. 31 (9): 887–95. doi:10.1592/phco.31.9.887. PMID 21923590.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  100. ↑ Food and Drug Administration (FDA) (February 25, 1997). «Certain combined oral contraceptives for use as postcoital emergency contraception» (PDF). Federal Register. 62 (37): 8610–8612.
  101. ↑ 101,0 101,1 101,2 101,3 101,4 101,5 Trussell, James; Raymond, Elizabeth G.; Cleland, Kelly (February 2014). «Emergency contraception: a last chance to prevent unintended pregnancy» (PDF). Princeton: Office of Population Research at Princeton University, Association of Reproductive Health Professionals. Վերցված է March 25, 2014-ին.
  102. ↑ 102,0 102,1 102,2 Gemzell-Danielsson, Kristina; Rabe, Thomas; Cheng, Linan (March 2013). «Emergency contraception—an update». Gynecological Endocrinology. 29 (Supplement 1): 1–14. doi:10.3109/09513590.2013.774591. PMID 23437846.
  103. ↑ 103,0 103,1 103,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Trussell 2013» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  104. ↑ 104,0 104,1 104,2 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «ICEC 2014» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  105. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «ECEC 2014» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  106. ↑ [1] Journal of Tropical Pediatrics, Volume 28, Issue 1, p. 1
  107. ↑ «Dual protection against unwanted pregnancy and HIV / STDs». Sex Health Exch (3): 8. 1998. PMID 12294688.
  108. ↑ Cates, W., Steiner, M. J. (2002). «Dual Protection Against Unintended Pregnancy and Sexually Transmitted Infections: What Is the Best Contraceptive Approach?». Sexually Transmitted Diseases. 29 (3): 168–174. doi:10.1097/00007435-200203000-00007. PMID 11875378. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  109. ↑ «Statement on Dual Protection against Unwanted Pregnancy and Sexually Transmitted Infections, including HIV» (PDF). International Planned Parenthood Federation. May 2000.
  110. ↑ Country Comparison: Maternal Mortality Rate in The CIA World Factbook
  111. ↑ 111,0 111,1 Sholapurkar, SL (February 2010). «Is there an ideal interpregnancy interval after a live birth, miscarriage or other adverse pregnancy outcomes?». Journal of obstetrics and gynaecology : the journal of the Institute of Obstetrics and Gynaecology. 30 (2): 107–10. doi:10.3109/01443610903470288. PMID 20143964.
  112. ↑ Lavin, C; Cox, JE (August 2012). «Teen pregnancy prevention: current perspectives». Current Opinion in Pediatrics. 24 (4): 462–9. doi:10.1097/MOP.0b013e3283555bee. PMID 22790099.
  113. ↑ 113,0 113,1 113,2 Tsui AO, McDonald-Mosley R, Burke AE (April 2010). «Family planning and the burden of unintended pregnancies». Epidemiol Rev. 32 (1): 152–74. doi:10.1093/epirev/mxq012. PMC 3115338. PMID 20570955. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  114. ↑ Carr, B; Gates, MF; Mitchell, A; Shah, R (Jul 14, 2012). «Giving women the power to plan their families». Lancet. 380 (9837): 80–2. doi:10.1016/S0140-6736(12)60905-2. PMID 22784540.
  115. ↑ «IUD (intrauterine device)». Contraception guide. NHS Choices. Վերցված է 2 March 2014-ին. «the intrauterine device, or IUD (sometimes called a coil)»
  116. ↑ Black, K (October 2012). «A review of barriers and myths preventing the more widespread use of intrauterine contraception in nulliparous women». The European journal of contraception & reproductive health care : the official journal of the European Society of Contraception. 17 (5): 340–50. doi:10.3109/13625187.2012.700744. PMID 22834648. {{cite journal}}: Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (օգնություն)
  117. ↑ Steenland, MW; Tepper, NK; Curtis, KM; Kapp, N (November 2011). «Intrauterine contraceptive insertion postabortion: a systematic review». Contraception. 84 (5): 447–64. doi:10.1016/j.contraception.2011.03.007. PMID 22018119.
  118. ↑ Hurd, [edited by] Tommaso Falcone, William W. (2007). Clinical reproductive medicine and surgery. Philadelphia: Mosby. էջ 409. ISBN 9780323033091. {{cite book}}: |first= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  119. ↑ Lippes, J; Malik, T; Tatum, HJ (1976). «The postcoital copper-T». Adv Plan Parent. 11: 24–9.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  120. ↑ Cheng, L; Gulmezoglu, AM; Piaggio, G; Ezcurra, E; Van Look, PF (2008). «Interventions for emergency contraception». Cochrane Database of Systematic Reviews: CD001324. doi:10.1002/14651858.cd001324.pub3.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  121. ↑ 121,0 121,1 121,2 121,3 121,4 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Dean 2011» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  122. ↑ Kaneshiro B, Aeby T (2010). «Long-term safety, efficacy, and patient acceptability of the intrauterine Copper T-380A contraceptive device». International Journal of Women's Health. 2: 211–220. doi:10.2147/ijwh.s6914. PMC 2971735. PMID 21072313.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  123. ↑ Bahamondes L, Díaz J, Marchi NM, Petta CA, Cristofoletti ML, Gomez G (November 1995). «Performance of copper intrauterine devices when inserted after an expulsion». Hum. Reprod. 10 (11): 2917–8. PMID 8747044.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  124. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «WHO1987» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  125. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Moh2006» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  126. ↑ maqweb.org > Infection Prevention Practices for IUD Insertion and Removal By the United States Agency for International Development (USAID). Retrieved on Feb 14, 2010
  127. ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> պիտակ՝ «Treiman 1995» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
  128. ↑ Winner, B; Peipert, JF; Zhao, Q; Buckel, C; Madden, T; Allsworth, JE; Secura, GM. (2012). «Effectiveness of Long-Acting Reversible Contraception». New England Journal of Medicine. 366 (21): 1998–2007. doi:10.1056/NEJMoa1110855. PMID 22621627.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  129. ↑ 129,0 129,1 129,2 129,3 Luis Bahamondes, M Valeria Bahamondes, Ilza Monteiro. (2008), «Levonorgestrel-releasing intrauterine system: uses and controversies.», Expert Review of Medical Devices, 4: 437, doi:10.1586/17434440.5.4.437, PMID 18573044{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ <ref> թեգ. «Baha2008» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ:
  130. ↑ Petta C, Ferriani R, Abrao M, Hassan D, Rosa E Silva J, Podgaec S, Bahamondes L (2005). «Randomized clinical trial of a levonorgestrel-releasing intrauterine system and a depot GnRH analogue for the treatment of chronic pelvic pain in women with endometriosis». Hum Reprod. 20 (7): 1993–8. doi:10.1093/humrep/deh869. PMID 15790607.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  131. ↑ Sheng, J; Zhang, WY; Zhang, JP; Lu, D. (2009), «The LNG-IUS study on adenomyosis: a 3-year follow-up on the efficacy and side effects of the use of levonorgestrel intrauterine system for the treatment of dysmenorrheal associated with adenomyosis», Contraception, 79 (3): 189–193, doi:10.1016/j.contraception.2008.11.004{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  132. ↑ Faundes A, Alvarez F, Brache V, Tejada A (1988). «The role of the levonorgestrel intrauterine device in the prevention and treatment of iron deficiency anemia during fertility regulation». Int J Gynaecol Obstet. 26 (3): 429–33. doi:10.1016/0020-7292(88)90341-4. PMID 2900174.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  133. ↑ 133,0 133,1 «Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use:Fertility awareness-based methods». Fourth edition. World Health Organization. 2010. Վերցված է 2012-12-11-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են



Category:Medical technology Category:Sustainability and population Category:Demography Category:Articles containing video clips

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Tigran_bazarchyan/Ավազարկղ&oldid=4715661» էջից