Մասնակից:Lavrent Grigoryan/Շենժենն

Շենժեն
Քաղաք
	Շենժեն
	Կաղապար:Китайский
Երկիր	Չինաստան
Ենթարկում	город субпровинциального значения
Քաղաք	Գուանդուն
Ներքին բաժանում	10 շրջաններ
Հիմնադրված է	1979 թվական թ.
Առաջին հիշատակում	1410 թվական
Մակերես	1 991,64<ref name="Стат2015" >

կմ² ԲԾՄ12 մ Կլիմայի տեսակմերձարևադարձայինՊաշտոնական լեզուչիներենԲնակչություն11,38 մլն մարդ (2015 թվական)Խտություն5 714 մարդ/կմ²Ազգային կազմՉինացիներԿրոնական կազմԲուդդիստներ, քրիստոնյաներՏեղաբնականունՇենչժենցիԺամային գոտի UTC+8 Հեռախոսային կոդ755Փոստային ինդեքս518000Ավտոմոբիլային կոդ粤BՊաշտոնական կայքenglish.sz.gov.cn

Շենժենը ((Չինարեն), բառացի 'խորը межа" ենթանահանգային նշանակության քաղաք է Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության հարավում Գուանդուն նահանգի կազմում, սահմանակից է Հոնկոնգի հետ։ Ըստ 2000 թվականի մարդահամարի քաղաքի բնակչությունը կազմել է 7 008 831 մարդ, իսկ ըստ 2010 թվականի մարդահամարի 10 357 938 մարդ (ՄԱԿ-ի տվյալներով, Շենժենը բնակչության աճի մակարդակով մտնում է աշխրհի քաղաքների առաջին հնգյակի մեջ )։ Պետական և արտասահմանյան հսկայական ներդրումների միջոցով Շենժենը վերածվել է Մարգարտե գետի դելտայի և ամբողջ պետության համար առաջատար արդյունաբերական, տնտեսական և տրանսպորտային նշանակութուն ունեցող կենտրոն։ Ներկայումս Շենժենը հանդիսանում է Չինաստանի ամենաարագ զարգացող քաղաքներից մեկը, չորրորդն է ամենամրցունակ քաղաքների ցանկում, արտահանման ծավալներով Չինաստանում զբաղեցնելով առաջին հորիզոնականը, ներկայանում է որպես յուրահատուկ դարպաս արտասահմանյան ներդրումների գրավման գործում, հանդիսանում նորագույն տեխնլոգիաների, մշակույթի և բիզնեսի խոշոր կենտրոն։

Փաստորեն, քաղաքը հիմնադրվել է 1979 թվականին Բաոան շրջանի տարածքի վրա վերանվանվելով Շենժեն, սակայն քաղաքային տեսակի բնակավայրը այս տարածքում գոյություն է ունեցել IV դարից։ 2008 թվականին Շենժենը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից ընտրվել է որպես <<Դիզայնի ստեղծագործական քաղաք>>, 2011 թվականինընդունել է XXVI Համաշխարհային ամենամյա Ունիվերսիադան, որի շնորհիվ զգալիորեն թարմացրել և ընդլայնել է իր ենթակառուցվածքը։ Ամենից առաջ Շենժենը հայտնի է իր բարձահարկ ճարտարապետությամբ, թեմատիկ զբոսայգիներով, ճյուղային ցուցահանդեսներով և իհարկե, որպես աշխարհի առաջատար էլեկտրոնիկայի և էլեկտրոեխնիկայի արտադրությամբ զբաղվող քաղաք (օրինակ աշխարհահռչակ IPhone-ների և IPad-նեի արտադրությունը տեղի է ունենում հենց այստեղ)։

Tech Insider (հանդիսանում է Business Insider-ի ստորաբաժանում) կայքի վարկանիշային ռեյտինգի համաձայն Շենժենը մտնում է աշխարհի ամենատեխնոլոգիական քաղաղների ցանկի մեջ։

Պատմություն խմբագրել

Ամրոց Դապեն

Իսկզբանե այստեղի ափամերձ տարածքներում բնակվել է բայուե (百越) ցեղը,որը հիմնականում զբաղվել է ձկնորսությամբ , սակայն մ․թ․ա․III դարում այստեղ են եկել չինացի գաղութարարները։ Խան դինաստիայի կառավարման ժամանակաշրջանում ապագա Շենժենի տարածքը դարձել էր պետության կողմից աղի մենաշնորհի մոնոպոլիայի կենտրոն գտնվելով կայսերական պաշտպանության տակ ( աղի արդյունահանում մինչ օրս գոյություն ունի Չժունցյան գետի մոտ , որը գտնվում էր քաղաքից արևմուտք, իսկ Յանտյան (盐田) շրջանի անունը բառացի տարկմանելով նշանակում է <<աղե դաշտ>>). Խան դինաստիայի և եռաթագավորության գոյության ընթացքում այստեղի Բաոան և Գուանգուն շրջանները մտնում էին մեկ Բոլո (Bóluó կամ 博羅) նահանգի մեջ։ Մեր թվարկության IV դարում, Արևելյան Ցին դիանստիայի կառավարման ընթացքում ստեղծվել է առանձին Բաոան վարչաշրջանը, որը իր հերթին մտնում էր Դոնգուան (Dōngguān, Tung Kwun կամ 東官) նահանգի մեջ, որն ի մեջ էր ժամանակակից Շենժենի և Դուանգունի տարածքը տարածքը։ Նանտաու (Nántóu, 南頭) քաղաքը, որը գտնվում է ժամանակակից Նանշան շրջանի տարածքում հանդիսացել է նահագի կենտրոնը, ավելի ուշ նա հայտնի դառնալով որպես Բաոան (Po On, 寶安), Դունմեն (Tuen Mun, 屯門) և Սինան (San On, 新安)։ VIII դարի քրոնիկները հաղորդել են, որ օտարերկրյա նավերը որոնք շարժվում էին դեպի Կանտոն կանգ էին առնում Նանտաուում, իսկ տեղական կայազորը պահպանում Չժունցյան գետի դելտայի հարավային մատույցները։757 թվականին Տան դինաստիայի կառավարման օրոք Dōngguān-ը (東官) վերանվանվեց Dōngguǎn-ի (東莞-ը).

1279 թվականի վերջում Շենժենի շրջանում մահացանում է արքայատոհմի վերջին կայսրեը, որը փորձում էր փախչել Խուբիլայա խանի հետապնդումներից (XIX դարի վերջում Չիվան շրջանում կայսեր ենթադրյան մահվան տեղում , որը իր հերթին գտնվում Նանշան շրջանի տարածքում, նույնիսկ կանգնեցվել խորհրդանշական դամբարան)։ Յուան դինաստիայի կառավարման ընթացքում ավադական դարձած աղի և համեմունքների վաճառքին ավելացավ նաև մարգարտի արդյունահանումը: Մին դինաստիայի հիմնադիր Չժու Յունաժանը (1368-1398) ստիպված եղավ նշանակել տարածաշրջան իր ներկայացուցչին, որի պարտականությունների մեջ էր մտնում տեղի բնակչության պաշտպանությունը արդեն ոչնչից չվաղեցով ավազակային խմբերիցտեղական։ XIV դարի վերջում, երբ Մին կայսրությունը սկսեց ամրապնդել կայսրության ափամերձ տարածքները Նանտաուն (այն ժամանակ հայտնի որպես Սինան) շրջապատվեց հսկայական պաշտպանական պատով վերածվելով Չիանաստանի ռազմածովային ուժերի գլխավոր ռազմածովային բազա (պատի որոշ հատվածներ պահպանվել են մինչ մեր օրերը)։ Այդ ժամանակ էլ այստեղ առաջացել են կայսերական ընտանիքին պատկանող բազմաթիվ լայնածավալ տնտեսություններ։ XV դարի սկզբին Ժենգ Հեն-ի նավատորմ Չժունցյան գետի դելտայում ընկել է ուժեղ փոթորկի մեջ, և փոթորկից հետո ողջ մնալու պատվին իրենց շնորհակալությունը հայտնելու համար նավերի անձնակազմը ժամանակակից Չիվանի շրջանում կառուցել են տաճար նվիվաժ Տյանհոու աստվածուհուն (այստեղից էլ առաջացել է այն սովորությունը, որ Հարավ-Արևելյան Ասիա շարժվող բոլոր էկսպեդիցիաները մինչ ճանապարհ ընկնելը աղոթում են այս տաճարում ): 1521 թվականին չինական նավատորմն է, որը տեղակայված էր Սինանում ջաղջախիչ պարտություն է հասցրել պորտուգալական Ֆերնանա Պերես դե Անդրադեի հրամանատարության ներքո գտնվող էսկադրաին (այդ ճակատամարտը տեղի է ունեցել նեղուցում Շեկոուի և Լինդին կղզու միջև գտնվող նեղուցում)։

Երկաթուղու բացումը Կանտոն — Կոուլուն, 1911 թվական

1573 թվականին Չժու Իցզյունե կայսեր օրոք Սինան վարչական շրջանը մտել է Գուանդուն նահանգի մեջ որպես առանձին միավոր, անջատվելով Դոնգուան շրջանից, իսկ կայսերական ունեցվածքը զբալիորեն ավելացավ ( տնտեսության հիմք էր կազմում աղի, թեյի, համեմունքների և բրնձի առևտուրը)։ Ցին դինաստիայի կառավարման ընթացքում Սինանը որի կազմի մեջ էին մտնում նաև ժամանակակից Հոնկոնգի մայրցամաքային հողերը, հանդիսանում էր Գուանդուն Նահանգի 14 գավառներից մեկը։ Ժամանակ "Մեծ մաքրման", կամ "Մեծ տարհանման" (1661 —1669 թ.), ժամանակ երբ ցինական զորքերը վտարում էին երկրի ափամերձ շրջաններից Մին դինաստիայի կողմնակիցներին Սինան-ի բնակչության մեծ մասը բռնի կերպով տեղահանվում է դեպի երկրի խորքը, իսկ ինքը վարչաշրջանը լուծարվում (վերականգնվել է միայն 1684 թվականին)։ 1842 թվականից- 1898 թվականը , Սինան նահանգի գրեթե մեկ երրորդը (1055,6կմ2-ին 3076 կմ2-ից) ընկել է Բրիտանական գաղութ Հոնկոնգի վերահսկողության տակ ը: 1899 թվականի ապրիլին այսպես կոչված Նոր Տարածքների բնիկ բնակիչները զինված ապստամբություն են բարձրացնում ընդդեմ բրիտանացիների, անգամ գրավելով Շենժենը, որը գտնվում էր գաղութի սահմաններից դուրս: Հոնկոնգի նահանգապետը Ք. Բլեյքը ծրագրում էր գաղութին միացնել նաև Շենժենև, սակայն շուտով բրիտանիայի իշխանությունները հրաժարվում են իրենց հավակնություններից (ճիշտ է, զորքերը դուրս բերել միայն 1899 թ. նոյեմբերին)։

Ուղղակիորեն Շենժենի բուն գոյությունը որպես ավան սկսել է Ցին կայսերության կառավարման սկզբինմիայն սկզբին, սակայն 1910 թվականին Կոուլուն-Կանտոնյան երկաթգաթծի կառուցումից հետո Նանտոուն կորցրեց է իր երբեմնի դիրքը ՝ զիջելով առաջնությունը իր հարեւան Շենժենին։ 1910 թվականի հոկտեմբերին Սինան գավառի գյուղերից մեկում Սուն Յատսենը բարձրացրելց ապստամբություն, որը հետագայում հայտնի դարձավ որպես "Հայչժոուի ապստամբություն"։ 1913 թվականին Չինաստանի հանրապետության իշխանությունները վերանվանեցին Սինանը ետ Բաոան, որպեսզի չշփոթեն այն Հենան նահանգում գտնվող Սինան գավառի հետ ։ 1927 թվականի դեկտեմբերին Գոմինդանի և ՉԿԿ-ի միչև հարաբերությունների խզումից հետո տեղական կոմունիստները ապստամբություն են բարձրացրել և հարձակվել գոմինդանականների գավառական ուժերի վրա։ 1941 թվականին ճապոնական զորքերը փորձել են ներխուժել Հոնկոնգ հյուսիսից, բայց բրիտանացիները Շենժեն գետի վրայ կամուրջը քանդելով կարողացել են դադարեցնել հարձակումը ։ 1942 թ. փետրվարին կոմունիստները եւ գոմինդանականները Բաոան գավառում ստեղծում են միացյալ պարտիզանական ջոկատ Ճապոնացի զավթիչնեի դեմ պայքարելու համար։ Ճապոնիայի կապիտուլյացիայից հետո կոմունիստների և գոմինդանականների միչև քաղաքացիական պատերազմը Չինաստանում բռնկվեց նոր ուժով, իսկ 1949 թվականի հոկտեմբերին Չինաստանի ազգային ազատագրական բանակի ուժերը զբաղեցնում են Բաոան վարչական շրջանը և Գուանդուն նահանգն ընդհանրապես: 1950 թվականի մայիսին փակվեց Հոնկկոնգի հեը սահմանը, իսկ Շենժենում քաղաքում բացվեց հսկիչ-անցագրային կետը, այսուհետ բրիտանական գաղութ մտնլու համար անհրաժեշտ էր հատուկ վիզա։ Բայց, չնայած այս սահմանափակմանը ամեն տարի տասնյակ հազարավոր մարդիկ ավելի լավ կյանք որոնելով տեղափոխվում են Հոնկոնգ։ 1953 թվականին Բաոան գավառի վարչական կենտրնը Նանտաոից տեղափոխվեց Շենժեն։մշակութային հեղափոխության ժամանակ տարածաշրջան ծածկվեց սովով, այստեղ փակվում են կամ ոչնչացվում են տաճարները և եկեղեցիները: 1970-ականներին Շենժեն իրենցից ներկայացնում էր փոքր ձկնորսական քաղաք 30 հազար մարդ բնակչությունով ։

Շենժեմի արագ զարգացումը սկսվեց 1979 թվականին, երբ ՉԺՀ-ի առաջնորդ Դեն Սյաոպինը ընտրեց Շենժենը որպես հատուկ տնտեսական գոտի (նույն ժամանակա էլ Բոան գավառը վերանվանվեց Շենժեն)։ Բացի տնտեսական զարգացման միջոց Շենժենը դիտարկվում էր նաև, որպես յուրորինակ պատասխան Հոնկոնգին (որի որի առանձնացումը բրիտանական գահից այդ ժամանակ դեռ վերջնական որոշված չէր)։ Ի սկզբանե 1979 թվականի չինական պետական կազմակերպություն հանդիսացող China Merchants կազմակերպությունը հոնկոնգյան բիզնեսմեններին գրավելու համար ստողծեց Շեկոուում (նախկին Նանշան) հատուկ արդյունաբերական տարածք։ Իսկ 1980 թվականին կենտրոնական իշխանությունները հաստատեցին հատուկ տնտեսական գոտու ստեղծումը (առաջինը Չինաստանում)։ 1980-ից 1999 թվկանների միջակայքում Շենժենում համախառն արտադրանքը կազմեց միջինում 31%, արտահանման ծավալները միջինում բարձրացան 42%-ով տարվա համար։ 1999 թվականին հոկտեմբերին Շենժենում անց կացվեց նորագույն տեխնոլոգիաների ցուցահանդես, որը հետագայում դարձավ ամենամյա։ 2000 թվականին քաղաքի համախառն արտադրանքը գերազանցեց 20 մլրդ դոլլարը, այս ցուցանիշը գերազանցում էր նախորդ տարվանինը 14%-ով և դարձավ չորրորդը երկրում։ 2011 թվականի օգոստոսի 12 ից 23-ը Շենժենում անց է կացել XXVI ամառային Ունիվերսիադան, որի նախապատրաստական աշխատանքների ժամանակ քաղաքում անց են կացվել ենթակառուցվածքների մի շարք լուրջ բարեփոխումներ։ Նախատեսվում է որ 2017 թվականի հուլիսի 23-ից 29 Շենժենում կանցնի XIX համաշխահային բուսաբանական կոնգրեսը։

2015 թվականի դեկտեմբերին մեծ աղբավայրի սողանքի հետեւանքով, որ տեղի էր ունեցել Լուիսի արդյունաբերական պարկի տարածքում տեղի ունեցավ գազային կայանի պայթյուն, որը տասնյակ բնակաելի տների ավիրման պատճառ դարձավ։ Տեխնոլոգիական աղետը 12 մարդկան մահվան պատճառ դարձավ .

Նշումներ խմբագրել

Հղումներ խմբագրել

[[Կատեգորիա:1979 թվականին հիմնադրված բնակավայրեր]] [[Կատեգորիա:Բնակավայրեր այբբենական կարգով]]