Ինսուլինի սրվակներ կարճատև ազդեցության ՝ ակտրապիդ և նովորապիդ 10֊ մլ ական 100 ME/մլ խտություններով

Ինսուլինոթերապիա խմբագրել

Ինսուլինով բուժումը հետապնդում է խնդիր ածխաջրային փոխանակության հնրավորինս առավելագույն կոմպենսացիան, որը կանխարգելում է հիպո֊ և հիպերգլիկեմիան , և կանխարգելում է այս կերպ շաքարային դիաբետի բարդությունն երը։ Ինսուլինով բուժումը հանդիսանում է կենսական անհրաժեշտություն 1-ին տիպի շաքարային դիաբետի ժամանակ և կարող է կիրառվել 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի մի շարք դեպքերում[1] Ինսուլիոթերապիայի նշանակման ցուցումներն են՝

1-ին տիպի շաքարային դիաբետ

  • կետոացիդոզ, դիաբետիկ հիպերօսմոլյար, հիպերլակցիդեմիկ կոմա
  • հղիություն և շաքարային դիաբետի առկայությամբ ծծնդաբերության ժամանակ
  • 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի նշանակալի դեկոմպենսացիայի դեպքում
  • 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի այլ մեթոդներով բուժման անէֆֆեկտիվության պարագայում
  • շաքարային դիաբետով հիվանդի մոտ մարմնի զանգվածի կտրուկ նվազման պարագայում
  • դիաբետիկ նեֆրոպաթիայի դեպքում

Ներկայումս կան բազմաթիվ ինսուլինի բազմաթիվ պրեպարատներ, որոնք տարբերվում են իրարից ՝

Ըստ ազդեցության տևողության՝

  1. ուլրտակարճ
  2. կարճ
  3. միջին
  4. երկարատև ազդեցության

Ըստ մաքրման աստիճանի՝

  1. մոնոպիկային
  2. բազմակոմպոնենտ

Ըստ Տեսակային առանձնհատկության՝

  1. մարդու
  2. խոզի
  3. ցլի
  4. գենոինժիներային

Ռուսաստանում այն ինսուլինը, որն ստացվում է խոշոր եղջերավոր կենդանիներից, հանվել է օգտագործումից, քանի որ կիրառման հետևանքով լինում են բազմաթիվ բացաասական կողմնակի ազդեցություններ։ Բավականին հաճախ իրենց ներարկման ժամանակ լինում են ալերգիկ ռեկցիաներ, լիպոդիստրոֆիա, զարգանում է ինսուլին֊կայունություն [2]

Գրիչ֊ներարկիչ, որն նախատեսված է ինսուլինի ներարկման համար

Ինսոիլինը արտադրվում է 40 МЕ/մլ և 100 ME/մլ կոնցենտրացիաներով։ Ներկայումս Ռուսաստանում առավել տարածվածէ 100 ME/մլ խտությամբ ինսուլինը, ինսուլինը տարածվում 10 մլ ծավալով սրվակներում կամ գրիչ֊սրվակներում ՝ 3 մլ ծավալով[2][3]։

Չնայած այն հանգամանքին, որ ըստ ազդեցության ինսուլինները բաժանվում են կարճատևից մինչև երկարատև ազդման ինսուլինների, ինսուլինի ազդման հարատևությունը տարբեր է լինում տարբեր մարդկանց մոտ՝ կախված օրգանիզմի առանձնահատկություններից։ Այս ամենի հետ կապված ինսուլինոթերապիայի ընտրությունը պահանջում է արյան մեջ գլյուկոզի շարունակական հետևողական հսկողություն, և նյութափոխանակությանը, սննդակարգին, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությանը համապատասխան ինսուլինոթերապիայի ընտրություն։

Ինսուլինոթերապիայի ընտրության ժամանակ պետք է փորձել հասնել ածխաջրային փոխանակության հնարավոր առավելագույն կոմպեսացիային, ինչքան քիչ են օրվա ընթացքում արյան մեջ գկյուկոզի տատանումները, այնքան ցածր է շաքարային դիաբետից առաջացող տարբեր բարդություների առաջացման վտանգը[2][3]։

Ճարպակալման և ծանր հուզական ծանրաբեռնվածությունների բացակայությանպարագայում ինսուլը նշանակվում է 0,5֊ից 1 միավոր 1կգ մարմնի զանգվածի համար մեկ օրվա ընթացքում[2][3]։ Ինսուլինի ներարկումը կոչված է ընդօրինակելու ֆիզիոլոգիական արտազատումը , դրա հետ կապված առաջ բերելով հետևյալ պահանջները ՝

  • Ինսուլինի դեղաչափը պետք է բավարար լինի օրգանիզմ ներմուծվող գլյուլոզի վերամշակման համար
  • Ներմուծված ինսուլինը պետք է ընդօրինակի ենթաստամոքսային գեղձի բազալ արտազատումը
  • ՆՆերմուծված ինսուլինը պետք է ընդօրինակի ինսուլինի արտազատման պոստռանդիալ գագաթները։

Այս ամենի հետ կապված գույություն ունի այսպես կոչված ինտենսիցիֆիկացված ինսուլինոթերապիան։ Օրական դեղաչափը բաժանվում է կարճատև և երկարատև ինսուլինների միջև։ Երկարատև ազդեցության ինսուլինը ներմուծվում է ,ինչպես օրենքն է , առավոտյան և երեկոյան և ընդoրինակում է ենթաստամոքսային գեղձի հիմնական արտազատիչ ֆունկցիան։ Կարճատև ազդեցության ինսուլինները ներմուծվում են ամեն անգամ սնունդ ընդունելից հետո, երբ այն պարունակում է ածխաջրեր, ելնելով հացային միավորներից , որոնք ընդունվել են տվյալ սնունդ ընդունելու ժամանակահատվածում դեղաչափը կարող է փոփոխվել[2]։

Ինսուլինի դեղաչափի ընտրության հրցում կարևորագույն դեր է կատարում օրական ինսուլին֊ անհրաժեշտության տատանումների հաշիվը։ Օրգանիզմի ֆիզիոլոգիական առանձնահատկությունների հետ կապված ՝ ինսուլինի անհրաժեշտ քանակությունը մեկ միավոր հացային միավորը յուրացման համար փոփոխվում է օրվա ընթացում և կարող է կազմել 0,5֊ից մինչև 4 ինսուլինային միավոր մեկ հացային միավորի համար։ Ցուցնիշների տվյալների որոշման համար անհրաժեշտ է անցկացնել ամեն սնունդ ընդունելուց հետո արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակի որոշում, իմանալ ամեն անգամ ընդունվող սննդի հացային միավորը և ինսուլինի դեղաչափը, որն ներարկվել ու է այդ հացային միավորի դեպքում։ Եթե գլյուկոզի մակարդակը սնվելուց հետո նորմայից բարձր է, այդ պարագայում հաջորդ օրերին ինսուլինի դեղաչափը մեծացնում են 1-ից մինչև 2 միավորով և հաշվարկվում է ամեն 1 միավոր ինսուլինային միավորի նկատմամաբ փոփոխված գլիկեմիայի մակարդակով միևնույն քանակությամբ ածխաջրային սնունդ ընդունելուց .[4]։

Անհատական ինսուլին֊ անհրաժեշտությունը հանդիսանում է անհրաժեշտ նախապայման շաքարային դիաբետի ինտենսիցիֆիկացված ինսուլինոթերապիայով բուժմամբ ածխաջրատային փոխանակության լիարժեք կոմպենսացիայ ստացման համար։ Անհատական ինսուլինի անհրաժեշտությունը 1 հացային միավորի համար իմանալու շնորհիվ հիվանդը կարող է արդյունավետ և իր համար անվտանգ եղանակով հարմարեցնել կարճատև ազդեցության ինսուլինի դեղաչափը՝ կախված սննդի ընդումից[4]։

Գոյություն ունեն նաև ինսուլինային թերապիայի համակցված՝ կոմբինացված ձևերը, երբ մեկ ներարկմանբ ներմուծբում է ինսուլինների խառնուրդը՝ կարճատև, միջին և երկարատև ազդեցության։Այս մեթոդը կիրառվում է շաքարային դիաբետի լաբիլ ընթացքի դեպքում։ Այս մեթոդի առավելությունը կայանում է նրանում, որ կրճատվում է ներարկումների քանակը ՝ հասնելով 2 ից 3 անգամի։ Այս մեթոդի թերությունը կայանում է նրանում, որ անհնար է լինում է լիարժեք ընդօրինակել ենթաստամոքսային գեղձի կողմից ինսուլինի արտազատումը, և , որպես հետևանք, անհնար է հասնել լիարժեք ածխաջրային փոխանակության կոմպոսացիային[2]։

Ինսուլինային պոպմ՝ տեղադրված որովայնի մաշկում

Ինսուլինը ներարկում են ենթաքմաշկային եղանակով, ինսուլինային ներարկչի օգնությամբ , գրիչ֊ ներեակչի միջոցով կամ հատուկ պոմպ֊դեղաչափիչի ի օգնությամբ։ Օրինակ, Ռուսաստանում առավել տարածված է գրիչ֊ներարկչի օգնությամբ ինսուլինի ներարկումը։

Գրիչ֊ ներարկիչի դ տարածվածությունը կապված է մի շարք առավելությունների հետ, որոնցից են՝

  1. օգտագործման հարմարավետություն
  2. համեմատած ինսուլինային ներարկիչների հետ՝ ներարկման պարզություն
  3. արագ և անցավ անհրաժեշտ դեղաչափի ներարկամ հնարավորություն

ԱՄՆ֊ում և Արևմտյան Եվրոպայում ավելի տարածված է ինսուլինի պոպմի միջոցով ներարկման եղանակը, բայց այն էլ այնտեղ հասանել է ոչ շատ հիվանդների (միջինում 2֊ ից 5 %)։Դա կապված է մի շարք օբյեկտիվ դժվարությունների հետ, որոնք նշանակալի աստիճանով արժեզրկում են այս մեթոդով ինսուլինի ներարկման առավելությունները [5]։

Այս մեթոդի առավելությունը կայանում է՝

  1. ինսուլնի ֆիզիոլոգիական արտազատումը առավել հստակ ընդօրիանկելու մեջ( ինսուլինային դեղամիջոցները ներթափանցում են արյան մեջ ամբողջ օրվա ընփացքում)
  2. գլիկեմիայի հսկողության առավել ճշգրիտ հսկողություն
  3. ինքնուրույն ինսուլինի ներարկման անհրաժեշտության բացակայություն (ներմուծված ինսուլինի քանակությունը վերահսկվում է պոմպի օգնությամբ)
  4. զգալիորեն քչանում է շաքարային դիաբետից առաջացող սուր և հեռակա բարդությունների վտանգը

Այս մեթոդի թերություններից են՝

  1. Սարքի բարդ կառուցվածքը
  2. մարմնին սարքի բարդ ամրեցումը
  3. մարմնի մեջ գտնվող անընդհատ խառնուրդը ներմուծող ասեղի կողմից առաջացող բարդությունները
  4. Սարքի անհատական աշխատանքայի ռեժիմի ընտրության բարդություն

Այնուամենայնիվ, այս եղանակով ինսուլինի ներմուծումը համարվում է ավելի հեռանկարային և պոպմի օգնությամբ ինսուլինի ներարկումը օգտագործողների քանակը ավելանում է[6]

Ինքնավերահսկում խմբագրել

 
Գկյուկոմետր, սարք, որն նախատեսված է արյան մեջ գլյուկոզի ինքնավերահսկման համար

Գլիկեմիայի մակարդակի ինքնավերահսկումը համարվում է հիմանական միջոցառումներից մեկը, որը թուլ է տալիս արդյունավետ հասնել ածխաջրային փոխանակության կոմպեսանցիային։Կապված այն հանգամանքի հետ, որ ներկայիս տեխնոլոգիական մակարդակով անհնար է ամբողջովին կրկնօրինակել ենթաստամոքսային գեղձի արտազատիչ գործունեորթյունը, օրվա մեջ տեղի են ունենում արյան մեջ գլյուկոզի քանակության տատանումներ։

Օրվա ընթացում արյան մեջ գլյուկոզի քանակի տատանումների վրա ազդում են՝

  1. հոգեհուզական և ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը
  2. ընդունված ածխաջրերի մակարդակը
  3. ուղեկցող հիվանդությունների
  4. հիվանդի ընդհանուր վիճակը[7]

Քանի որ հնարավոր չէ ամնբողջ ընթացքում հիվանդին պահել ստացիոնարում, ուստի հիվանդի վիճակի մոնիտորինգը և դեղաչափի աննշան կորեկցիաները կատարվում են հիվանդների կողմից։ Գլիկեմիային ինքնավերահսկումը կատարվում է երկու տարբերակներով։ Առաջին ՝ մոտավոր , որն կատարում է թեսթ֊գծիկների միջոցով, որոնք որոշում են որակյալ ռեակցիայի միջոցով մեզի մեջ գլյուկոզյի քանակությունը, եթե լինում է մեզի մեջ գլյուկոզ, այնուհետև ստուգում են մեզում ացետոնի առկայությունը։ Ացետոնուրիան ցուցում է հիվանդի հոսպիտալիզացման համար և կետոացեդոզի ապացույց։ Այս եղանակը գլիկեմիայի գնահատման համար մոտավոր բնույթ է կրում և չի թողնում լիարժեք հետևել ածխաջրային փոխանակության վիճակին[7]։

Ավելի ժամանակակից և ադեկվատ եղանակ է համարվում ածխաջրային փոխանակության վիճակի գնահատումը գլյուկոմետրի օգնությամբ։Գլյուկոմոտրը իրենից ներկայացնում է մի սարք, որի օգնությամբ որոշվում է գլյուկոզի մակարդակի որոշումը տարբեր օրգանական հեղունեկներում(արյուն,լիկվոր (գլխուղեղ֊ ողնուղեղային հեղում) և այլն)։ Գոյություն ունեն չափման մի քանի տարբերակներ։Վերջին ժամանակներում լայն տարածում է ստացել տնային պայմաններում պորտատիվ գլյուկոմետրիան։ Բավարար է մոտեցնել մի կաթիլ արյուն սարքի գլյուկոզօքսիդազային կենսազգայական ինդիկատերային թիթեղին և մի քանի վայրկյան անց հայտնի է դառնում արյան մեջ գլյուկոզի պարունակությունը (գլիկեմիա)։

Հատկանշական է , որ երկու տարբեր արտադրողների գլյուկոմետրերի ցուցանիշները կարող են տարբեր լինել, և գլիկեմիայի մակարդակը,որ ցույց է տալիս գլիկոմետրը, որպես կանոն 1֊ից 2 միավորով տարբերվում է իրական ցուցանիշից։ Այդ պատճառով ցանկալի է համեմատել տարբեր:

Բուժման առանձնահատկությունները դիաբետի որոշակի տիպ խմբագրել

Շաքարային դիաբետիտի առաջին տիպի բուժման ժամանակ հիմնական միջոցառումները ուղղված են ընդունված ածխաջրերի , ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության և ներմուծված ինսուլինի միջր ադեկվատ հարարաբերակցության ստեղծմանը։

  • Դիետոթերապիա՝ ածխաջրերի ընդունման նվազեցում, ածխաջրային սնունդի ընդունման հսկողություն։ Հանդիսանում է օժանդակ և արդյունավետ եղանակ ինսուլինոթերապիայի հետ համակցման դեպքում։
  • Ֆիզիկական ծանրաբեռնվածություններ ՝ հանգստի և աշխատանքի ադեկվատ ռեժիմի ր ապահովում, մարմնի քաշի իջեցում մինչև տվյալ անձի համար օպտիմալ քաշի,էներգիայի տացմաան և սպառման հսկողություն։
  • Փոխարինող ինսուլինոթերապիա՝ բազաподбор базового уровня продлённых инсулинов и купирование после едовы́х подъёмов глюкозы крови с помощью инсулинов короткого и ультракороткого действия.
  • Трансплантация поджелудочной железы — обычно производится сочетанная пересадка почки и поджелудочной железы, поэтому операции проводятся у пациентов с диабетической нефропатией. В случае успеха обеспечивает полное излечение от сахарного диабета[источник не указан 2178 дней].
  • Пересадка панкреатических островковых клеток — новейшее направление в кардинальном лечении сахарного диабета I типа. Пересадка островков Лангерганса осуществляется от трупного донора и также, как и в случае с трансплантацией поджелудочной железы, требует тщательного подбора донора и мощной иммуносупрессии

գլյուկոմետրերի ցուցանիշները , որոնք ստացվել են պոլիկլինիկայում կամ ստացիոնարում հետազոտությունների արդյունքում։

։
  1. Клиническая эндокринология. Руководство / Н. Т. Старкова. — издание 3-е переработанное и дополненное. — Санкт-Петербург: Питер, 2002. — 576 с. — («Спутник Врача»). — ISBN 5-272-00314-4.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 [1]
  3. 3,0 3,1 3,2 }[2]
  4. 4,0 4,1 «IX. Интенсивная инсулинотерапия» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-18-ին. Վերցված է 2009-08-08-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |datepublished= (օգնություն)
  5. Уоткинс, 2006, էջ 46
  6. Уоткинс, 2006, էջ 38
  7. 7,0 7,1 Уоткинс, 2006, էջ 42—46