Վիքիպեդիա

Մասնակից:Արշո/Ժակլին Կոքրան

< Մասնակից:Արշո

Еврази́йское экономи́ческое соо́бщество (ЕврАзЭС[1], 2001-2014), նախկին ԽՍՀՄ մի շարք հանրապետությունների միջազգային տնտեսական կազմակերպություն։ Այն ստեղծվել է իր մասնակիցների կողմից արդյունավետորեն խթանելու Մաքսային միության (նախ՝ Ռուսաստան, Ղազախստան և Բելառուս, ապա ԵվրԱզԷՍ) և Միասնական տնտեսական տարածքի ձևավորման գործընթացը, ինչպես նաև տնտեսական ոլորտում ինտեգրման խորացմանն առնչվող այլ նպատակների և խնդիրների իրականացումը։ և հումանիտար ոլորտները։ Լուծարվել է Եվրասիական տնտեսական միության ստեղծման կապակցությամբ։

Կազմ խմբագրել

 
ԵվրԱզԷՍ-ը 2014 թվականին:Բելառուս (2001—2014)  Ղազախստան (2001—2014)   Ղրղզստան (2001—2014)   Ռուսաստան (2001—2014)   Տաջիկստան (2001—2014)

Դիտորդ պետություններ խմբագրել

Համաձայն ԵվրԱզԷՍ-ի կանոնադրության՝ դիտորդի կարգավիճակ կարող է տրվել պետական ​​կամ միջպետական ​​(միջկառավարական) կազմակերպությանը՝ նրանց խնդրանքով։ Դիտորդն իրավունք ունի մասնակցել ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների բաց նիստերին, ելույթ ունենալ այդ նիստերին նախագահի համաձայնությամբ և, անհրաժեշտության դեպքում, ստանալ ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների կողմից ընդունված բաց փաստաթղթեր և որոշումներ: Դիտորդի կարգավիճակը ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների նիստերում որոշումներ կայացնելիս ձայնի իրավունք չի տալիս և ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների փաստաթղթեր ստորագրելու իրավունք: Դիտորդը նշում է՝

Համայնքի առաջադրանքներ խմբագրել

  • Ազատ առևտրի ռեժիմի ամբողջական գրանցման ավարտ, միասնական մաքսային սակագնի և ոչ սակագնային կարգավորման միջոցառումների միասնական համակարգի ձևավորում.
  • Կապիտալի շարժի ազատության ապահովում,
  • Ընդհանուր ֆինանսական շուկայի ձևավորում,
  • ԵվրԱզԷՍ-ի շրջանակներում միասնական արժույթին անցնելու սկզբունքների և պայմանների ներդաշնակեցում,
  • Ապրանքների և ծառայությունների առևտրի և ներքին շուկաներ դրանց մուտքի ընդհանուր կանոնների սահմանում,
  • Մաքսային կարգավորման միասնական միասնական համակարգի ստեղծում,
  • Միջպետական ​​նպատակային ծրագրերի մշակում և իրականացում,
  • Արտադրության և ձեռնարկատիրական գործունեության համար հավասար պայմանների ստեղծում,
  • Տրանսպորտային ծառայությունների միասնական շուկայի և միասնական տրանսպորտային համակարգի ձևավորում,
  • միասնական էներգետիկ շուկայի ձևավորում,
  • Կողմերի շուկաներ օտարերկրյա ներդրումների մուտքի համար հավասար պայմանների ստեղծում,
  • Համայնքի ներսում ԵվրԱզԷՍ-ի երկրների քաղաքացիների ազատ տեղաշարժի ապահովում,
  • Սոցիալական քաղաքականության համակարգում՝ սոցիալական պետությունների համայնք ձևավորելու, ընդհանուր աշխատաշուկայի, միասնական կրթական տարածքի, առողջապահության, աշխատանքային միգրացիայի և այլնի խնդիրների լուծման համակարգված մոտեցումների ապահովման նպատակով,
  • Ազգային օրենսդրությունների մոտարկում և ներդաշնակեցում,
  • ԵվրԱզԷՍ-ի պետությունների իրավական համակարգերի փոխգործակցության ապահովում՝ Համայնքի ներսում միասնական իրավական տարածք ստեղծելու նպատակով,
  • Փոխգործակցություն ՄԱԿ-ի հետ,

Ստեղծման պատմությունը և զարգացման հիմնական փուլեր խմբագրել

  • 1994 թվականին Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևն առաջարկել է Եվրասիական պետությունների միության նախագիծը:
  • 1995-2000 թվականներին եղել են համագործակցության օպտիմալ ուղիների որոնում։
  • 2000 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Աստանայում պետությունների ղեկավարները (Բելառուս, Ղազախստան, Ռուսաստան, Տաջիկստան, Ղրղզստան) ստորագրեցին Եվրասիական տնտեսական համայնքի ստեղծման մասին պայմանագիրը (ուժի մեջ է մտել 2001 թվականի մայիսի 30-ին)։ Պայմանագիրը սահմանում է սերտ և արդյունավետ առևտրատնտեսական համագործակցության հայեցակարգը՝ Մաքսային միության և Միասնական տնտեսական տարածքի մասին պայմանագրով սահմանված նպատակներին և խնդիրներին հասնելու համար։ Նախատեսվում են ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման կազմակերպչական և իրավական գործիքներ, ընդունված որոշումների կատարման մոնիտորինգի համակարգ և Կողմերի պատասխանատվությունը:
  • 2001 թվականի մայիսին ընդունվեցին փաստաթղթեր, որոնք կարգավորում էին համայնքի հիմնական մարմինների՝ ԵվրԱզԷՍ-ի միջպետական ​​խորհրդի և ԵվրԱզԷՍ-ի ինտեգրման կոմիտեի աշխատանքը:
  • 2003 թվականի ապրիլին հաստատվել է ԵվրԱզԷՍ-ի դատարանի կանոնադրությունը։
  • 2004 թվականի մարտին ԵվրԱզԷՍ-ի և ԱՊՀ-ի միջև ստորագրվել է համաձայնագիր Անկախ Պետությունների Համագործակցության տնտեսական դատարանի կողմից Եվրասիական տնտեսական համայնքի դատարանի գործառույթների կատարման վերաբերյալ:
  • 2003 թվականի դեկտեմբերին ԵվրԱզԷՍ-ին շնորհվել է դիտորդի կարգավիճակ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում:
  • 2005 թվականի սեպտեմբերին ԵվրԱզԷՍ-ի երկրների վարչապետները Դուշանբեում ստորագրեցին համայնքային պետությունների վառելիքաէներգետիկ հաշվեկշռի ձևավորման հիմնական փաստաթուղթը, համայնքային շուկաներ հացահատիկի մատակարարումները կարգավորելու մասին համաձայնագրի նախագիծը:
  • 2005 թվականի սեպտեմբերի 7-ին Սանկտ Պետերբուրգում Կենտրոնական Ասիայի համագործակցության կազմակերպության գագաթնաժողովում որոշվել է Կենտրոնական Ասիայի համագործակցության կազմակերպությունը միավորել ԵվրԱզԷՍ-ին։
  • 2005 թվականի նոյեմբերին իր աշխատանքը սկսել է ԵվրԱզԷՍ-ի ֆինանսատնտեսական քաղաքականության խորհուրդը: Խորհրդի համանախագահ, Ռուսաստանի Դաշնության տնտեսական զարգացման նախարարության ղեկավար Գերման Գրեֆը նշել է, որ այս մարմնի հիմնական խնդիրն է մշակել համայնքի և նրա անդամ երկրների զարգացման ռազմավարություն և մարտավարություն: տնտեսական և ֆինանսական քաղաքականության ոլորտը։
  • 2006 թվականի հունվարի 24-ին Սանկտ Պետերբուրգում ԵվրԱզԷՍ-ի միջպետական ​​խորհրդի արտահերթ նիստում ստորագրվեց ԵվրԱզԷՍ-ին Ուզբեկստանի միանալու արձանագրությունը:
  • 2006 թվականի հունիսին ԵվրԱզԷՍ-ի երկրների Մինսկի գագաթնաժողովում որոշվեց, որ Մաքսային միության ձևավորման հետագա աշխատանքները կիրականացվեն ԵվրԱզԷՍ-ի հիման վրա՝ հաշվի առնելով Միասնական տնտեսական տարածքի (CES) նախագծի զարգացումները։ . SES-ի ձևավորման կազմակերպչական կառույցներն այժմ գործում են ԵվրԱզԷՍ-ի քարտուղարության տարածքում: Այս որոշման նպատակահարմարությունը թելադրված է նրանով, որ ԵվրԱզԷՍ-ի և Միասնական տնտեսական տարածքի նպատակներն ու խնդիրները նույնական են՝ միասնական շուկայի և միասնական տնտեսական տարածքի ստեղծում։
  • 2006 թվականի օգոստոսին ԵվրԱզԷՍ-ի միջպետական ​​խորհրդում հիմնարար որոշում է կայացվել ստեղծել Մաքսային միություն, որը բաղկացած է դրան պատրաստ ընդամենը երեք պետություններից՝ Բելառուսից, Ռուսաստանից և Ղազախստանից:
  • 2006 թվականի նոյեմբերի 2-ին Ղազախստանի խորհրդարանը վավերացրել է Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի և Տաջիկստանի կառավարությունների միջև քաղաքացիների առանց վիզայի փոխադարձ ճանապարհորդության մասին համաձայնագրի արձանագրությունը: Արձանագրության պայմանների համաձայն՝ ԵվրԱզԷՍ-ի անդամ պետությունների միջև առանց վիզայի ռեժիմի պահպանման ընթացքում ներդրվում է փաստաթղթերի միասնական ցանկ՝ համայնքի տարածքով նշված պետությունների քաղաքացիների տեղաշարժի համար։
  • 2007 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Դուշանբեում տեղի ունեցավ ԵվրԱզԷՍ-ի գագաթնաժողովը, որին ընդունվեց Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի Մաքսային միության հայեցակարգը։ Մաքսային միության ստեղծման գործողությունների ծրագիրը նախատեսված էր երեք տարվա համար։ Որոշվեց նաեւ ձեւավորել Մաքսային միության հանձնաժողով՝ վերպետական ​​մարմին։ Ռուսաստանը ստացել է ձայների 57%-ը, իսկ Ղազախստանն ու Բելառուսը՝ 21,5-ական։
  • 2008 թվականի հոկտեմբերին Ուզբեկստանը հայտարարեց, որ դադարեցնում է անդամակցությունը ԵվրԱզԷՍ-ին՝ այս միջպետական ​​ասոցիացիայի գործունեության արդյունավետության և արդյունավետության վերաբերյալ կասկածների պատճառով։ 2008 թվականի նոյեմբերի 12-ին ԵվրԱզԷՍ-ը պաշտոնապես հաստատեց Ուզբեկստանի անդամակցությունն այս կազմակերպությանը դադարեցնելու փաստը։
  • 2008 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Մոսկվայում տեղի ունեցավ ԵվրԱզԷՍ-ի երկրների միջպետական ​​խորհրդի նիստը։ Նիստում որոշում է կայացվել կասեցնել Ուզբեկստանի անդամակցությունը ԵվրԱզԷՍ-ին՝ այս երկրի նախագահ Իսլամ Քարիմովի խնդրանքով։ Բացի այդ, հանդիպման արդյունքում կառավարությունների ղեկավարները կնքել են համաձայնագրեր ներդրումների խթանման և փոխադարձ պաշտպանության, տեխնիկական կանոնակարգերի ներդաշնակեցման մասին համաձայնագիր և ընդունել ԵվրԱզԷՍ-ի անդամ երկրների ընդհանուր էներգետիկ շուկայի ձևավորման հայեցակարգը։
  • 2009 թվականին սկսեց աշխատանքը Մաքսային միության վերազգային մարմինը՝ Մաքսային միության հանձնաժողովը, ստեղծվեց ԵվրԱզԷՍ-ի հակաճգնաժամային հիմնադրամը, ստեղծվեց ԵվրԱզԷՍ-ի բարձր տեխնոլոգիաների կենտրոնը, ստորագրվեց փաստաթղթերի փաթեթ, որը կազմում էր Մաքսայինի իրավական հիմքը։ Բելառուսի Հանրապետության, Ղազախստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միությունը, ներառյալ պայմանագիրը Մաքսային միության Մաքսային օրենսգրքում, Համայնքային դատարանին վերապահվել են Մաքսային միության շրջանակներում վեճերը լուծող մարմնի գործառույթներ. Հաստատվել է Բելառուսի Հանրապետության, Ղազախստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության Միասնական տնտեսական տարածքի ձևավորման ծրագիրը, հաստատվել են ԵվրԱզԷՍ-ի պարենային անվտանգության և Եվրասիական ինովացիոն համակարգի ստեղծման հայեցակարգերը։
  • Մաքսային միության ձևավորումից հետո՝ 2010 թվականի դեկտեմբերին, Մոսկվայում կայացած ԵվրԱզԷՍ-ի գագաթնաժողովում պայմանավորվածություններ ձեռք բերվեցին Բելառուսի, Ղազախստանի և Ռուսաստանի Միասնական տնտեսական տարածքի հիման վրա Եվրասիական տնտեսական միության ստեղծման շուրջ։
  • 2011 թվականի հոկտեմբերին պայմանագիր է ստորագրվել ԱՊՀ շրջանակներում ազատ առևտրի գոտու ստեղծման մասին[2]: ԵվրԱզԷՍ-ի գագաթնաժողովի ժամանակ Վ.Պուտինը հայտարարել է ապագա Միասնական տնտեսական տարածքի վրա հիմնված Եվրասիական տնտեսական միության ստեղծման ծրագրերի իրականացման մեկնարկի մասին[3]:
  • 2012 թվականի դեկտեմբերին պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել ԵվրԱզԷՍ-ի վերակազմակերպման վերաբերյալ՝ որոշ գործառույթներ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովին փոխանցելու վերաբերյալ։ ԵվրԱզԷՍ-ը պահպանել է հումանիտար, տրանսպորտի, էներգետիկայի ոլորտի խնդիրների լուծումը և միջպետական ​​15 ծրագրերի իրականացումը։
  • 2013 թվականի հոկտեմբերի 24-ին Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստում առաջարկեց լուծարել Եվրասիական տնտեսական ընկերակցությունը (ԵվրԱզԷՍ), քանի որ Ռուսաստանի, Բելառուսի և Ղազախստանի Եվրասիական տնտեսական միության ստեղծմամբ՝ ԵվրԱզԷՍ-ը։ որպես կազմակերպություն, որը հիմնականում կրկնօրինակում է իր գործառույթները, կարիք չի լինի: Միևնույն ժամանակ, Ղրղզստանը և Տաջիկստանը, որոնք ԵվրԱզԷՍ-ի անդամ են, բայց չեն նախատեսում միանալ ԵԱՏՄ-ին, ըստ Նազարբաևի, կարող են անդամակցել Մաքսային միությանը որպես դիտորդ երկրներ, իսկ Հայաստանը կարող է դառնալ Մաքսային միության անդամ[4]:
  • 2014 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի և Տաջիկստանի ղեկավարները Մինսկում ստորագրեցին Եվրասիական տնտեսական ընկերակցության (ԵվրԱզԷՍ) լուծարման վերաբերյալ փաստաթղթեր՝ կապված 2015 թվականի հունվարի 1-ից Եվրասիական տնտեսական միության գործունեության մեկնարկի հետ[5]:

Միջպետական ​​խորհուրդ խմբագրել

Միջպետական ​​խորհուրդը Եվրասիական տնտեսական համայնքի բարձրագույն մարմինն էր, որի կազմում էին համայնքի պետությունների և կառավարությունների ղեկավարները։ Միջպետական ​​խորհուրդը քննարկել է Համայնքի հիմնարար հիմնախնդիրները՝ կապված մասնակից պետությունների ընդհանուր շահերին, որոշել ինտեգրման զարգացման ռազմավարությունը, ուղղությունները և հեռանկարները և ընդունել որոշումներ՝ ուղղված ԵվրԱզԷՍ-ի նպատակներին և խնդիրներին: Միջպետական ​​խորհուրդը գումարվում էր պետությունների ղեկավարների մակարդակով առնվազն տարին մեկ անգամ, իսկ կառավարությունների ղեկավարների մակարդակով՝ առնվազն տարին երկու անգամ։ Որոշումները ընդունվել են կոնսենսուսով։ Ընդունված որոշումները պարտադիր էին Համայնքի անդամ բոլոր երկրներում։ Որոշումների կատարումը տեղի է ունեցել ազգային օրենսդրությանը համապատասխան անհրաժեշտ ազգային կարգավորող իրավական ակտերի ընդունման միջոցով[6]:

Ինտեգրման հանձնաժողով խմբագրել

Ինտեգրման կոմիտեն Եվրասիական տնտեսական համայնքի մշտական ​​մարմինն էր, որը ներառում էր ԵվրԱզԷՍ-ի երկրների կառավարությունների ղեկավարների տեղակալները: Ինտեգրման հանձնաժողովի հիմնական խնդիրներն էին ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների միջև փոխգործակցության ապահովումը, Միջպետական ​​խորհրդի նիստերի օրակարգի, ինչպես նաև որոշումների և փաստաթղթերի նախագծերի նախապատրաստումը, Միջպետական ​​խորհրդի կողմից ընդունված որոշումների կատարման մոնիտորինգը: Ինտեգրման հանձնաժողովի նիստերն անցկացվել են տարեկան առնվազն չորս անգամ։ Որոշումներն ընդունվել են ձայների երկու երրորդի մեծամասնությամբ։ Ինտեգրման հանձնաժողովում որոշումներ կայացնելիս ձայների թիվը համապատասխանում էր համայնքի բյուջե յուրաքանչյուր կուսակցության ներդրմանը

  • Ռուսաստան - 40 ձայն;
  • Բելառուս - 15 ձայն,
  • Ղազախստան - 15 ձայն,
  • Ղրղզստան՝ 7,5 ձայն,
  • Հայաստան՝ 7,5 ձայն

Քարտուղարություն խմբագրել

Քարտուղարությունն իրականացրել է Միջպետական ​​խորհրդի և Ինտեգրման հանձնաժողովի աշխատանքների կազմակերպման և տրամադրման գործառույթը: Քարտուղարությունը ղեկավարում էր Եվրասիական տնտեսական համայնքի գլխավոր քարտուղարը, համայնքի բարձրագույն վարչական պաշտոնյան՝ նշանակված միջպետական ​​խորհրդի կողմից։ 2007 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Դուշանբեում ԵվրԱզԷՍ-ի միջպետական ​​խորհրդի նիստի ժամանակ Թաիր Մանսուրովը նշանակվեց Համայնքի գլխավոր քարտուղար։ Քարտուղարությունը տեղակայված էր Ալմաթի (Ղազախստան) և Մոսկվա (Ռուսաստան) քաղաքներում։

Միջխորհրդարանական վեհաժողով խմբագրել

Միջխորհրդարանական վեհաժողովը ԵվրԱզԷՍ-ի շրջանակներում խորհրդարանական համագործակցության մարմին է, որը քննարկել է ազգային օրենսդրության ներդաշնակեցման (մերձեցման, միավորման) հարցերը և այն համապատասխանեցնելու ԵվրԱզԷՍ-ի շրջանակներում կնքված պայմանագրերին՝ Համայնքի նպատակներն իրականացնելու նպատակով: Վեհաժողովը ձևավորվել է Համայնքի երկրների խորհրդարանների կողմից պատվիրակված պատգամավորներից։ Այն ներառում էր՝

  • Ռուսաստանից՝ 42 խորհրդարանական;
  • Բելառուսից՝ 16 խորհրդարանական,
  • Ղազախստանից՝ 16 խորհրդարանական,
  • Ղրղզստանից՝ 8 խորհրդարանական,
  • Հայաստանից՝ 8 խորհրդարանական:

Միջխորհրդարանական վեհաժողովի քարտուղարությունը գտնվում էր Սանկտ Պետերբուրգում։

Եվրասիական զարգացման բանկ խմբագրել

Եվրասիական զարգացման բանկը միջազգային կազմակերպություն է, որը հիմնադրվել է Ռուսաստանի Դաշնության և Ղազախստանի Հանրապետության կողմից 2006 թվականին ԵԱԶԲ-ի առաքելությունն է ներդրումային գործունեության միջոցով նպաստել բանկի անդամ երկրների շուկայական տնտեսության զարգացմանը, նրանց տնտեսական աճին և նրանց միջև առևտրատնտեսական հարաբերությունների ընդլայնմանը:

Հակաճգնաժամային հիմնադրամ խմբագրել

ԵվրԱզԷՍ-ի հակաճգնաժամային հիմնադրամը ստեղծվել է 2009 թվականին Հայաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղրղզստանի, Ռուսաստանի և Տաջիկստանի կողմից՝ օգնելու անդամ երկրներին հաղթահարելու համաշխարհային ճգնաժամի հետևանքները, ապահովելու իրենց տնտեսությունների երկարաժամկետ կայունությունը և խթանելու ինտեգրացիոն գործընթացները։ տարածաշրջանում։ Հիմնադրամի ընդհանուր գումարը կազմել է 8,51 մլրդ դոլար։ Հիմնադրամը տրամադրել է ֆինանսական վարկեր՝ աջակցելու բյուջեին, վճարային հաշվեկշռին և ազգային արժույթի փոխարժեքին, ինչպես նաև ներդրումային վարկեր՝ միջպետական ​​նախագծերի ֆինանսավորման համար, որոնք նպաստում են մասնակից երկրների միջև ինտեգրացիոն գործընթացներին:

Համայնքային դատարան խմբագրել

Համայնքի դատարանն ապահովել է Եվրասիական տնտեսական համայնքի ստեղծման մասին պայմանագրի և Համայնքում գործող այլ պայմանագրերի և ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների կողմից ընդունված որոշումների միասնական կիրառումը: Համայնքի դատարանը նաև քննարկել է տնտեսական բնույթի վեճերը, որոնք ծագում են ԵվրԱզԷՍ-ի անդամների միջև ԵվրԱզԷՍ-ի մարմինների որոշումների կատարման և Համայնքում գործող պայմանագրերի դրույթների վերաբերյալ: ԵվրԱզԷՍ-ի դատարանը սկսել է աշխատանքը 2012 թվականի հունվարի 1-ին Մինսկում[7]:

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Решение Суда ЕЭК от 12.07.2012 № 21 О Регламенте Суда Евразийского экономического сообщества, ст. 1
  2. ↑ Страны СНГ объединит зона свободной торговли
  3. ↑ Пресс-конференция по итогам заседания Межгосударственного совета ЕврАзЭС и Высшего органа Таможенного союза
  4. ↑ «Н. Назарбаев предложил распустить ЕврАзЭС. РБК, 24 октября 2013». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-26-ին. Վերցված է 2013-10-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  5. ↑ Путин: ничто из богатейшего наследия ЕврАзЭС не должно быть утеряно
  6. ↑ Положение о Межгосударственном Совете Евразийского экономического сообщества
  7. ↑ Таможенный союз перерос в Единое пространство

Գրականություն խմբագրել

  • Истомин С. И., Моравек Я. И. Таможенный союз стран ЕврАзЭС (комментарий в документах). — М.: Экономика, 2001.
  • Шишков Ю. В. Интеграционные процессы на пороге XXI века. Почему не интегрируются страны СНГ. — М., 2001.
  • Барков А. В. Проблемы гармонизации в Евразийском экономическом сообществе // Журнал российского права. — 2003. — № 8.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Արշո/Ժակլին_Կոքրան&oldid=9050321» էջից