Վիքիպեդիա

Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ

մաշկի քաղցկեղ, որի հիմքը կազմում են տափակ բջիջները

Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ (ՄՏԲՔ), հայտնի նաև որպես մաշկի տափակ բջջային կարցինոմա կամ մաշկի թեփուկաբջջային կարցինոմա, մաշկի քաղցկեղի հիմնական տեսակներից մեկը՝ բազալ բջջային քաղցկեղի և մելանոմայիյի հետ մեկտեղ[1]։ Սովորաբար դրսևորվում է որպես կոշտ ելունդ թեփուկավոր ծայրով, բայց կարող է ձևավորել նաև խոց[2]։ Հիվանդության մեկնարկը հաճախ տևում է մի քանի ամիս[3]։ Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղի տարածումը մարմնի հեռադիր հատվածներ ավելի հավանական է, քան բազալ բջջային քաղցկեղի դեպքում[4]։

Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ
Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղը հակում ունի ծագելու նախաքաղցկեղային գոյացություններից, արևային կերատոզներից։ Մակերևույթը սովորաբար թեփուկավոր է և հաճախ խոցոտվում է (ինչպես ցույց է տրված նկարում)։
Տեսակհիվանդության կարգ
Բժշկական մասնագիտությունուռուցքաբանություն
 Squamous-cell carcinoma of the skin Վիքիպահեստում

Ռիսկի ամենամեծ գործոն է արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման բարձր ընդհանուր ներգործությանը ենթարկվելը[5]։ Այլ ռիսկերի թվին են դասվում նախորդող սպիները, քրոնիկ վերքերը, արևային կերատոզը, բաց գույնի մաշկը, Բոուենի հիվանդությունը, մկնդեղի ներգործությունը, ճառագայթաբուժումը, իմուն համակարգի անբավարար գործունեությունը, նախորդող բազալ բջջային քաղցկեղը և ՄՊՎ-վարակը[5][6]։ Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ռիսկն ավելի շատ կապված է ոչ թե վաղ ներգործության, այլ ընդհանուր ներգործության հետ[7]։ Սոլյարիումները դառնում են ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման մեկ այլ տարածված աղբյուր[7]։ Ուռուցքը սկսվում է մաշկի մեջ տափակ (թեփուկավոր) բջիջների ի հայտ գալուց[8]։ Ախտորոշումը հաճախ հիմնվում է մաշկի զննման վրա և հաստատվում հյուսվածքային բիոպսիայով[5][9]։

Ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ներգործության նվազեցումը և արևապաշտպան միջոցների կիրառումը համարվում են մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղի կանխարգելման արդյունավետ մեթոդներ[10][11]։ Բուժումը սովորաբար վիրահատական հեռացումն է[5]։ Դա կարող է լինել պարզ հեռացումը, եթե քաղցկեղը փոքր է, հակառակ դեպքում սովորաբար խորհուրդ է տրվում Մոհսի վիրահատություն[5]։ Այլ տարբերակների շարքին կարող են դասվել ցրտի կիրառումը (կրիոթերապիա) և ճառագայթաբուժումը[12]։ Այն դեպքերում, երբ տեղի է ունեցել հեռակա տարածում, կարող է կիրառվել քիմիաբուժություն կամ կենսաթերապիա[12]։

2015 թվականի դրությամբ շուրջ 2.2 միլիոն մարդ ունի ՄՏԲՔ տվյալ պահին[13]։ Դա կազմում է մաշկի քաղցկեղի բոլոր դեպքերի մոտավորապես 20%-ը[14]։ Միացյալ Նահանգներում տղամարդկանց մոտավորապես 12%-ի և կանանց 7%-ի մոտ կյանքի որոշակի պահի զարգանում է ՄՏԲՔ[5]։ Թերևս կանխատեսումը սովորաբար բարենպաստ է. մետաստազավորման դեպքում հնգամյա ապրելիությունը կազմում է ~34%[3]: 2015 թվականին ՄՏԲՔ-ն աշխարհում հանգեցրել է մոտավորապես 51 900 մահվան դեպքերի[15]։ Ախտորոշման տարիքը սովորաբար լինում է մոտ 66 տարեկան[3]։ ՄՏԲՔ-ի մեկ դեպքի հաջողակ բուժումից հետո մարդիկ ունենում են նոր դեպքերի զարգացման բարձր ռիսկ[5]։

Նշաններ և ախտանիշներ խմբագրել

 
Մաշկի տափակ բջջային քաղցկեղ
 
Բիոպսիայով հաստատված տափակ բջջային քաղցկեղ

ՄՏԲՔ-ն սկսում է որպես փոքր հանգուցիկ և դրա մեծանալուն զուգահեռ կենտրոնը դառնում է մեռուկացած, թեփոտում է և վերածվում է խոցի։

  • ՏԲՔ-ի հարուցած ախտահարումը հաճախ լինում է ասիմպտոմ։
  • Խոց կամ կարմրավուն մաշկային վահանիկ, որը դանդաղ աճում է
  • Պարբերական արյունահոսություններ ուռուցքից, հատկապես շրթունքի վրա
  • Կլինիկական տեսքը խիստ փոփոխական է
  • Սովորաբար ուռուցքը ներկայացված է որպես կոշտ, բարձրացած եզրերով խոցոտված ախտահարում
  • Ուռուցքը կարող է ունենալ կոշտ վահանիկի կամ հանգուցիկի տեսք, հաճախ փայլփլուն մակերեսով և արյան մանր անոթներով
  • Ուռուցքը կարող է լինել շրջակա մաշկի մակարդակից ցածր, և ի վերջո խոցոտվում ու ներխուժում է ստորակա հյուսվածքներ
  • Ուռուցքը սովորաբար առաջանում է արևի ներգործությանը ենթարկվող տեղամասերում (օրինակ, ձեռքի թիկնային մակերես, գանգամաշկ, շրթունք և ականջախեցու վերին մակերես)
  • Շրթունքի վրա ուռուցքը ձևավորում է փոքր խոց, որը չի լավանում և պարբերաբար արյունահոսում է
  • Առկա են տվյալներ մաշկի քրոնիկ լուսավնասման մասին, ինչպիսին է բազմակի արևային կերատոզը
  • Ուռուցքն աճում է համեմատաբար դանդաղ

Տարածում խմբագրել

  • Ի տարբերություն բազալ բջջային քաղցկեղի (ԲԲՔ), ՏԲՔ-ն ունի մետաստազավորման բարձր ռիսկ։
  • Մետաստազավորման վտանգն ավելի բարձր է սպիներում, ստորին շրթունքին կամ լորձաթաղանթին ծագող ՏԲՔ-ում, ինչպես նաև իմունաճնշված հիվանդների մոտ

Պատճառներ խմբագրել

Տափակ բջջային կարցինոման մաշկի քաղցկեղի երկրորդ ամենատարածված տարատեսակն է (բազալ բջջային քաղցկեղից հետո, բայց ավելի տարածված, քան մելանոման])։ Սովորաբար այն ծագում է մարմնի արևահարվող հատվածներում։ Արեգակնային ճառագայթների ներգործությունը և իմունիտետի անկումը ՄՏԲՔ-ի ռիսկի գործոններ են, և առաջինը հանդիսանում է ամենաուժեղ էկոլոգիական ռիսկի գործոնը[16]։ Շրթունքների և ականջախեցիների ՄՏԲՔ-ներն ունեն տեղային կրկնության և հեռավոր մետաստազավորման բարձր հաճախականություն[17]։ Վերջին հետազոտություններից մեկը պարզել է, որ Tpl2 գենի (Tumor progression locus 2՝ ուռուցքի առաջընթացի լոկուս 2) դելեցիան կամ խիստ ընկճումը կարող է ներգրավված լինել նորմալ կերատինային բջիջները տափակ բջջային կարցինոմայի վերածվելու գործընթացում[18]։

ՏԲՔ-ն կազմում է մաշկի ոչ մելանոմային քաղցկեղների մոտավորապես 20%-ը, բայց ավելի բացահայտ բնույթի և աճի տեմպերի պատճառով դրանք կազմում են գլխի և պարանոցի ի սկզբանե ներկայացող բոլոր ուռուցքների 90%-ը[19]։

Տափակ բջջային քաղցկեղների ճնշող մեծամասնությունը մաշկային են և հաճախ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ներգործության արդյունք են։ ՏԲՔ-ները, որպես կանոն, առաջանում են մարմնի այն տեղամասերում, որոնք սովորաբար ենթարկվում են արեգակի ներգործությանը՝ դեմքըը, ականջները, պարանոցը, ձեռքերը կամ վերին վերջույթը։ Հիմնական ախտանիշը հանդիսանում է աճող ելունդը, որը կարող է ունենալ կոպիտ, թեփուկավոր մակերես և հարթ կարմրավուն բծեր։ Ի տարբերություն բազալ բջջային քաղկցեղի, ՏԲՔ-ն կրում է մետաստազավորման ավելի բարձր վտանգ և կարող է տարածվել դեպի ռեգիոնար ավշահանգույցները[20]։

Վաղ փուլերում այն երբեմն անվանում են Բոուենի հիվանդություն։

ՄՏԲՔ-ն հիմնականում բուժվում է վիրահատական հեռացման ճանապարհով, Մոհսի վիրահատությամբ կամ էլեկտրաչորացումը (էլեկտրադեսիկացիա) և քերումը (կյուրետաժ)։ ՄՏԲՔ-ի ոչ վիրահատական բուժման տարբերակներից են տեղային քիմիաբուժությունը, տեղային իմունակարգավորիչների կիրառումը, ֆոտոդինամիկ թերապիան (ՖԴԹ), ճառագայթաբուժությունը և համակարգային քիմիաբուժությունը։ Տեղային այնպիսի բուժամիջոցները, ինչպիսիք են Իմիքվիմոդ նրբաքսուքը և ՖԴԹ-ն, որպես կանոն, կիրառվում են նախաքաղցկեղային (այսինքն, արևային կերատոզներ) և in situ գոյացությունների դեպքում։ Ճառագայթային թերապիան առաջնային բուժման եղանակ է այն հիվանդների համար, որոնց մոտ վիրահատական միջամտությունը նպատակահարմար չէ և հանդիսանում է օժանդակ բուժման եղանակ մետաստատիկ կամ բարձր ռիսկի ՄՏԲՔ-ի դեպքում։

Իմունաճնշում խմբագրել

Օրգանների փոխպատվաստումով մարդկանց մոտ ՄՏԲՔ-ի զարգացման վտանգը զգալիորեն բարձր է իմունաճնշիչ դեղորայքի տևական կիրառման պատճառով։ Թեև այս դեղերի ազդեցության ներքո մաշկի բոլոր տիպերի քաղցկեղների զարգացման վտանգը մեծանում է, այդ ազդեցությունը հատկապես խիստ է արտահայտվում ՏԲՔ-ի պարագայում (վտանգի հավանականությունը՝ 250), ի տարբերություն բազալ բջջային քաղցկեղի (վտանգի հավանականությունը՝ 40)[21]: Հետփոխպատվաստումային ժամանակին զուգընթաց ՏԲՔ-ով հիվանդացությունը մեծանում է[22]։ Սրտի և թոքերի փոխպատվաստման դեպքում ՏԲՔ-ի զարգացման ռիսկն ամենաբարձրն է, քանի որ այդ դեպքում հարկ է լինում կիրառել ավելի ագրեսիվ իմունաճնշիչ դեղորայք։ Իմունաբուժում ստացող կամ լիմֆոպրոլիֆերատիվ հիվանդություններով (օրինակ, լեյկոզ) անձանց մոտ ՏԲՔ-ն, որպես կանոն, զգալիորեն ավելի ագրեսիվ է լինում, անկախ դրա տեղակայումից[23]։ Ընդհանրապես ՏԲՔ-ի և մաշկի ոչ մելանոմային քաղցկեղների ռիսկը տատանվում է՝ իմունաճնշիչ դեղորայքի ընտրված ռեժիմից կախված։ Ամենամեծ ռիսկը դիտվում է կալցինեյրինի արգելակիչների (ցիկլոսպորին, տակրոլիմուս), իսկ նվազագույնը՝ mTOR-արգելակիչների (սիրոլիմուս և էվերոլիմուս) կիրառման դեպքում։ Հակամետաբոլիտներ ազաթիոպրինը և միկոֆենոլաթթուն ունեն ռիսկի միջանկյալ պրոֆիլ[24]։

Ախտորոշում խմբագրել

Ախտորոշումը հաստատվում է ՏԲՔ-ով ենթադրաբար ախտահարված հյուսվածք(ներ)ի բիոպսիայով։

ՏԲՔ-ի ախտաբանական պատկերը տատանվում է՝ բիոպսիայի խորությունից կախված։ Այդ պատճառով ճիշտ ախտորոշման համար բիոպսիան պետք է ներառի ինչպես գոյացության մակերեսը, այնպես էլ ենթամաշկն ու բազալ էպիթելը։ Քերուկային (մակերեսային) բիոպսիան չի կարող բավականաչափ տեղեկություն տրամադրել ախտորոշման համար։ Ոչ ադեկվատ բիոպտատը կարող է դիտարկվել որպես մազակոճղեզների ներգրավմամբ արևային կերատոզ։ Իրական քաղցկեղը կարող է բացահայտել ավելի խորը բիոպսիան բուն մաշկի կամ ենթամաշկի ներառմամբ։ Էքսիզիոն (հեռացման) բիոպսիան ամենացանկալին է, սակայն շատ դեպքերում իրագործելի չէ։ Նախընտրելի է ինցիզիոն (հատումային) կամ պունկցիոն բիոպսիան։

Կանխարգելում խմբագրել

Պատշաճ արևապաշտպան հագուստի, առնվազն SPF 50-ով լայն սպեկտրի (A և B տիպի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների դեմ) արևապաշտպան միջոցների կիրառումը և արեգակի ինտենսիվ ներգործությունից խուսափելը կարող է կանխել մաշկի քաղցկեղը[25]։ Արևապաշտպան միջոցների 2016 թվականի գիտական ակնարկը չի հայտնաբերել բավականաչափ փաստեր, որոնք վկայում են ՏԲՔ-ի կանխարգելման գործում դրանց արդյունավետության մասին[26]։

Վարում խմբագրել

ՏԲՔ-ների մեծամասնությունը հեռացվում են վիրահատական եղանակով։ Եզակի դեպքեր կարելի է բուժել տեղային դեղորայքով։ Վիրաբուժական հեռացումն առողջ հյուսվածքի ազատ եզրով հանդիսանում է բուժման հաճախակի տարբերակ։ Ճառագայթաբուժումը (հեռահար (արտաքին) ճառագայթաբուժում կամ բրախիթերապիա (ներքին ճառագայթաբուժում)) նույնպես կարող է օգտագործվել ՏԲՔ-ի բուժման համար։ Ոչ մետաստատիկ ՄՏԲՔ-ի բուժման տարբեր եղանակների արդյունավետության համեմատական տվյալներ քիչ կան[27]։

Հաճախ օգտագործվում է Մոհսի վիրաբուժությունը։ Այն համարվում է ՄՏԲՔ-ի բուժման ընտրության եղանակ, սակայն կիրառվում է նաև բերանի, կոկորդի և պարանոցի ՏԲՔ-ի բուժման համար[28]։ Հետվիրահատական ճառագայթաբուժում հաճախ օգտագործվում է բարձր ռիսկի քաղցկեղի դեպքում[29]։

էլեկտրաչորացում (էլեկտրադեսիկացիա) և քերում (կյուրետաժ) կամ ԷԴՔ կարելի է կատարել միայն ՄՏԲՔ-ի ընտրված դեպքերում։ Այն հատվածներում, որտեղ ՏԲՔ-ները ոչ ագրեսիվ են, և երբ հիվանդն իմունաճնշված չէ, ԷԴՔ-ն կարող է ապահովել ադեկվատ բուժական արդյունք[30]։

Բարձր ռիսկի ՏԲՔ-ն, ինչպին է աչքի շուրջ, ականջին կամ քթին ծագող կամ մեծ չափի, վատ տարբերակված և արագ աճող ուռուցքը, պահանջում է ավելի ագրեսիվ, բազմապրոֆիլ վարում։

Ավշահանգուցային տարածում.

  1. Շոշափվող ավշահանգույցների կամ Մարժոլենի խոցերի դեպքում՝ վիրաբուժական բլոկի հեռացում; սակայն ավշահանգույցների կանխարգելիչ բլոկային հեռացման օգուտը Մարժոլենի խոցերի դեպքում ապացուցված չէ։
  2. Ճառագայթաբուժություն։
  3. Բարձր ռիսկի ՏԲՔ-ների դեպքում, նույնիսկ տեղային մետաստազների բացակայության պարագայում կարելի է դիտարկել ադյուվանտ թերապիա։ Մաշկի և առնանդամի in situ ՏԲՔ-ի բուժման համար հաջողությամբ կիրառվել է Իմիքվիմոդը (Ալդարա), սակայն այս բուժման կողմնակի երևույթները ծանր են։ Առավելությունը գեղագիտական (կոսմետիկ) արդյունքն է՝ բուժումից հետո մաշկը հիշեցնում է նորմալ մաշկ առանց սովորական սպիացման և ախտաբանական հետևանքների, որոնք կապված են ստանդարտ վիրահատական հեռացման հետ։ Պետք է նաև նշել, որ իմիքվիմոդը ԱՄՆ Պարենի և դեղորայքի վարչության (FDA) կողմից հաստատված չէ ՏԲՔ-ի բուժման համար։

Ընդհանուր առմամբ, ՏԲՔ-ներն կրում են տեղային կրկնության (ռեցիդիվ) բարձր վտանգ և մինչև 50% դեպքերում կրկնվում են[29]։ Բուժումից հետո խորհուրդ է տրվում մաշկի հաճախակի զննում մաշկաբանի կողմից։

Կանխատեսում խմբագրել

ՏԲՔ-ների երկարաժամկետ արդյունքները կախված են մի քանի գործոններից՝ քաղցկեղի ենթատեսակը, բուժման հասանելի տարբերակները, տեղակայում(ներ)ը, ծանրության աստիճանը, և հիվանդի առողջության հետ կապված տարբեր փոփոխականներ (ուղեկցող հիվանդություններ, տարիք և այլն)։ Որպես կանոն, երկարաժամկետ արդյունքը դրական է, քանի որ մինչև 4% դեպքերում է դիտվում է ՏԲՔ-ի մետաստազավորում[31][32]։ ՏԲՔ-ի որոշ մասնավոր ձևեր ունեն մահացության ավելի բարձր մակարդակ։ Մեկ հետազոտություն ցույց է տվել, որ առնանդամի ՏԲՔ-ն ունի շատ ավելի բարձր մահացություն, քան ՏԲՔ-ի որոշ այլ ձևեր՝ հասնելով մոտ 23%-ի[33], թեև մահացության այդ համեմատաբար բարձր մակարդակը կարող է կապված լինել հիվանդության հնարավոր ուշ բացահայտված ախորոշման հետ, քանի որ հիվանդները երբեմն սեռական օրգանների հարցերով չեն դիմում այնքան ժամանակ, քանի դեռ ախտանշաններն անտանելի չեն դառնում կամ մերժում են ենթարկվել սեռական օրգանների հավանաբար սպիացնող միջամտության։ Փոխպատվաստված օրգաններով մարդկանց մոտ ի հայտ եկող ՏԲՔ-ն նույնպես կապված է մահացության ավելի բարձր ռիսկի հետ[34]։

Համաճարակաբանություն խմբագրել

ՏԲՔ-ի հանդիպման հաճախականությունը շարունակում է աճել ամբողջ աշխարհում։ Ըստ վերջին հետազոտություններից մեկի՝ ԱՄՆ-ում 2013 թվականին եղել է ՏԲՔ-ի 180.000-ից մինչև 400.000 դեպք[35]։ ՏԲՔ-ի ռիսկի գործոնները կախված են տարիքից, սեռից, ռասայից, աշխարհագրությունից և գենետիկայից։ ՏԲՔ-ի հիվանդացությունը տարիքի հետ ավելանում է և առավելագույնի է հասնում սովորաբար մոտ 60 տարեկանում։ Հիվանդացության առումով տղամարդ/կին հարաբերակցությունը կազմում է 2:1, այսինքն տղամարդիկ կրկնակի շատ են հիվանդանում ՏԲՔ-ով։ Սպիտակամորթները, հատկապես բաց մաշկ ունեցող կամ տևականորեն ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ներգործությանը ենթարկվող մարդիկ ավելի հաճախ են ունենում ՏԲՔ։ ՄՏԲՔ կարող է զարգանալ մարմնի բոլոր հատվածներում, սակայն առավել հաճախ հանդիպում է արևի ներգործությանը ենթարկվող հատվածներում, ինչպիսիք են դեմքը, ոտքերը և ձեռքերը[36]։ Պատվաստված օրգաններով (սիրտ, թոք, լյարդ, ենթաստամոքսային գեղձ և այլն) հիվանդները ևս գտնվում են ագրեսիվ, բարձր ռիսկի ՏԲՔ-ի բարձրացած ռիսկի ներքո։ Նաև գոյություն ունեն մի քանի հազվագյուտ բնածին հիվանդություններ, որոնց դեպքում լինում է մաշկային չարորակ նորագոյացությունների զարգացման նախատրամադրվածություն։ Որոշակի աշխարհագրական վայրերում արտեզյան ջրում կամ արդյունաբերական աղբյուրներում մկնդեղի առկայությունը կարող է զգալիորեն մեծացնել ՏԲՔ-ի վտանգը[16]։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Skin Cancer Treatment (PDQ®)». NCI. 2013 թ․ հոկտեմբերի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 30-ին.
  2. ↑ Lynne M Dunphy (2011). Primary Care: The Art and Science of Advanced Practice Nursing. F.A. Davis. էջ 242. ISBN 9780803626478. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 20-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Ferri, Fred F. (2016). Ferri's Clinical Advisor 2017 E-Book: 5 Books in 1 (անգլերեն). Elsevier Health Sciences. էջ 1199. ISBN 9780323448383. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 2-ին.
  4. ↑ Cakir, BÖ; Adamson, P; Cingi, C (2012 թ․ նոյեմբեր). «Epidemiology and economic burden of nonmelanoma skin cancer». Facial plastic surgery clinics of North America. 20 (4): 419–22. doi:10.1016/j.fsc.2012.07.004. PMID 23084294.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Gandhi, SA; Kampp, J (2015 թ․ նոյեմբեր). «Skin Cancer Epidemiology, Detection, and Management». The Medical clinics of North America. 99 (6): 1323–35. doi:10.1016/j.mcna.2015.06.002. PMID 26476255.
  6. ↑ Opel, Sophia (2016). Textbook of Plastic and Reconstructive Surgery (1 ed.). UCL Press. էջ 65. ISBN 9781910634394. JSTOR j.ctt1g69xq0.9.
  7. ↑ 7,0 7,1 Gallagher, RP; Lee, TK; Bajdik, CD; Borugian, M (2010). «Ultraviolet radiation». Chronic diseases in Canada. 29 Suppl 1: 51–68. PMID 21199599.
  8. ↑ «NCI Dictionary of Cancer Terms». National Cancer Institute. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  9. ↑ «Skin Cancer Treatment». National Cancer Institute (անգլերեն). 2017 թ․ հունիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 2-ին.
  10. ↑ Jou, PC; Feldman, RJ; Tomecki, KJ (2012 թ․ հունիս). «UV protection and sunscreens: what to tell patients». Cleveland Clinic journal of medicine. 79 (6): 427–36. doi:10.3949/ccjm.79a.11110. PMID 22660875.
  11. ↑ Jou, Paul C.; Feldman, Ron J.; Tomecki, Kenneth J. (2012-6). «UV protection and sunscreens: what to tell patients». Cleveland Clinic Journal of Medicine. 79 (6): 427–436. doi:10.3949/ccjm.79a.11110. ISSN 1939-2869. PMID 22660875.
  12. ↑ 12,0 12,1 «Skin Cancer Treatment». National Cancer Institute (անգլերեն). 2017 թ․ հունիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 2-ին.
  13. ↑ GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators (10 08, 2016). «Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015». Lancet (London, England). 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. ISSN 1474-547X. PMC 5055577. PMID 27733282. {{cite journal}}: |last= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ PMC format (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  14. ↑ Stratigos, A; Garbe, C; Lebbe, C; Malvehy, J; del Marmol, V; Pehamberger, H; Peris, K; Becker, JC; Zalaudek, I (2015 թ․ սեպտեմբեր). «Diagnosis and treatment of invasive squamous cell carcinoma of the skin: European consensus-based interdisciplinary guideline». European Journal of Cancer. 51 (14): 1989–2007. doi:10.1016/j.ejca.2015.06.110. PMID 26219687.
  15. ↑ GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators (2016 թ․ հոկտեմբերի 8). «Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015». Lancet (London, England). 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. ISSN 1474-547X. PMC 5388903. PMID 27733281. {{cite journal}}: |last= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ PMC format (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  16. ↑ 16,0 16,1 «MD Consult - Important Notice». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 15-ին.
  17. ↑ «Squamous Cell Carcinoma». American Academy of Dermatology. 2010 թ․ դեկտեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 15-ին.
  18. ↑ Decicco-Skinner, KL; Trovato, EL; Simmons, JK; Lepage, PK; Wiest, JS (2011). «Loss of tumor progression locus 2 (tpl2) enhances tumorigenesis and inflammation in two-stage skin carcinogenesis». Oncogene. 30: 389–97. doi:10.1038/onc.2010.447. PMC 3460638. PMID 20935675.
  19. ↑ «Cutaneous Squamous Cell Carcinoma: Practice Essentials, Background, Pathophysiology». 2016 թ․ հունիսի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 15-ին.
  20. ↑ «Cutaneous Squamous Cell Carcinoma: Practice Essentials, Background, Pathophysiology». 2016 թ․ հունիսի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 15-ին.
  21. ↑ Tessari, G.; Girolomoni, G. (2012). «Nonmelanoma skin cancer in solid organ transplant recipients: update on epidemiology, risk factors, and management». Dermatol Surg. 38 (10): 1622–30. doi:10.1111/j.1524-4725.2012.02520.x.
  22. ↑ Zwald, FO (2011). «Skin cancer in solid organ transplant recipients: advances in therapy and management: part I. Epidemiology of skin cancer in solid organ transplant recipients». Journal of the American Academy of Dermatology. 65: 253–61, quiz 262. doi:10.1016/j.jaad.2010.11.062. PMID 21763561.
  23. ↑ «Squamous Cell Carcinoma: What it Looks Like». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  24. ↑ Kuschal, C.; Thoms, K. M.; Schubert, S.; և այլք: (2012). «Skin cancer in organ transplant recipients: effects of immunosuppressive medications on DNA repair». Exp Dermatol. 21 (1): 2–6. doi:10.1111/j.1600-0625.2011.01413.x. PMID 22151386.
  25. ↑ Gallagher, RP; Lee, TK; Bajdik, CD; Borugian, M (2010). «Ultraviolet radiation». Chronic diseases in Canada. 29 (Suppl 1): 51–68. PMID 21199599.
  26. ↑ Sánchez, Guillermo; Nova, John; Rodriguez-Hernandez, Andrea Esperanza; Medina, Roger David; Solorzano-Restrepo, Carolina; Gonzalez, Jenny; Olmos, Miguel; Godfrey, Kathie; Arevalo-Rodriguez, Ingrid (2016 թ․ հուլիսի 25). «Sun protection for preventing basal cell and squamous cell skin cancers». Cochrane Database of Systematic Reviews. doi:10.1002/14651858.CD011161.pub2. PMID 27455163.
  27. ↑ Lansbury, Louise; Leonardi-Bee, Jo; Perkins, William; Goodacre, Timothy; Tweed, John A; Bath-Hextall, Fiona J (2010 թ․ ապրիլի 14). «Interventions for non-metastatic squamous cell carcinoma of the skin». Cochrane Database of Systematic Reviews (անգլերեն). doi:10.1002/14651858.CD007869.pub2. ISSN 1465-1858.
  28. ↑ Gross, K.G.; և այլք: (1999). Mohs Surgery, Fundamentals and Techniques. Mosby.
  29. ↑ 29,0 29,1 Jennings, C (2010). «Management of High-Risk Cutaneous Squamous Cell Carcinoma». Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology. 61: 282–5. PMID 2921745.
  30. ↑ Lansbury, Louise; Bath-Hextall, Fiona; Perkins, William; Stanton, Wendy; Leonardi-Bee, Jo (2013 թ․ նոյեմբերի 4). «Interventions for non-metastatic squamous cell carcinoma of the skin: systematic review and pooled analysis of observational studies». BMJ (Clinical research ed.). 347: f6153. doi:10.1136/bmj.f6153. ISSN 1756-1833. PMC 3816607. PMID 24191270.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ PMC format (link)
  31. ↑ «[Risk of cutaneous squamous cell carcinomas: the role of clinical and pathological reports]». Rev Med Suisse. 8 (335): 743–6. 2012 թ․ ապրիլ. PMID 22545495.
  32. ↑ Brantsch Kay D; Meisner Christoph; Schönfisch Birgitt; Trilling Birgit; Wehner-Caroli Jörg; Röcken Martin; Breuninger Helmut (2008). «Analysis of risk factors determining prognosis of cutaneous squamous cell carcinoma: a prospective study». Analysis of risk factors determining prognosis of cutaneous squamous cell carcinoma: a prospective study. 9: 713–720. doi:10.1016/S1470-2045(08)70178-5.
  33. ↑ Bethune, G; Campbell, J; Rocker, A; Bell, D; Rendon, R; Merrimen, J (2012). «Clinical and pathologic factors of prognostic significance in penile squamous cell carcinoma in a North American population». Urology. 79: 1092–7. doi:10.1016/j.urology.2011.12.048. PMID 22386252.
  34. ↑ Chapman, JR (2013). «Cancer in the Transplant Recipient». PerspectivesMedicine.
  35. ↑ Kari, PS (2012). «Cutaneous squamous cell carcinoma: estimated incidence of disease, nodal metastasis, and deaths from disease in the United States, 2012». Journal of the American Academy of Dermatology. 68: 957–66. doi:10.1016/j.jaad.2012.11.037. PMID 23375456.
  36. ↑ «Squamous Cell Carcinoma». Skin Cancer.Org. 2018. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մաշկի_տափակ_բջջային_քաղցկեղ&oldid=9805299» էջից