Հրով ու սրով (վեպ)

Հրով ու սրով (լեհ.՝ Ogniem i mieczem), լեհ գրող Հենրիկ Սենկևիչի պատմավեպը։ Առաջին անգամ հրատարակվել է «Ազգի ընկեր» ամսագրում 1884 թվականին։ Նույն թվականին հրատարակվեց որպես առանձին գիրք։ «Հրով ու սրով»-ը գրողի առաջին պատմավեպն է, մինչ այդ հրատարակվել էին մի քանի պատմվածքներ։ Վեպը բացեց Սենկևիչի պատմական եռաշարքը, այնտեղ զետեղված են «Ջրհեղեղը» և «Պան Վոլոդիովսկին» վեպի գործողությունները տեղի է ունենում 1647-ից մինչև 1651 թվականը, նկարագրվում են Բոգդան Խմելնիցկու ապստամբության իրադարձությունները։ Ինչպես ամբողջ եռաշարքի, այնպես էլ այս գրքի նպատակը, գրողի խոսքով, եղել է լեհերի «սրտերի ամրապնդում»՝ երկրի համար ծանր, անջատողական ու ազգային ապստամբությունների պարտության ժամանակաշրջանում։ Վեպը միանգամից մեծ ճանաչում ձեռք բերեց։

Հրով ու սրով լեհ.՝ Ogniem i mieczem
Հեղինակ	Հենրիկ Սենկևիչ
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	պատմական գեղարվեստական գրականություն
Բնօրինակ լեզու	լեհերեն
Կերպար(ներ)	Onufry Zagłoba?, Longinus Podbipięta?, Jan Skrzetuski? և Michał Wołodyjowski?
Ստեղծման տարեթիվ	1883
Նկարագրում է	Ռեչ Պոսպոլիտա
Շարք	The Trilogy?
Հաջորդ	Ջրհեղեղ
Երկիր	Լեհաստան
Հրատարակման վայր	Վարշավա
Հրատարակման տարեթիվ	1884
Ogniem i mieczem Վիքիպահեստում

1999 թվականին լեհ ռեժիսոր Եժի Գոփմանը գրքի հիման վրա ֆիլմ նկարեց։ Չնայած նրան, որ գիրքը բացում է եռագրությունը, այն էկրանավորվեց վերջինը. «Պան Վոլոդիովսկին» և «Ջրհեղեղ»-ն էկրանավորվել էին 1969-1974 թվականներին։

Բովանդակություն

Գրքի երկրորդ հրատարակության պատկերազարդումը

Վեպը մանրամասնորեն նկարագրում է Բոգդան Խմելնիցկու գլխավորությամբ ուկրաինացի կազակների ապստամբությունը Ռեչ Պոսպոլիտայի դեմ։ Նկարագրվում է Ժովտի Վոդիի ճակատամարտը, հիշատակվում են Կորսի և Պիլյավցամիի կռիվները, որոնք ավարտվեցին ապստամբների հաղթանակով։ Գրքում մեծ ուշադրություն են դարձնում լեհերի միջև տեղի ունեցող պայքարին, որն ընթանում էր ըմբոստությունը խաղաղեցնել փորձող «խաղաղության խմբավորման» (գրքի էջերում այն ներկայացնում է սենատոր Ադամ Կիսելը), և «պատերազմի խմբավորման» միջև, որի գաղափարական ղեկավարը Իշխան Երեմյա Վիշնևցկին էր։

Վերջինիս կերպարը, որը վեպի գլխավոր հերոսներից մեկն է, գրքում իդեալականացվում է։ Մանրամասնորեն նկարագրվում է Խմելնիցկու զորքերի կողմից Զբառաժայի պաշարումը։ Գրքում նկարագրվում է Բերեստեչկի ճակատամարտը, որը ավարտվեց կազակների զորքի լիակատար պարտությամբ։

Կերպարներ

Գրքում գործում է ինչպես մտացածին հերոսներ, օրինակ գրքի գլխավոր հերս Յան Շետուսկին, նրա սիրեցյալը` Ելենա Կուցևիչը, նրա սպասավոր Րեդզյանը, Լոնգին Պոբիյատկան, այնպես էլ` իրական պատմական դեմքեր։

Գործող անձիք

• Երեմյա Վիշնիևսկի Իշխան, լեհական սեփականատեր, Խմելիցկու գլխավոր զինվորական հակառակորդը
• Բոգդան Խմիլնիցկի, ապստամբության ղեկավարը
• Յան Կազիմիր, լեհական թագավոր
• Տուգայ-Բեյ, թաթարական մուրզա, Խմելնիցկու դաշնակիցը
• Ադամ Կիսել, լեհական սենատոր, խաղաղ խմբավորման ղեկավարը
• Իվան Բոգուն, կազակների գնդապետ
• Իվան Վիգովսկի, Զապորոժսկյան զորքերի գլխավոր գրագիր
• Մաքսիմ Կրիվոնոս, կազակների հրամանատար
• Յանուշ Տիշկեվիչ, կիեվյան վոեվոդ։

Արտաքին հղումներ

«Հրով և սրով» litportal.ru կայքում Արխիվացված 2007-07-06 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրով ու սրով (վեպ)» հոդվածին։