Վիքիպեդիա

Հույն-ռուսական հարաբերություններ

Ռուս-հունական հարաբերություններ, երկկողմ հարաբերություններ Ռուսաստանի և Հունաստանի միջև։

Հույն-ռուսական հարաբերություններ
Հունաստան և Ռուսաստան

Հունաստան
Ռուսաստան

Պատմություն խմբագրել

Ռուսաստանի և ինքնավար հունական պետության միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1828 թվականի սեպտեմբերի 6-ին (18)[1]։ 1917 թվականի հոկտեմբերին հարաբերությունները խզվել էին հունական կողմից։

Հունաստանի թագավորությունը ԽՍՀՄ-ի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ է հաստատել 1924 թվականի մարտի 8-ին[1]։

1930-ական թվականներին երկկողմ հարաբերությունները դարձել են թշնամական։ ԽՍՀՄ-ին դուր չէր գալիս Մետաքսասի ռեժիմը, իսկ Հունաստանը մշտապես բողոքի նոտաներ էր հնչեցնում Ստալինի ռեպրեսիաների ժամանակ ԽՍՀՄ-ում հույների հետապնդումների հետ կապված։ Բացի այդ, մշտապես փոխվել է Աթենքում խորհրդային ներկայացուցչության կազմը։ 1932-1941 թվականներին փոխվել են Հունաստանում խորհրդային դիվանագիտական առաքելության վեց գլխավորները, որոնցից երկուսը (Դավթյանն ու Կոբեցկին) գնդակահարվել են, իսկ ևս մեկը (Ա. Գ. Բարմինը) քաղաքական դրդապատճառներով ապաստան է խնդրել Ֆրանսիայում[2]։ Մետաքսասի ռեժիմը կասկածանքով էր վերաբերվում ԽՍՀՄ-ին՝ ամեն կերպ սահմանափակելով շփումները Խորհրդային Միության հետ։ Օրինակ՝ 1939 թվականին Աթենքում նույնիսկ արգելվել էր մանկական գրքի նկարագրության և նկարազարդումների ցուցահանդեսը[2]։

1941 թվականի հունիսի 3-ին, Հունաստանի օկուպացիայի հետ կապված, Մոսկվայում հունական բանագնացը խորհրդային նոտա էր ստացել ԽՍՀՄ-ում իր լիազորությունների դադարեցման մասին, ինչը նշանակում էր հարաբերությունների փաստացի դադարեցում[3]։ Բայց արդեն նույն թվականի սեպտեմբերին ներգաղթային Հունաստանի կառավարության հետ հարաբերությունները վերականգնվեցին[4]։

 
Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի աշխատանքային հանդիպումը Հունաստանի նախագահ Պրոկոպիս Պավլոպուլոսի հետ, 2016 թվականի հունվարի 15-ին

Հետպատերազմյան շրջանում երկու երկրների հարաբերությունները շարունակում էին լինել թշնամաբար, մասնավորապես, սկսված քաղաքացիական պատերազմում Մոսկվայի կողմից հունական կոմունիստների օգնության պատճառով։ Թեև օգնությունը համեմատաբար փոքր և զգուշավոր էր, քանի որ Ստալինը հավատարիմ էր մնացել 1944 թվականի Տոկոսների մասին համաձայնագրին, որի համաձայն Հունաստանը դուրս էր գալիս բրիտանական ազդեցության ոլորտ։ Օրինակ՝ 1945 թվականի նոյեմբերի 23-ին Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության քաղբյուրոն 100 հազար դոլար հատկացրեց Հունաստանի Կոմկուսին, իսկ խորհրդային կառավարության 1946 թվականի ապրիլի 24-ի կարգադրությամբ Հունաստանի Կոմունիստական կուսակցությունը ուղարկվեց ռոտացիոն մեքենա և 200 տոննա թերթ[5]։ Մոսկվան չի ճանաչել 1946 թվականին Հունաստանում անցկացված հանրաքվեն, որի արդյունքում որոշվել է պահպանել միապետությունը։ Դեռևս մինչև այս հանրաքվեի անցկացումը խորհրդային դեսպան փոխծովակալ Ռոդիոնովը 1946 թվականի օգոստոսին հետ էր կանչվել և Հունաստան էր վերադարձել միայն հաջորդ տարվա հունվարին[6]։ 1947 թվականի մարտին հունական մամուլում հրապարակվեց Ստալինի կեղծված հարցազրույցը[6]։ ԽՍՀՄ-ը հատուկ նոտայով այդ կեղծիքի առաջացման մեջ մեղադրել է հունական իշխանություններին և արդեն նույն տարվա ապրիլին խորհրդային դեսպանն ու խորհրդային դիվանագիտական առաքելության ևս 13 աշխատակիցներ լքել են Աթենքը[7]։ Շուտով Հունաստանի դեսպանը հետ է կանչվել ԽՍՀՄ-ից և դեսպանների մակարդակով երկկողմ հարաբերությունները վերականգնվել են միայն 1953 թվականին[7]։

1991 թվականի դեկտեմբերի 27-ին հունական իշխանությունները Ռուսաստանը ճանաչել են ԽՍՀՄ շարունակող պետություն։

2018 թվականի հուլիսին Հունաստանի կառավարությունը երկրից վտարել է մի շարք ռուս դիվանագետների՝ միջադեպը հրապարակելով, ինչը մեկնաբանների կողմից գնահատվել է որպես երկու երկրների հարաբերություններում աննախադեպ և անսպասելի քայլ, որը, ըստ հունական կողմի հայտարարությունների, ի թիվս այլ բաների, Մոսկվայի միջամտությունն է Աթենքի և Սկոպյեի միջև հարաբերություններին և եկեղեցական հարցերին[8][9][10]։

Դիվանագետների հետագա գտնվելու դժկամության մասին պահանջը հայտարարվել է հուլիսի 6-ին՝ այն օրը[9], երբ Խալկիդիկի շրջանում հայտնաբերվել է եպիսկոպոս Բիրսկիի և Իլյա Բելորեցկու (Կազանցևի) մարմինը։ Հաջորդել է երկու երկրների արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների մակարդակով կտրուկ հայտարարությունների փոխանակումը, Հունաստանում Ռուսաստանի դեսպան Անդրեյ Մասլովը հայտարարել է, որ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի այցը Աթենք, որը նախատեսված էր աշնանը, ներկա իրավիճակում կորցնում է արդիականությունը»[11][12]։

Օգոստոսի սկզբին Ռուսաստանի պատասխան գործողություններից հետո հաղորդվել էր իր դեսպանին հետ կանչելու Հունաստանի որոշման մասին[13][14][15]։ Մի քանի ռուս հոգևորականներ ԶԼՄ-ներին հայտնել են հունական այցագրեր ստանալուց հրաժարվելու մասին՝ առանց պատճառների բացատրության[16], մասնավորապես, 2018 թվականի սեպտեմբերի սկզբին հաղորդվել էր Հունաստան մեկնելու համար վիզայի մերժման մասին, Աթոսի, Մոսկվայի պատրիարքարանի գործերի կառավարիչ, Սրբազան Սինոդ Վարսոնոֆիայի (Սուդակովի) մշտական անդամին[17]։

Տնտեսական հարաբերություններ խմբագրել

Ապրանքաշրջանառության աճը նվազել է 2000-ականների վերջի համաշխարհային ճգնաժամի պատճառով[1]։ 2010 թվականին Ռուսաստանի և Հունաստանի միջև ապրանքաշրջանառության ծավալն ավելացել է 22,2 %-ով և կազմել 3,3 մլրդ ԱՄՆ դոլար. ռուսական արտահանումը Հունաստան հասել է 2,9 մլրդ ԱՄՆ դոլարի։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Межгосударственные отношения России и Греции. Справка
  2. ↑ 2,0 2,1 Юнгблюд В.Т., Воробьёва Т.А., Збоев А.В., Калинин А.А., Костин А.А., Смольняк И.В., Чучкалов А.В. Встречными курсами: политика СССР и США на Балканах, Ближнем и Среднем Востоке в 1939 - 1947 гг. - Киров, 2014. - С. 40
  3. ↑ Юнгблюд В.Т., Воробьёва Т.А., Збоев А.В., Калинин А.А., Костин А.А., Смольняк И.В., Чучкалов А.В. Встречными курсами: политика СССР и США на Балканах, Ближнем и Среднем Востоке в 1939 - 1947 гг. - Киров, 2014. - С. 46
  4. ↑ Юнгблюд В.Т., Воробьёва Т.А., Збоев А.В., Калинин А.А., Костин А.А., Смольняк И.В., Чучкалов А.В. Встречными курсами: политика СССР и США на Балканах, Ближнем и Среднем Востоке в 1939 - 1947 гг. - Киров, 2014. - С. 171
  5. ↑ Юнгблюд В.Т., Воробьёва Т.А., Збоев А.В., Калинин А.А., Костин А.А., Смольняк И.В., Чучкалов А.В. Встречными курсами: политика СССР и США на Балканах, Ближнем и Среднем Востоке в 1939 - 1947 гг. - Киров, 2014. - С. 354
  6. ↑ 6,0 6,1 Юнгблюд В.Т., Воробьёва Т.А., Збоев А.В., Калинин А.А., Костин А.А., Смольняк И.В., Чучкалов А.В. Встречными курсами: политика СССР и США на Балканах, Ближнем и Среднем Востоке в 1939 - 1947 гг. - Киров, 2014. - С. 357
  7. ↑ 7,0 7,1 Юнгблюд В.Т., Воробьёва Т.А., Збоев А.В., Калинин А.А., Костин А.А., Смольняк И.В., Чучкалов А.В. Встречными курсами: политика СССР и США на Балканах, Ближнем и Среднем Востоке в 1939 - 1947 гг. - Киров, 2014. - С. 358
  8. ↑ Греция показала свое истинное отношение к России vz.ru, 11 июля 2018.
  9. ↑ 9,0 9,1 Greece, Russia to expel diplomats in Macedonia tussle ahead of NATO summit Reuters, 11 июля 2018.
  10. ↑ Nikos Konstandaras. Athens and Moscow’s Stunning Falling-Out The New York Times, 23 июля 2018.
  11. ↑ Напряженность в российско-греческих отношениях в контексте Македонии (Napięcia grecko-rosyjskie z Macedonią w tle, Ośrodek Studiów Wschodnich[pl], 25.07.2018)
  12. ↑ Посол РФ: визит Лаврова в Грецию утрачивает актуальность // ТАСС, 19 июля 2018.
  13. ↑ Greece recalls envoy from Russia in worsening spat Vatican News, 11 августа 2018.
  14. ↑ Греция отзывает посла из Москвы и заменит его новым - источник «Независимая газета», 10 августа 2018.
  15. ↑ Источник: посол Греции в РФ покинет Москву в конце сентября ТАСС, 15 августа 2018.
  16. ↑ МИД РФ попросил Грецию объяснить причину невыдачи виз священникам РПЦ Արխիվացված 2019-06-11 Wayback Machine «Российская газета», 9 августа 2018.
  17. ↑ Греция отказала в визе управляющему делами Московской патриархии: В управлении делами патриархии заявили, что владыка Варсонофий уже много лет совершает паломничество на Афон ТАСС, 08.09.2018.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հույն-ռուսական_հարաբերություններ&oldid=8938470» էջից