Հութու
Հութու (ռուանդերեն՝ /ˈhuːtuː/), (հիշատակվում է նաև բհուտու կամ բահուտու), էթնիկ կամ սոցիալական խումբ է կենտրոնական Աֆրիկայում, Ռուանդայի և Բուրունդիի հիմնական բնակչությունն է։ ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչության տվյալների համաձայն` Ռուանդայի բնակչության 84%-ը և Բուրունդիի բնակչության 85%-ը հութու են։
| Հութու |
|---|
| Ընդհանուր քանակ |
|
18․5 մլն |
| Բնակեցում |
| Ռուանդա, Բուրունդու, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն |
| Լեզու(ներ) |
| ռուանդերեն |
| Հավատք(ներ) |
| կաթոլիզմ, բողոքականություն, սունիզմ |
Պատմականորեն հութուի հիմնական զբաղմունքը հողագործությունն է եղել։ Խոսում են հիմնականում բանտու խմբի լեզուներով, գերիշխող կրոնը կաթոլիկությունն է։
Պատմություն խմբագրել
Հութուներն I դարում հյուսիսից տեղափոխվել են Աֆրիկական Մեծ լճերի տարածք՝ տեղահանելով տվաներին, որոնք այդ ժամանակ գերիշխող դիրք էին զբաղեցնում տարածաշրջանում։
XV դարում հութուներին նվաճել են թութսիները։ Թութսիի իշխանությունը հութուի նկատմամբ պահպանվում էր Բելգիայի կողմից մինչև 1962 թվականը, մինչև տարածաշրջանը բաժանվել է Ռուանդայի և Բուրունդիի միջև՝ ձեռք բերելով անկախություն։
Հակամարտություն թութսիի հետ խմբագրել
Ռուանդայի ցեղասպանության ժամանակ հութուի և թութսի բաժանումն ավելի շատ սոցիալական բնույթ էր կրում, այդ էթնիկ խմբերի միջև այլևս լեզվական և մշակութային տարբերություններ չկային, իսկ ֆիզիկական տարբերությունները հիմնականում ջնջվել էին ազգամիջյան ամուսնությունների պատճառով։ Չնայած դեռ տարածված է այն պատկերացումը, որ հութունները հասակով ավելի կարճ են, նրանց մաշկն ավելի մուգ է[1]։
Բելգիայի գաղութային կառավարության ժամանակներից ի վեր ազգությունը գրանցվել է ռուանդացու նույնականացման քարտով, ընդ որում երեխայի ազգության մասին գրառումը համապատասխանում էր նրա հոր ազգության մասին գրառմանը։ Այսինքն՝ եթե հայրը գրանցված էր որպես հութու, ապա նրա բոլոր երեխաները համարվում էին հութու, նույնիսկ եթե նրանց մայրը թութսիից էր[1]։
1962 թվականին Բուրունդիի անկախացումից հետո հութուները առավելություն են ստացել Ռուանդայի իշխանության մեջ։ Հաջորդ տասնամյակների ընթացքում երկրում երկու ցեղասպանություն է տեղի ունեցել։ 1972 թվականին տեղի են ունեցել թութսի բանակի կողմից հութուների զանգվածային սպանությունները (զոհերի ընդհանուր թիվը պաշտոնական տվյալներով հաշվարկվել է մինչև 15,000, ըստ հութուի և հետազոտողների՝ մինչև հարյուր հազար)[2], իսկ 1994 թվականին՝ հութուի կողմից թութսիների զանգվածային սպանությունները։ Սպանվել է 800 000-ը[3], ընդհանուր առմամբ հակամարտության հետևանքով զոհվել է մոտ մեկ միլիոն մարդ (Ռուանդայի բնակչության 14% - ը)[4]։ Երկու Ցեղասպանություններն էլ նկարագրված են Բուրունդիում հետաքննությունների միջազգային հանձնաժողովի եզրափակիչ զեկույցում և 2002 թվականին[5] ներկայացվել են ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Carl H. Wilkens, I’m not leaving, 2011. ISBN 978-1-4507-8080-3
- ↑
Հութուի և թութսիի միջև հակամարտությունների պատճառով Աֆրիկական Մեծ լճերի շրջանում իրավիճակը մնում է լարված։
Գրականություն խմբագրել
- Michael Bowen, Passing by;: The United States and genocide in Burundi, 1972, (Carnegie Endowment for International Peace, 1973), 49 pp.
- René Lemarchand, Selective genocide in Burundi (Report — Minority Rights Group; no. 20, 1974), 36 pp.
- Rene Lemarchand, Burundi: Ethnic Conflict and Genocide (New York: Woodrow Wilson Center and Cambridge University Press, 1996), 232 pp.
- Edward L. Nyankanzi, Genocide: Rwanda and Burundi (Schenkman Books, 1998), 198 pp.
- Christian P. Scherrer, Genocide and crisis in Central Africa : conflict roots, mass violence, and regional war / foreword by Robert Melson. Westport, Conn. : Praeger, 2002.
- Weissman, Stephen R. «Preventing Genocide in Burundi Lessons from International Diplomacy Արխիվացված 2009-03-11 Wayback Machine», United States Institute of Peace
- ↑ «How the genocide happened». BBC News. 2004 թ․ ապրիլի 1.
- ↑ «Minorities Under Siege: Pygmies today in Africa». UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. 2006.
- ↑ International Commission of Inquiry for Burundi (2002). Paragraphs 85,496.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հութու» հոդվածին։ |