Հիրիկ վրացական
| Հիրիկ վրացական | |
 Հիրիկ վրացական | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Ծնեբեկածաղկավորներ (Asparagales) |
| Ընտանիք | Հիրիկազգիներ (Iridaceae) |
| Ենթաընտանիք | Iridoideae |
| Տրիբա | Irideae |
| Ցեղ | Հիրիկ (Iris) |
| Տեսակ | Հիրիկ վրացական (I. iberica) |
| Միջազգային անվանում | |
| Iris iberica | |
Հիրիկ վրացական (լատին․՝ Iris iberica) հիրիկազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
8-20 սմ բարձրությամբ ցողունով կոճղարմատավոր, գեղազարդային բույս է։ Տերևները ցողունագիրկ են, սովորաբար ուղիղ կամ սրանման։ Ծաղիկները մեծ են, ծաղկապատի 4-5 (16) սմ երկարությամբ, 2,5-4 սմ լայնությամբ արտաքին մասերի ետծալը խիտ ծածկված է դարչնագույն ջղերով և պուտերով, կենտրոնական մասում մեծ հակաձվաձև սևավուն պուտով, իսկ 3-5 (6) սմ տրամագծով ներքինները սպիտակավուն են, կամ բաց կապտավուն՝ դժգույն մանուշակագույն ջղերով[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է միայն Իջևանի ֆլորիստիկական շրջանում, Այրում կայարանի շրջակայքում։ Հայաստանից բացի, աճում է Վրաստանում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ստորին լեռնային գոտում` ծովի մակարդակից 400-600 մ բարձրությունների վրա, չոր քարքարոտ լանջերին, շիբլյակում։ Ծաղկում է մայիս ամսին, պտղաբերում՝ հունիսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է։ Անդրկովկասի էնդեմիկ է։ Հայաստանում հայտնի է մեկ պոպուլյացիա տեսակի ընդհանուր տարածման հարավային սահմանում։ Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 10 կմ²-ից պակաս է։ Հողատարածքների յուրացման պատճառով տեսակին սպառնում է անհետացում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
Պահպանության գործողություններ չեն իրականացվում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիրիկ վրացական» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիրիկ վրացական» հոդվածին։ |