Հայկական ԽՍՀ (պաննո)
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
«Հայկական ԽՍՀ», հայ քանդակագործ Արա Սարգսյանի բարձրաքանդակ-պաննոն, որը ստեղծվել է 1938 թվականին։
 | |
|---|---|
 | |
| տեսակ | Խորաքանդակ |
| քանդակագործ | Արա Սարգսյան |
| տարի | 1938 |
| բարձրություն | 900 սանտիմետր |
| լայնություն | 450 սանտիմետր |
| նյութ | բետոն |
Պատմություն խմբագրել
1938 թվականին միութենական կառավարությունը Արա Սարգսյանին հանձնարարում է նախագծել և իրականացնել Հայկական ԽՍՀ-ի և Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի դեկորատիվ բարձրաքանդակները Նյու Յորքի համաշխարհային ցուցահանդեսում Խորհրդային Միության տաղավարի համար։ Բարձրաքանդակների մեծ ծավալը քանդակագործին մեծմասշտաբային արձանագործության անհրաժեշտության առաջ են կանգնեցնում։
Նկարագրություն խմբագրել
Քանդակներից յուրաքանչյուրի լայնությունը 9 մետր է, բարձրությունը՝ 4,5, որոնց վրա հասակով մեկ կանգնեցված են գրեթե հորելիեֆի ուռուցիկություն ունեցող մարմիններ։ Երկու բարձրաքանդակների կոմպոզիցիոն մտահաղացումն էլ նույնն է։ Յուրաքանչյուր կոմպոզիցիայի կենտրոնական մասը զբաղեցնում է համապատասխան հանրապետության պետական գերբը, իսկ դրա երկու կողմերից բարձրանում են բանվորի ու բանվորուհու, կոլտնտեսականի և կոլտնտեսուհու մարմինները՝ հագած նոր, բայց ազգայինը ակնարկող տարազներ և իրենց ասպարեզները խորհրդանշող պատկանելիքներով։ Բարձրաքանդակի հայկական հատվածում բանվոր-բանվորուհին քանդակված են գործարանային ֆոնի վրա, իսկ ադրբեջանականում՝ նավթի շատրվանների։ Իսկ կոլտնտեսականը և կոլտնտեսուհին թե՛ առաջինում, թե՛ երկրորդում քանդակված են բամբակենու, խաղողի և հասկերի ֆոնին[1]։
Ադրբեջանական բարձրաքանդակը իր մեծ ծավալների մեջ ունի բավականանին մանրամասն մշակում․ տեղ-տեղ ծալքեր, տեղ-տեղ մանրուք, որոնք մոնումենտալ բարձրաքանդակին հաղորդում են որոշ հաստոցայնություն։ Այնինչ հայկական բարձրաքանդակն ըստ ամենայնի մոնումենտալ գործ է, ունի խոշոր ընդհանրացումներ և կատարողական լայնություն[2]։
1939 թվականին Արա Սարգսյանին նվիրված իր հոդվածում հատնի արվեստաբան Ա․ Զամոշկինը նշել է․
|
- «Խիզած և համոզիչ քանդակելով բանվորների և կոլտնտեսականների կերպարները, Արա Սարգսյանը բարձրաքանդակում լուծում է սովետական հայրենասիրության թեման։ Մոնումենտալ արտահայտիչ բարձրաքանդակներն աչքի են ընկնում ռեալիստական հստակ մշակումով։ Հանդիսանալով շենքի մի մասը՝ նրանք ենթարկվում են շենքին, կապված են նրա հետ արխիտեկտոնիկական տրամաբանությամբ և օրգանապես ներմուծված են ճարտարապետության մեջ․․․Սարգսյանը կարողացել է ստեղծագործորեն կապել հայկական քանդակագործությունից ժառանգած ավանդները մեր ժամանակի կենդանի զգացողության հետ և յուրովի լուծել է քանդակագործության ու ճարտարապետության սինթեզի հարցը»[1]։
|
|