Վիքիպեդիա

Կոսմետիկայի բաղադրիչներ

Կոսմետիկայի ֆունկցիան արտաքին տեսքի բարելավումն է։ Այն կանանց և աղջիկների կյանքի մի մասն է կազմում։ Կոսմետիկայի բաղադրիչներն ունեն տարբեր սկզբաղբյուրներ, սակայն, ի տարբերություն սննդի բաղադրիչների, դրանք հաճախ սպառողների մեծամասնության կողմից չեն դիտարկվում։ Կոսմետիկ միջոցներում հաճախ օգտագործվում են վառ գույներ, որոնք ստանում են տարբեր բաղադրիչներից՝ տրորած միջատներից մինչև ժանգ[1]։

Կոսմետիկա և պարագաներ

Կոսմետիկան իր բազմազանությամբ սկիզբ է առնում վաղ քաղաքակրթություններից, որի կարևոր գործոնը արտաքին տեսքի բարելավումն էր զուգընկերոջը գրավելու համար։ Տարիների ընթացքում բաղադրիչները շատ են փոխվել, քանի որ մենք սովորել ենք, թե ինչպես պատրաստել մեր սեփական բույրերն ու կոսմետիկ բանաձևերը։ Շատ հասարակ բաղադրիչների վտանգների գիտակցումը նույնպես մեծապես ազդեց աճող արդյունաբերության վրա։ Հին եգիպտական արիստոկրատիան օգտագործում էր միներալներ՝ իրենց դիմագծերին երանգ և հստակություն հաղորդելու համար։ Հունական կայսրության դարաշրջանում ընդունված էր օգտագործել դեմքի ներկեր, մինչդեռ հին Հռոմում կոսմետիկ միջոցները պարունակում էին օսլա, ձիթապտղի յուղ, մեղրամոմ, զաֆրան, վարդաջուր և կապար[2]։

Ընդհանուր բաղադրիչներ

խմբագրել

Գերչակի յուղը դրանից ստեղծած նյութերը առկա են շատ կոսմետիկ միջոցների մեջ, քանի որ այն «ոչ կոմեդոգեն» է (չի գչգռում ու չի նպաստում կորյակային ցանի առաջացմանը)[3]։

Ցերեբրոզիդները (խոշոր եղջերավոր անասունների կամ խոզերի նյարդային համակարգերի բջիջները) ժամանակին օգտագործվել են որոշ բարձրորակ մաշկի խնամքի միջոցներում՝ խոնավության պահպանումը մեծացնելու և մաշկին հարթ մակերես հաղորդելու համար[4], սակայն, Բոմբեյի ֆոնդային բորսայի հակասությունները վերջ դրեցին այս ամենին։

Շատ երկրներում կոսմետիկայի գույները նշված են որպես թվեր միջազգային գունային ինդեքսից։ Սխեման ներառում է սննդի, անձնական խնամքի, կոսմետիկայի, տան կահավորման և գործվածքների ներկման մեջ օգտագործվող գույները։ Օրինակ, տարտրազինը սովորաբար նշված չէ որպես այդպիսին շրթներկի ձևակերպումների մեջ, այլ որպես C.I. 19140. Էրիտրոզինը կցուցակվի որպես C.I. 45430 և այլն։ ԱՄՆ-ում և Կանադայում գույները նշված են որպես FD և C գույներ։ Տարտրազինը (E102) FD&C դեղին 5 է, իսկ էրիթրոզինը (E127)՝ FD&C կարմիր 3։

Տեսողական էֆեկտներ

խմբագրել

Աչքերի համար նախատեսված պրոդուկտների մուգ կարմիր գույնը պատրաստվել է կարմինից՝ պատրաստված կարմինաթթվից, որը ստանում են տրորած որդան կարմիրից[5]։ Կարմինը ժամանակին միակ վառ կարմիր գույնն էր, որը թույլարվում էր սննդի և դեղերի վարչության կողմից աչքերի շուրջ օգտագործելու համար։

 
Տիտանի երկօքսիդ

Մարգարտի փայլը կամ փայլ հաղորդող էֆեկտը սովորաբար օգտագործվում է կոսմետիկ պրոդուկտների լայն տեսականիում։ Մարգարտի փայլի ամենատարածված աղբյուրը բնական հանքային թերթաքարն է, որը ծածկված է տիտանի երկօքսիդի բարակ շերտով։ Այս ծածկույթը առաջացնում է երփներանգություն (անգլ.՝ goniochromism).գույնը հայտնվում է բնական կիսաթափանցիկ թերթաքարի հետ շփման էֆեկտների միջոցով, և տիտանի երկօքսիդի հաստության փոփոխումը փոխում է գույնը[6]։ Գոյություն ունեն այլընտրանքներ, ներառյալ արտադրանքի մեջ հարմար նյութի փոքրիկ փաթիլների կասեցումը՝ հաճախ այնպիսի մոմ, ինչպիսին է գլիկոլ դիստեարատը։ Ձկան թեփուկների վրա հայտնաբերված շողշողացող նյութը, որը սովորաբար ստացվում է տառեխից և առևտրային ձկան վերամշակման բազմաթիվ կողմնակի արտադրանքներից, կարող է օգտագործվել նաև մարգարտյա էֆեկտների համար՝ հիմնականում եղունգների լաքի համար, բայց այժմ հազվադեպ է օգտագործվում իր բարձր գնի պատճառով, փոխարենը որպես փոխարինող օգտագործվում են բիսմութ օքսիքլորիդ փաթիլներ[4]։

Կոսմետիկայի տեսակներ

խմբագրել

Դեմքի համար կոսմետիկա

խմբագրել

Հռոմեացիներն ու հին եգիպտացիներն օգտագործում էին սնդիկ պարունակող կոսմետիկա։

Տոնային քսուք

խմբագրել

Հռոմեական Բրիտանիայի կանայք օգտագործում էին կենդանական ճարպից, օսլայից և անագի օքսիդից պատրաստված տոնային քսուք[7]։ Այսօր տոնային քսուքները գալիս են տարբեր հարդարման տարբերակներով, որոնցից շատերը ջրային, սիլիկոնային կամ հանքային հիմքով են։ Տոնային քսուքները լինում են կրեմային, հեղուկ, խտացրած փոշու, կիսափոշու կամ պինդ զանգվածներով։ Դրանք նաև լինում են՝ փայլատ կամ փայլուն՝ կախված ձեր նախասիրություններից։

Շրթներկ

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Շրթներկ
 
Շուրթեր՝ տարբեր երանգների շրթներկերով

Հայտնի է, որ շրթներկը օգտագործվել է մոտ 5000 տարի առաջ Հին Բաբելոնում, երբ կիսաթանկարժեք զարդերը մանրացնում էին և քսում շուրթերին և երբեմն աչքերի շուրջը։ Հին եգիպտացիները ֆուկուսից, 0,01% յոդից և մի փոքր բրոմից մանուշակագույնի ու կարմիրի խառնուրդից ներկ էին արդյունահանում, ինչը հանգեցրեց լուրջ հիվանդությունների։ Կլեոպատրայի շրթներկը պատրաստված էր մանրացված կարմիններից, որոնք տալիս էին մուգ կարմիր պիգմենտ, իսկ մրջյունները օգտագործվում էին որպես բազա[8]։

Ժամանակակից շրթներկի կարմիր գույնը կարող է առաջանալ սինթետիկորեն ստացված մաքուր երկաթի օքսիդից (սովորական երկաթի ժանգը), սակայն առաջատար ապրանքանիշերի մեծ մասն օգտագործում է ավելի խնայող սինթետիկ ներկեր։ Միացյալ Նահանգներում սինթետիկ ներկերի և գունանյութերի յուրաքանչյուր խմբաքանակի նմուշը պետք է ուղարկվի ԱՄՆ Սննդի և դեղերի վարչություն՝ փորձարկելու և հավաստելու, որ խմբաքանակը մաքուր է, և որ դրա աղտոտիչները օրինական մակարդակից ցածր են[9]։ Սինթետիկ գույները նշված են բաղադրիչներում որպես ծածկագիր (օրինակ՝ F&D Red #6) և կարող են պարունակել մինչև 10 ppm կապար / 3 ppm մկնդեղ[10]։ Այս միկրոէլեմենտների առկայության վերաբերյալ որոշակի հակասություններ կան, հատկապես, որ շուրթերի համար կիրառվող հարդարումը ոչ միայն ներծծվում է մաշկի միջոցով, այլև մարդիկ այն կուլ են տալիս խմելու և ուտելու ժամանակ։ Քանի որ այս մակարդակների իջեցումը գրեթե բոլոր շրթներկի արտադրությունն ու վաճառքը կդարձնի անօրինական, և քանի որ սննդի և դեղերի վարչությունը որոշել է, որ առկա մակարդակները անվտանգ են, կոսմետիկ արդյունաբերությունը շարունակում է շրթներկի արտադրությունն ու վաճառքը[11]։

Սովորաբար, պիգմենտը շատ լավ մանրացվում է (7-ից 10 միկրոմետր), երբ խառնվում է գերչակի յուղի հետ, այնուհետև խառնվում է մոմ հիմքի հետ՝ պատրաստի շրթներկ ստանալու համար։

Շրթներկները կարող են լինել թափանցիկ կամ խիտ, փայլատ կամ փայլուն։ Իրենց ամենանոսր ու հեղուկ զանգվածով դրանք ունեն իրենց կատեգորիան՝ փայլուն շրթներկ (lipgloss):

Օծանելիք

խմբագրել

Իսլամական մշակույթները զգալիորեն նպաստել են արևմտյան օծանելիքի զարգացմանը՝ ինչպես գոլորշու թորման միջոցով բուրմունքների արդյունահանումը կատարելագործելու, այնպես էլ նոր հումքի ներմուծման գործում։ Ե՛վ հումքը, և՛ թորման տեխնոլոգիան մեծ ազդեցություն են ունեցել արևմտյան օծանելիքի, գիտական զարգացումների, հատկապես քիմիայի վրա[12]։

Որպես առևտրականներ, իսլամական մշակույթները, ինչպիսիք են արաբներն ու պարսիկները, ավելի մեծ հասանելիություն ունեին տարբեր համեմունքների, խոտաբույսերի և այլ անուշաբույր նյութերի։ Բացի դրանց առևտրիցայս էկզոտիկ նյութերից շատերը մուսուլմանները մշակում էին այնպես, որ դրանք կարող էին հաջողությամբ աճեցնել իրենց հայրենի կլիմայական պայմաններից դուրս։ Դրա երկու օրինակներից են հասմիկը, որն աճում է Հարավային և Հարավարևելյան Ասիայում, և տարբեր ցիտրուսներ, որոնք աճում են Արևելյան Ասիայում։ Այս երկու բաղադրիչներն էլ դեռևս մեծ նշանակություն ունեն ժամանակակից օծանելիքի մեջ[12]։

Խաչակիրները 13-րդ դարում Մերձավոր Արևելքից Եվրոպա բերեցին ալկոհոլային օծանելիքներ[13]։ Առաջին ժամանակակից օծանելիքը, որը պատրաստված է ալկոհոլային լուծույթի մեջ խառնված բուրավետ յուղերից, պատրաստվել է 1370 թվականին Հունգարիայի թագուհի Եղիսաբեթի հրամանով և ամբողջ Եվրոպայում հայտնի է որպես "Hungary Water": Ֆրանսիան արագորեն դարձավ օծանելիքի և կոսմետիկայի արտադրության եվրոպական կենտրոն՝ մշակելով հսկայական քանակությամբ ծաղիկներ դրանց արտադրության համար։ 18-րդ դարում անուշաբույր բույսերը հատուկ աճեցվում էին Ֆրանսիայի Գրաս շրջանում՝ աճող օծանելիքի արդյունաբերությանը հումքով ապահովելու համար։

Դեզոդորանտներ և հակաքրտինքային միջոցներ

խմբագրել

Հարյուրավոր տարիներ օծանելիքը օգտագործվել է մարմնի հոտը քողարկելու համար, սակայն 19-րդ դարի վերջին արտադրվեց մեկ այլ բան հոտը նվազեցնելու համար։ Հակաքրտինքային միջոցների սկզբնական ակտիվ բաղադրիչը ալյումինի քլորիդն էր, սակայն գրգռվածության հետ կապված բողոքները հանգեցրին ալյումինի քլորոհիդրատի ավելացմանը որպես այլընտրանք[13]։ Ալյումինը հաստատվել է որպես նեյրոտոքսին և ապացուցվել է, որ այն բացասաբար է ազդում արյունաուղեղային պատնեշի վրա, բացասաբար է ազդումէ ԴՆԹ-ի վրա և ունի անբարենպաստ էպիգենետիկ ազդեցություն[14][15]։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ հակաքրտինքային միջոցներում օգտագործվող ալյումինի աղերը վնասակար ազդեցություն են ունենում մի շարք տեսակների վրա, ինչպիսիք են պրիմատները[16], մկները[17], շները[18], և այլն։ Մկների վրա կատարված փորձը ցույց է տվել, որ ալյումինի քլորիդի ջրային լուծույթի կիրառումը մաշկի վրա հանգեցրել է «մեզի, շիճուկի և ամբողջ ուղեղի մեջ ալյումինի պարունակության զգալի աճի»[19]։ Հղի մկների վրա այլ փորձեր ցույց են տվել ալյումինի քլորիդի տրանսպլացենտային անցում[17]։

Կանոնակարգ

խմբագրել

Օրենսդրությունը յուրաքանչյուր երկրում այլ է, այց շատ երկրներ ունեն պաշտոնական օրենսդրության որոշակի ձև, որը կամ սահմանափակում կամ արգելում է որոշ բաղադրիչներ կամ ապրանքներ:Կոսմետիկայի անվտանգության վերաբերյալ տեղեկատվության երկու հիմնական աղբյուր կա՝ ԵՄ կոսմետիկայի կանոնակարգ 1223/2009 և կոսմետիկայի բաղադրիչների կանադական ցանկը[20][21]։ ԱՄՆ-ում սննդի և դեղերի վարչության կողմից սահմանված կարգը այդքան էլ խիստ չէ[22]։

Կոսմետիկայի մասին ԵՄ հրահանգի նոր տարբերակը ընդունվել է Եվրոպական խորհրդարանի կողմից 2009 թվականի մարտի 24-ին[23]։ Այն ներառում է կոսմետիկայի մեջ նանոմասնիկների օգտագործման նոր կանոններ և ներառում է կենդանիների վրա կոսմետիկայի փորձարկման ավելի խիստ կանոններ[24]։ Եվրոպական Միությունում բոլոր կոսմետիկ արտադրանքները պետք է ծանուցվեն Կոսմետիկ արտադրանքի ծանուցման պորտալի (CPNP) միջոցով՝ նախքան ԵՄ շուկայում հայտնվելը[25][26]։ Կոսմետիկ արտադրանքի մեջ նանոնյութի առկայությունը պետք է հստակ նշվի Եվրոպական հանձնաժողովի ծանուցման մեջ։ Նանոկոսմետիկայի բաղադրիչների ցանկը հրապարակվել է Եվրոպական Հանձնաժողովի և Նանոմատերիալների Եվրոպական Միության դիտորդական կենտրոնի (EUON) կողմից, որը լրացուցիչ տեղեկատվություն է տրամադրում այս բաղադրիչների վերաբերյալ, ներառյալ՝ քիմիական նյութերի վերաբերյալ REACH կանոնակարգի կիրառությունից ստացված տեղեկատվությունը[27]։

Կոսմետիկ ներկանյութերը, բացառությամբ ԱՄՆ-ում մազերի ներկերի, խիստ հսկվում են[28]։ Յուրաքանչյուր երկիր կամ երկրների խումբ ունի իր կարգավորող միջոցը, որը վերահսկում է, թե ինչ կարող է օգտագործվել կոսմետիկայի մեջ։ ԱՄՆ-ում կարգավորող մարմինը սննդի և դեղերի վարչությունն է։ Բացի գունային հավելումներից, կոսմետիկ արտադրանքը և դրանց բաղադրիչները մինչև շուկա դուրս գալը ենթակա չեն սննդի և դեղերի վարչության կանոնակարգին։ Միայն այն դեպքում, երբ պարզվում է, որ ապրանքը խախտում է Սննդի, Դեղերի և Կոսմետիկայի Դաշնային օրենքը (FD&C Act) և Fair Packaging and Labeling Act (FPLA) թողարկումից հետո, սննդի և դեղերի վարչությունը կարող է սկսել միջոցներ ձեռնարկել այս խախտման դեմ:Սննդի և դեղերի վարչությունը կարող է վերցնել, եթե ընկերությունը հրաժարվում է շուկայից հանել ոչ անվտանգ արտադրանքը, աշխատել Արդարադատության դեպարտամենտի հետ՝ հեռացնելու աղտոտված կամ սխալ ապրանքանիշով ապրանքները, պահանջել արգելանք՝ կանխելու աղտոտված կամ սխալ ապրանքանիշով ապրանքների հետագա առաքումները և միջոցներ ձեռնարկել օրենքը խախտող ընկերության դեմ։ Ընկերությունը կարող է օգտագործել ցանկացած այլ բաղադրիչ, բացի գունավոր հավելումներից և այն բաղադրիչներից, որոնք օրենքով արգելված են օգտագործել կոսմետիկայի մեջ, պայմանով, որ պատրաստի արտադրանքը և դրա բաղադրիչները անվտանգ են, պատշաճ պիտակավորված և ոչ աղտոտված կամ սխալ պիտակավորված՝ FD&C Act-ի և FPL-ի համաձայն։ Սննդի և դեղերի վարչությունը կարող է և կատարում է ստուգումներ[29]։

Հնարավոր վտանգներ

խմբագրել

Նոր բաղադրիչների և ապրանքների որոնումը հաճախ հակասություններ է առաջացնում, սովորաբար այն բաղադրիչների շուրջ, որոնց գործառույթը չի ապացուցվել կամ վիճարկվում է։

Կոսմետիկայի օգտագործման հետ կապված մի քանի հնարավոր վտանգներ կան. Այդպիսի վտանգներից է հին սևաներկի օգտագործումը։ Որոշ սևաներկեր պարունակում են մի բաղադրիչ, որը քայքայվում է և արտադրում է մրջնալդեհիդ։ Մրջնալդեհիդը կանխում է բակտերիաների աճը։ Այնուամենայնիվ, հնացած սևաներկը կարող է այլևս չարտադրել մրջնալդեհիդ՝ թույլ տալով բակտերիաների բազմացումը։ Այդ իսկ պատճառով հաճախ խորհուրդ է տրվում մի քանի ամիսը մեկ փոխարինել սևաներկի խողովակը[30][31]։

Հայտնի դերերից մեկում Բադդի Էբսենն ի սկզբանե նկարահանվել է «Թիթեղյա մարդու» դերում «Օզի կախարդը» ֆիլմում։ Ալյումինի փոշի է օգտագործվել թիթեղյա էֆեկտ ստեղծելու համար։ Ալերգիկ ռեակցիայի արդյունքում նա հոսպիտալացվել է, իսկ Ջեք Հեյլին փոխարինել է նրան։ Փոխարենը, ալյումինի փոշին ավելացվել է մածուկի մեջ[32]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Schneider, Günther et al (2005). "Skin Cosmetics" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim. doi:10.1002/14356007.a24_219
  2. ↑ «Ancient cosmetics brought to life». 2006 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 24-ին.
  3. ↑ International Castor Oil Association. "ICOA Technical Bulletins - Effect on Skin Արխիվացված 2007-09-27 Wayback Machine". Accessed 27 January 2007.
  4. ↑ 4,0 4,1 Adams, Cecil. 31 March 2000. "Does lipstick contain fish scales?". Accessed 24 January 2007.
  5. ↑ «Food-Info.net : E-numbers : E120: Carmine, Carminic acid, Cochineal». www.food-info.net.
  6. ↑ Weingrod, Carmi. 2005. "Three-Dimensional Color – Unlocking the Secrets of Interference Pigments Արխիվացված 2007-10-06 Wayback Machine". Accessed 24 January 2007.
  7. ↑ BBC News. 3 November 2004. "Roman cosmetic secrets revealed". Accessed 27 January 2007.
  8. ↑ Johnson, Rita. Chemical and Engineering News. Volume 77, Number 28. 12 July 1999. "What's That Stuff? - Lipstick". Accessed 27 January 2007.
  9. ↑ Federal Food, Drug and Cosmetic Act CHAPTER VII—GENERAL AUTHORITY SUBCHAPTER B—COLORS LISTING AND CERTIFICATION OF COLOR ADDITIVES FOR FOODS, DRUGS, AND COSMETICS [1]
  10. ↑ Code of Federal Regulations, Title 21, Volume 1 -FOOD AND DRUGS, CHAPTER I—FOOD AND DRUG ADMINISTRATION, DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, PART 74—LISTING OF COLOR ADDITIVES SUBJECT TO CERTIFICATION
  11. ↑ «Color Additives: FDA's Regulatory Process and Historical Perspectives». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2008 թ․ մարտի 28-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 Levey, Martin (1973). Early Arabic pharmacology: An introduction based on ancient and medieval sources. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-03796-0.
  13. ↑ 13,0 13,1 Ad*Access. 1999. "Brief History of Beauty and Hygiene Products Արխիվացված 2008-07-25 Wayback Machine". Accessed 27 January 2007.
  14. ↑ Banks WA, Kastin AJ (1989). «Aluminum-induced neurotoxicity: alterations in membrane function at the blood–brain barrier». Neurosci Biobehav Rev. 13 (1): 47–53. doi:10.1016/S0149-7634(89)80051-X. PMID 2671833. S2CID 46507895.
  15. ↑ Lankoff A, Banasik A, Duma A, և այլք: (2006 թ․ փետրվար). «A comet assay study reveals that aluminium induces DNA damage and inhibits the repair of radiation-induced lesions in human peripheral blood lymphocytes». Toxicol. Lett. 161 (1): 27–36. doi:10.1016/j.toxlet.2005.07.012. PMID 16139969.
  16. ↑ Sarin S, Gupta V, Gill KD (1997). «Alterations in lipid composition and neuronal injury in primates following chronic aluminium exposure». Biol Trace Elem Res. 59 (1–3): 133–43. doi:10.1007/BF02783238. PMID 9522055. S2CID 22426726.
  17. ↑ 17,0 17,1 Anane R, Bonini M, Creppy EE (1997 թ․ սեպտեմբեր). «Transplacental passage of aluminum from pregnant mice to fetus organs after maternal transcutaneous exposure». Hum Exp Toxicol. 16 (9): 501–4. doi:10.1177/096032719701600904. PMID 9306136. S2CID 46351267.
  18. ↑ Yiu G (2004 թ․ դեկտեմբեր). «Rapid Communications: Antiperspirant Induced DNA Damage in Canine Cells by Comet Assay». Toxicol. Mech. Methods. 15 (1): 25–8. doi:10.1080/15376520590890677. PMID 20021076. S2CID 10078251.
  19. ↑ Anane R, Bonini M, Grafeille JM, Creppy EE (1995). «Bioaccumulation of water soluble aluminium chloride in the hippocampus after transdermal uptake in mice». Arch. Toxicol. 69 (8): 568–71. doi:10.1007/s002040050214. PMID 8534202. S2CID 44036819.
  20. ↑ «Cosmetics - Consolidated version of Cosmetics Directive 76/768». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունվարի 24-ին.
  21. ↑ «Cosmetic safety». 2018 թ․ ապրիլի 16.
  22. ↑ The Editorial Board (2016 թ․ օգոստոսի 17). «Is Your Lipstick Bad for You?». The New York Times. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  23. ↑ EP legislative resolution on the proposal for a regulation on cosmetic products, 24 March 2009
  24. ↑ EP Press release: "MEPs approve new rules on safer cosmetics", 24 March 2009
  25. ↑ «Legislation - Growth - European Commission». Growth (անգլերեն). 2016 թ․ հուլիսի 5. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  26. ↑ «Cosmetic Product Notification Portal - Growth - European Commission». Growth (անգլերեն). 2016 թ․ հուլիսի 5. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  27. ↑ «European Union Observatory for Nanomaterials- Catalogue of cosmetic ingredients». European Union Observatory for Nanomaterials (EUON).
  28. ↑ «Color Additives and Cosmetics». FDA. 2016 թ․ մարտի 1. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  29. ↑ needs working source
  30. ↑ «"FDA/CFSCAN Cosmetics -- Shelf Life - Expiration Date"». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունվարի 24-ին.
  31. ↑ «"When Good Makeup Goes Bad"». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2007 թ․ հունվարի 24-ին.
  32. ↑ «Was Buddy Ebsen the Original 'Wizard of Oz' Tin Man?». Snopes.com.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կոսմետիկայի_բաղադրիչներ&oldid=9990956» էջից