Խաղամոլը
| Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Խաղամոլը (ռուս.՝ Игрок), Ֆեոդոր Դոստոևսկիու վեպերից մեկը, առաջին անգամ տպագրվել է 1866 թվականին։ Վեպի մտահղացումը եղել է դեռ 1863 թվականի աշնանը սեպտեմբերի 18 (30)-ին, երբ Դոստոևսկին նամակ է ուղարկել Հռոմից Նիկոլայ Ստրախովին վեպի սյուժեով։ Վեպը գրվել է 21 (25) օրվա ընթացքում։
Խաղամոլը Игрок | |
|---|---|
_1866_first_edition_cover.jpg) | |
| Ենթավերնագիր | Из записок молодого человека |
| Հեղինակ | Ֆեոդոր Դոստոևսկի |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Բնօրինակ լեզու | ռուսերեն |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1866 |
| Նկարագրում է | Եվրոպա |
| Նախորդ | Ոճիր և պատիժ |
| Հաջորդ | Ապուշը |
| Երկիր | .svg){kind=small} Ռուսական կայսրություն |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1866 |
| Թվային տարբերակ | projekt-gutenberg.org/dostojew/spieler/spieler.html |
 The Gambler (novel) Վիքիպահեստում | |
.jpg)
Ստեղծման պատմությունըԽմբագրել
1863-ին Ֆեոդոր Դոստոևսկին այցելում է Բադեն-Բադեն։ Այնտեղ մի քանի օրվա ընթացքում պարտվել է իր ունեցած ողջ գումարը, բացի այդ սիրուհու՝ Պոլինա Սուսլովայի կանխիկ գումարը։ Պարտքերը հատուցելու նպատակով Դոստոևսկին պայմանագիր է կնքում հրատարակչական տան հետ։ Բադեն-Բադենում Դոստոևսկին մի քանի անգամ գնացել է խաղատուն և տանուլ տվել մեծ գումարներ։ Խաղից ստացված տպավորությունները օգտագործել է վեպը գրելուց։
Վեպը գրելու ընթացքում Դոստոևսկին մտերմացել է իր սղագրուհու՝ Աննա Սնոտկինայի հետ և հետագայում ամուսնացել։ Ամուսնանալուց հետո նորապսակները ուղևորվել են շրջագայության Եվրոպայով, մեծ մասամբ Բադեն-Բադեն։ Այնտեղ Ֆեոդոր Միխայլովիչը կրկին խաղում և պարտվում է։ Դրանից հետո նա երդվում է չխաղալ և պահում է երդումը՝ չխաղալով իր կյանքի վերջին 10 տարիներին։
Երբ 1864 թվականի հուլիսի 10-ին Պետերբուրգում մահացավ Դոստոևսկու մեծ եղբայրը՝ Միխայիլ Դոստոևսկին, ամբողջ պարտքերը «Ժամանակաշրջան» ամսագրի իր վրա է վերցնում Ֆեոդոր Միխայլովիչը։ Եվ որպեսզի հետ վերադարձնի եղբոր պարտքերը նա կնքում է ոչ շահավետ պայմանագիր՝ գրել նոր վեպ՝ «Խաղամոլը»։ Խաղամոլ վեպը գրվել է միաժամանակ Ոճիր և պատիժ վեպի հետ։
ՍյուժեԽմբագրել
Գրքի իրադարձությունները տեղի են ունենում գերմանական հորինված քաղաքում՝ Ռուլետտենբուրգում ռուս.՝ Рулеттенбург։ Գրքի գլխավոր հերոսը՝ 25 տարեկան Ալեքսեյ Իվանովիչը, աշխատում է պաշտոնաթող գեներալի ընտանիքում, որպես նրա երեխաների ուսուցիչ։ Ալեքսեյը սիրահարված է գեներալի խորթ աղջկան՝ Պոլինային, որը իր հերթին՝ ֆրանսիացի Մարկիզ դե Գրիեին։ Ամբողջ ընտանիքը սպասում է Մոսկվայում բնակվող ծեր, մեծահարուստ բարեկամուհու՝ Անտանիդա Վասիլյևնայի (ռուս.՝ Антонида Васильевна Тарасевичева) մահվանը՝ հույս ունենալով ստանալ նրա ունեցվածքը։ Բայց 75-ամյա բարեկամուհին գալիս է Ռուլետտենբուրգ լիովին առողջ և հայտարարում, որ չի պատրաստվում գեներալին դրամական որևէ օգնություն հատկացնել։ Նա պատճառաբանում է գեներալի վերաբերմունքը իր հանդեպ։ Որպեսզի օգնի Պոլինային, Ալեքսեյը մեծ գումար է շահում նրա համար, բայց հպարտ աղջիկը չի ընդունում գումարը։ Ալեքսեյը լիովին տարվում է ռուլետկայով։ Որոշ ժամանակ բոլոր հերոսները ապրում են՝ «անտեղյակ» միմյանցից։ 2 տարի անց Ալեքսեյն իմանում է, որ ամբողջ այս ընթացքում Պոլինան իրեն է սիրել։
ՀերոսներըԽմբագրել
- Ալեքսեյ Իվանովիչ
- Պոլինա Ալեքսանդրովնա Զագորյանսկայա
- Գեներալ
- Մարիա Ֆիլիպովնա
- Մարկիզ դե Գրիեյ
- Աստլեյ
- Անտանիդա Վասիլևնա Տառասևիչևա
- Մադեմուազել Բլանշ
- Մադամ դե Քոմինգես
Մշակութային ազդեցությունըԽմբագրել
1929 թվ.-ին՝ Բրյուսելում, առաջին անգամ տեղի ունեցավ «Խաղամոլ» օպերան, որի հեղինակը Սերգեյ Պրոկոֆևն էր, իսկ 1974-ին՝ Մոսկվայում։ Վեպը ունի բազմաթիվ ադապտացիաները՝
- 1938 Ֆրանսիա «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Լուի Դաքեն
- 1938 Գերմանիա «Խաղամոլները» -ռեժիսոր՝ Գերխարդ Լամպերտ
- 1947 Արգենտինա «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Լեոն Կլիմովսկի
- 1948 ԱՄՆ «Մեծ մեղավորը» -ռեժիսոր՝ Ռոբերտ Սիոդմակ
- 1958 Ֆրանսիա «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Կլոդ Օտան-Լարա
- 1966 ԽՍՀՄ «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Բոգոտիրենկո Յուրի
- 1972 «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Մայքլ Օլշևսկի
- 1972 ԽՍՀՄ «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Ալեքսեյ Բոտալով
- 1974 ԱՄՆ «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Կառել Ռայս
- 1997 Հունգարիա «Խաղամոլը» -ռեժիսոր՝ Մակ Կառոլի
- 2007 Գերմանիա «Խաղամոլները» -ռեժիսոր՝ Սեբաստյան Բինեկ
Հայտնի քաղվածքներԽմբագրել
- Հաճույքը միշտ օգտակար է, իսկ վայրի, անսահմանափակ իշխանությունը նույնիսկ ճանճի վրա, դա էլ մի ուրիշ տեսակի հաճույք է։ Մարդը բնությունից դեռ բռնակալ է և սիրում է դահիճ լինել։
- Իսկապես, մարդը սիրում է տեսնել իր լավագույն ընկերոջ նվաստացումը։ Ընկերությունը մեծ մասամբ հիմնված է նվաստացման վրա, և սա հին, բոլոր խելացի մարդկանց հայտնի ճշմարտություն է։
- Գիտեք, թե Դուք մի անհավատալի բան՝ ես Ձեզ ամեն օր ավելի շատ եմ սիրում, բայց դա գրեթե անհնար է։
- Խեղդվողը բռնվում է ծղոտից, համաձայնվեք ինքներդ, բայց եթե նա չխեղդվեր, ապա չէր համարի ծղոտը, որպես ոստոտ։
Հայերեն թարգմանությունԽմբագրել
«Խաղամոլը» վեպը հայերեն թարգմանել է Պողոս Մակինցյանը։