Խալիսկո, Հալիսկո, (իսպ.՝ Jalisco; իսպաներեն արտասանություն։ [xaˈlisko]), պաշտոնական անվանումը՝ Խալիսկոյի ազատ և ինքնավար նահանգ (Estado Libre y Soberano de Jalisco), Մեքսիկայի 31 նահանգներից մեկը[3]։ Վարչական կենտրոնը Գվադալախարա քաղաքն է։ Ըստ 2010 թվականի տվյալների՝ բնակչությունը 7 350 682 մարդ է։ Տարածքը կազմում է 80 137 կմ2։

Խալիսկո
իսպ.՝ Jalisco
flag of Jalisco? Զինանշան


ԵրկիրՄեքսիկա Մեքսիկա
Մասն էWestern Mexico?
Կարգավիճակնահանգ
Մտնում էՄեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ[1]
Ներառում է125 համայնքներ[2]
ՎարչկենտրոնԳվադալախարա
Խոշորագույն քաղաքԳվադալախարա
ԲԾՄ1355 մետր
Օրենսդրական մարմինCongress of Jalisco?
նահանգապետԽորխե Արիստոտելես Սանդովալ Դիաս, 1.03.2013
Հիմնական լեզուիսպաներեն
Բնակչություն (2010)
7 350 682 (4 տեղ)
Խտություն91, 73 ( 12 տեղ)
Ազգային կազմՄետիսներ, սպիտակամորթներ, ացտեկներ, ուինչոլներ
Կրոնական կազմԿաթոլիկ (95, 4 %), բողոքականներ և ավետարանչականներ (2 %), այլ քրիստոնյաներ (0, 9 %), հուդիստներ (0, 1 %), այլ կրոններ (0, 9 %), աթեիստներ և անհավատներ (0, 9 %).
Տարածք80 137  (6 տեղ)
Բարձրություն ծովի մ-ից՝
 - Ցածրագույն կետ

 4260 մ
Հիմնադրված է1823, հունիսի 2 թ.
Սահմանակցում էԳուանախուատո, Ագուասկալիենտես, Կոլիմա, Սակատեկաս, Միչոական և Նայարիտ
Ժամային գոտիUTC-6
ISO 3166-2 կոդMX-JAL
Փոստային ինդեքսներJal.
jalisco.gob.mx

Ստուգաբանություն

խմբագրել

Նահանգի անվանումը նշանակում է «ավազե հարթավայր», ծագել է ացտեկական xalli բառից (նշանակում է т «ավազ» կամ «հող») և ixtli (նշանակում է «դեմք» կամ «հարթավայր») և -co (վայր) մասնիկից։

Աշխարհագրություն

խմբագրել
 
Տալալպա համայնքը

Խալիսկոն սահմաններ ունի Նայարիտ նահանգի հետ (հյուսիս-արևմուտք), Սակատեկասի և Ագուասկալենտեսի հետ (հյուսիս), Գուանախուատոյի (արևելք), Կոլիմայի և Միչոականի հետ (հարավ), արևմուտքում ողողվում է Խաղաղ օվկիանոսով։

Նահանգի տարածքը կազմում է 80 137 կմ2, որը կազմում է Մեքսիկայի տարաքի 4, 09 % -ը։

Խալիսկոյի տարածքում են գտնվում Մեքսիկական բարձրավանդակը, Արևելյան Սիեռա Մադրեն (4054 մ), Արևմտյան Սիեռա Մադրեն (3150 մ), Տրանս մեքսիկական հրաբխային գոտին։ Խալիսկոյի տարածքում է գտնվում Մեքսիկայի ամենախոշոր քաղցրահամ լիճը՝ Չապալան։

Բնակչություն

խմբագրել

2010 թվականին Խալիսկոյի բնակչությունը կազմել է 7 350 682 մարդ։ Կյանքի միջին տևողությունը 73 տարի է տղամարդկանց, 77, 8 տարի՝ կանանց համար։ Բնակչության 95 %-ը կաթոլիկ է։ Գվադալախարայում է բնակվում 4 434 252 մարդ։

Խոշոր քաղաքեր

  • Գվադալախարա - 1 494 134
  • Սապոպան - 1 243 538
  • Տլակեպակե - 608 187
  • Տոնալա - 478 981
  • Տլախոմուլկո դե Սունգա - 416 552
  • Պուերտո Վալյարտա - 255 725
  • Լագոս դե Մերենո - 153 855
  • Էլ Սալտո - 138 585

Խալիսկոյի առավել բազմամարդ հնդկացիական էթնիկ խումբը ուինչոլիներն են, որոնք կենտրոնացած են նահանգի հյուսիսային հատվածում՝ Բոլանոս, Ուէխուկիլա օ Վիլլա Գերերո համայնքներում։ Նահանգի հարավային մասում՝ Տուսպան և Տոնիլա համայնքներում ապրում են նաուաները։ Իսպանացիների և ֆրանսիացների սպիտակամորթ ժառանգները կազմում են բնակչության 85 %-ը, մետիսները՝ 15 %-ը։

Վարչական բաժանում

խմբագրել
 
Խալիսկոյի շրջանները

Ունի 125 համայնք, որոնք ընդգրկված են 12 շրջանների մեջ[4][5]։

  • Regíón Norte
  • Región Altos Norte
  • Región Altos Sur
  • Región Ciénega
  • Región Sureste
  • Región Sur
  • Región Sierra de Amula
  • Región Costa Sur
  • Región Costa Norte
  • Región Sierra Occidental
  • Región Valles
  • Región Centro
 
Մեքսիկայի վարչական քարտեզ
 
Խալիսկո նահանգի վարչական քարտեզ

Քույր քաղաքներ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Մեքսիկայի վիճակագրության և աշխարհագրության ազգային ինստիտուտ — 1983.
  2. Խալիսկոյի համայնքները
  3. "Las Diputaciones Provinciales" (իսպաներեն). p. 15.
  4. «Խալիսկոյի պատմությունը». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  5. Խալիսկոյի մասին
  6. http://soir.senate.ca.gov/senateconcurrentresolutionno82

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խալիսկո (նահանգ)» հոդվածին։